0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Umowa pożyczki pomiędzy wspólnikiem a spółką - jak ją zawrzeć?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Spółka osobowa może znajdować się w sytuacji, gdzie będzie potrzebne jej dofinansowanie poprzez pożyczki udzielone przez wspólników. Przyczyny mogą być różne. Można do nich zaliczyć zarówno względy stricte ekonomiczne (zadłużenie), jak i względy inwestycyjne, np. zakup nieruchomości, ruchomości. Niemniej jednak do każdego dofinansowania spółki przez wspólników w formie pożyczki powinna zostać sporządzona umowa pożyczki.

Umowa pożyczki – warunki

Instytucja umowy pożyczki jest uregulowana ustawowo w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 720 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo liczbę rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą liczbę rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Umowa pożyczki, której wartość przekracza 1000 zł, wymaga zachowania formy dokumentowej. Formą dokumentową jest forma pisemna. Niezależnie od kwoty pożyczki wskazane jest zawarcie umowy w formie pisemnej w celach dowodowych. Niezachowanie formy dokumentowej dla umowy pożyczki nie jest równoznaczne z unieważnieniem czynności prawnej, jednak w razie sporu nie jest dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt zawarcia umowy pożyczki.

Do przedmiotowo istotnych elementów umowy pożyczki, które muszą być objęte zgodną wolą stron, aby doszło do jej zawarcia, jest ustalenie określonej ilości pieniędzy, które dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego. Do jej zawarcia dochodzi przez samo porozumienie stron. Kwestia przeniesienia własności przedmiotu umowy stanowi natomiast element wykonania umowy, nie mając wpływu na samo zawarcie tej umowy i jej dojście do skutku. Jeśli chodzi o pieniądze, może to być wypłata gotówki, przelew bankowy, udzielenie kredytu na rachunku bankowym. Możliwe jest także wręczenie czeku, weksla lub innego papieru wartościowego.

Umowa pożyczki może mieć charakter zarówno odpłatny, jak i nieodpłatny. Odpłatność może być w ramach ogólnych reguł swobody umów ustalona przez strony w postaci odsetek. Tak ustalone odsetki mają charakter odsetek kapitałowych (zwykłych) i stanowią wynagrodzenie za używanie cudzego kapitału. Wolność stron w tym zakresie nie pozostaje jednak nieograniczona (zob. art. 3531 in fine w związku z art. 58 § 1 i 2 kc). Ustawa zawiera konieczne ograniczenia w postaci klauzul generalnych, pozostawiając sądom wypełnienie ich treścią. Należą do nich zasady współżycia społecznego, a wśród nich zakaz lichwy, tj. zastrzegania rażąco wygórowanych odsetek przysparzających nadmiernych w danych stosunkach i nieusprawiedliwionych zysków dla jednej ze stron.

Pożyczka a podatek od czynności cywilnoprawnych

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) Ustawy z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: ustawa o PCC) podatkowi temu podlegają umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.

Ponadto w myśl art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k) ww. ustawy podatkowi podlegają także umowy spółki.

Z kolei w myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy podatkowi podlegają zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4.

Jak stanowi art. 1 ust. 3 pkt 1 i 2 ww. ustawy, w przypadku umowy spółki za zmianę tej umowy uważa się:

  1. przy spółce osobowej – wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania,
  2. przy spółce kapitałowej – podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze środków spółki oraz dopłaty.

Z kolei zgodnie z art. 1a pkt 1-2 ustawy o PCC przez spółkę osobową należy rozumieć spółkę: cywilną, jawną, partnerską, komandytową lub komandytowo-akcyjną, natomiast przez spółkę kapitałową – spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną lub spółkę europejską.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że powyższy podział spółek, dokonany w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, jest spójny z przyjętym przez polskiego ustawodawcę w Ustawie z dnia 15 września 2000 roku – Kodeks spółek handlowych.

Ze słownika ujętego w treści art. 4 § 1 pkt 1 i 2 ksh wynika, że:

  • do spółek osobowych zaliczono: spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową i spółkę komandytowo-akcyjną,
  • natomiast do spółek kapitałowych: spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę akcyjną.

Umowa pożyczki co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednakże w przypadku gdy pożyczka udzielona jest spółce osobowej przez jej wspólnika, pożyczka ta na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – zgodnie z treścią powołanego art. 1 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy – traktowana jest jako zmiana umowy spółki i tym samym opodatkowana jest według reguł dotyczących tej czynności, tj. czynności umowy spółki (zmiany umowy).

Obowiązek podatkowy ciąży przy umowie spółki cywilnej na wspólnikach, a przy pozostałych umowach spółki na spółce. Oznacza to, że przy umowie spółki komandytowej obowiązek podatkowy ciąży na spółce.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o PCC przy zmianie umowy spółki stosuje się stawkę podatku przewidzianą dla umowy spółki, czyli stawkę w wysokości 0,5%, a podstawę opodatkowania przy pożyczce udzielonej spółce przez wspólnika stanowi kwota lub wartość pożyczki – art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o PCC.

Przywołany powyżej art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy od czynności cywilnoprawnych jednoznacznie stanowi, że udzielenie spółce osobowej (a taką jest spółka komandytowa) pożyczki przez jej wspólnika należy traktować jako zmianę umowy spółki. Wskazany przepis nie różnicuje w żaden sposób statusu wspólnika i źródeł pochodzenia środków pieniężnych, którymi sfinansowana będzie umowa pożyczki. Powyższe potwierdza WSA w Lublinie w wyroku z 6 października 2017 roku (I SA/Lu 592/17): „Umowy pożyczki zawarte przez spółkę, jako pożyczkobiorcę z jej wspólnikami jako pożyczkodawcami, podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, według stawki 0,5%, jako zmiana umowy spółki osobowej zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k i pkt 2 w związku z art. 1 ust. 3 pkt 1 oraz art. 7 ust. 1 pkt 9 u.p.c.c”.

Istotą podatku od czynności cywilnoprawnych w odniesieniu do spółki osobowej jest opodatkowanie tych czynności, które powodują zmianę uwarunkowań gospodarczych spółki, a więc wszystkich działań mających wpływ na majątek/kapitał spółki. Czynności takie zostały wskazane wprost w art. 1 ust. 3 pkt ustawy o PCC jako powszechnie przyjęte metody zmiany umowy spółki, tj. wniesienie lub podwyższenie wkładu wspólnika spółki osobowej, pożyczka udzielona spółce przez wspólnika czy też dopłaty. Wyliczenie ustawowe obejmuje też inne sposoby dokonania zmiany umowy spółki, a więc wszelkie działania wspólnika spółki osobowej zmierzające do osiągnięcia zbliżonego/tożsamego (z opisaną w przepisie czynnością) efektu przez wskazanie „oddania przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania”.

W kontekście powyższego należy podkreślić, że podstawą zakwalifikowania danej czynności jako zmierzającej do dokonania zmiany umowy spółki, jest ocena tej czynności oraz jej sklasyfikowanie. Samo bowiem nazwanie danej czynności jak np. w niniejszej sprawie jako „bezzwrotnej wpłaty pieniędzy” nie przesądza o charakterze tej czynności i jej istocie.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów