Pracownik może być upomniany przez swojego przełożonego za wiele różnych zdarzeń. Co do zasady będą się one wiązały z nieprawidłowym wykonywaniem obowiązków zawodowych. Czy zatrudniony może jednak otrzymać upomnienie za straty finansowe firmy? Czym skutkuje upomnienie dla pracownika? Wyjaśniamy!
Kary porządkowe dla pracownika
Kodeks pracy przewiduje konkretny katalog kar porządkowych, które pracodawca może wykorzystać przeciwko pracownikowi. Zgodnie z obowiązującymi przepisami należą do nich upomnienie, nagana i kara pieniężna. Pamiętajmy, że z takich środków pracodawca nie może korzystać jednak dobrowolnie.
Upomnienie dla pracownika oraz nagana mogą pojawić się tylko w sytuacji nieprzestrzegania ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności.
Z kolei kara pieniężna może pojawić się za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do niej w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w jej czasie.
Do kar porządkowych nie możemy zaliczyć zwolnienia w trybie dyscyplinarnym ani żadnego innego środka przywołującego pracownika do porządku.
Upomnienie dla pracownika
Jedną z kar porządkowych jest upomnienie, które pojawia się najczęściej w przypadku niewielkich przewinień pracownika lub takich, które miały miejsce po raz pierwszy w historii jego zatrudnienia. Pracodawca ma do wyboru dwie formy upomnienia:
- ustną,
- pisemną.
Rodzaj i wielkość zdarzenia nie wpływa na powyższy wybór, ponieważ jest on uzależniony wyłącznie od decyzji przełożonego. Pamiętajmy jednak, że pisemne upomnienie dla pracownika (bez względu na przyczynę) może nastąpić maksymalnie do 2 tygodni od chwili, gdy pracodawca dowiedział się o naruszeniu popełnionym przez pracownika i nie później niż 3 miesiące od całego zdarzenia. Sam wpis do akt znika dopiero po roku nienagannej pracy osoby zatrudnionej.
Upomnienie a strata finansowa pracodawcy
Aby pracodawca mógł zastosować upomnienie dla pracownika przewidziane w Kodeksie pracy za straty finansowe, niezbędne jest, by zła kondycja firmy pozostawała w ścisłym związku z zachowaniem danego pracownika. Innymi słowy, jeśli pracodawca będzie w stanie wykazać, że to działanie lub zaniechanie zatrudnionego doprowadziło do powstania straty finansowej w firmie, upomnienie będzie można zastosować. Drugim warunkiem jest to, aby zachowanie pracownika wyczerpywało warunki przewidziane dla możliwości zastosowania takiej kary porządkowej. Jeśli więc wskutek nieprzestrzegania przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności pracownik doprowadził do straty finansowej swojego zakładu pracy, to pracodawca może zastosować względem niego upomnienie. W przypadku upomnienia pisemnego równie istotny jest czas, w którym pracodawca wymierzy omawianą karę.
Przykład 1.
Pracownik naruszył świadomie przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, wskutek czego doprowadził do szkody w firmie na kwotę 30 000 zł. Pracodawca postanowił wymierzyć karę upomnienia zatrudnionemu i ma do tego prawo, ponieważ zdarzenie, które wywołało szkodę, zostało nagrane przez firmowy monitoring, pracownik sam przyznał się także do winy. Od przełożonego zależy jednak, czy zastosuje upomnienie ustne, czy też pisemne.
Przykład 2.
W firmie X doszło do powstania straty finansowej wskutek zawarcia kilku niekorzystnych transakcji. Pracodawca chciałby obarczyć winą za to zdarzenie jednego ze swoich pracowników, ponieważ od dawna nierzetelnie wykonuje on swoje obowiązki. Zachowanie tego pracownika nie pozostaje jednak w związku z powstałą w firmie stratą – pracodawca nie będzie w stanie wykazać związku pomiędzy działaniem zatrudnionego a szkodą finansową. W tej sytuacji nie może skorzystać z kary porządkowej wymierzonej oznaczonemu pracownikowi, a jeśli to zrobi, zatrudniony będzie mógł ją zakwestionować.
Przykład 3.
W lutym 2022 roku pracownik dopuścił się poważnego naruszenia zasad pracy, wskutek czego doszło do powstania znacznej szkody w mieniu firmy. Ostatecznie pracodawca został obciążony karą finansową przez PIP oraz musiał zapłacić wysokie odszkodowanie pokrzywdzonym. Przedsiębiorca stracił jednocześnie szansę na zawarcie kilku znaczących kontraktów, w związku z czym doszło po jego stronie do powstania straty finansowej. Pracownik przyznał się do winy, jednak pracodawca ze względu na ilość obowiązków w tamtym czasie zapomniał nałożyć na niego karę porządkową. Zatrudniający przypomniał sobie o tym dopiero w połowie czerwca 2022 roku i wymierzył pracownikowi karę upomnienia z wpisem do jego akt osobowych. W tym przypadku jest to jednak nieprawidłowe działanie, ponieważ kara została wymierzona po upływie 3 miesięcy od całego zdarzenia – pracownik może wnioskować o usunięcie upomnienia z jego akt osobowych, a jeśli okaże się to nieskuteczne – odwołać się do sądu pracy o uchylenie nałożonej kary.
Odpowiedzialność pracownika za straty finansowe pracodawcy
Kara porządkowa to nie jedyna dolegliwość, która może spotkać pracownika w związku z pojawiającymi się stratami finansowymi przełożonego. Jeśli zatrudniony doprowadził do powstania takiej straty lub przyczynił się do jej zwiększenia, może odpowiadać także finansowo. Strata jest formą szkody, co oznacza, że pracodawcy przysługuje roszczenie o zapłatę względem sprawcy zdarzenia. Jeśli więc zatrudniający będzie w stanie wykazać związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem pracownika a powstałą stratą, może żądać od niego zapłaty określonej kwoty pieniężnej. W przypadku braku dobrowolnej zapłaty pracodawca może skierować przeciwko pracownikowi pozew do sądu cywilnego.
Niezależnie od powyższego doprowadzenie do straty finansowej może niekiedy oznaczać także i utratę pracy. Pracodawca ma bowiem prawo zwolnić pracownika, który działa na niekorzyść firmy, nawet jeśli nie zrobił tego świadomie i celowo. Rozwiązanie umowy o pracę może dotyczyć zarówno terminowych, jak i bezterminowych kontraktów. W skrajnych przypadkach, np. gdy strata doprowadziła prawie do bankructwa firmy, pracodawca może skorzystać nawet ze zwolnienia w trybie dyscyplinarnym. Oczywiście każdorazowo będą rozstrzygały o tym okoliczności danej sprawy.
Podsumowanie
Pracodawca może upomnieć pracownika ustnie lub pisemnie za straty firmy, pod warunkiem jednak, że zatrudniony przyczynił się swoim zachowaniem do powstania szkody finansowej. Zatrudniający może to zrobić maksymalnie w ciągu 3 miesięcy od dnia powstania zdarzenia wywołującego szkodę. Pracodawca może wystąpić wobec pracownika także z roszczeniem odszkodowawczym.
