Obowiązkiem każdego przedsiębiorcy jest wskazanie we wniosku o wpis do rejestru bądź ewidencji, a następnie aktualizowanie kodu PKD określającego przedmiot prowadzonej działalności. Co jednak w przypadku, gdy przedsiębiorca chce dokonać czynności spoza PKD? Czym jest PKD? Czym jest działalność przeważająca, drugorzędna, a czym pomocnicza? Czy usługa spoza kodu PKD może zostać wykonana? Czy przedsiębiorca, aby wystawić fakturę VAT, musi uprzednio dodać kod PKD do rejestru pokrywający fakturowaną czynność? Czy kod PKD wpływa na możliwość odliczenia podatku VAT? Dowiesz się z poniższego artykułu!
Obowiązek przedsiębiorcy wskazania kodu PKD
Każdy przedsiębiorca zobowiązany jest wskazać w odpowiednim rejestrze, jaki rodzaj lub jakie rodzaje działalności wykonuje w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy podlegający wpisowi do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego podają PKD działalności we wniosku o wpis do rejestru KRS.
W dziale 3 rejestru przedsiębiorców KRS zamieszcza się dane o przedmiocie działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), nie więcej niż dziesięć pozycji, w tym jeden przedmiot przeważającej działalności na poziomie podklasy, z tym że w przypadku oddziałów przedsiębiorców zagranicznych, głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń oraz głównych oddziałów zagranicznych zakładów reasekuracji przedmiot działalności i przedmiot przeważającej działalności określa się dla oddziału.
Z kolei przedsiębiorca podlegający wpisowi do ewidencji CEIDG zgłasza do niej przedmiot wykonywanej działalności gospodarczej według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) na poziomie podklasy, w tym jeden przedmiot przeważającej działalności.
Czym jest kod PKD?
Klasyfikacja PKD-2007 została opracowana na podstawie statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczych Unii Europejskiej NACE Rev.2. PKD-2007 jest klasyfikacją pięciopoziomową;
- poziom pierwszy – SEKCJA – oznaczony jest symbolem jednoliterowym, dzieli ogólną zbiorowość na grupy działalności;
- poziom drugi – DZIAŁ – dzieli ogólne oznaczenie działalności na poszczególne rodzaje działalności;
- poziom trzeci – GRUPA – dzieli rodzaje działalności na podgrupy, biorąc pod uwagę proces produkcyjny, przeznaczenie produkcji bądź też charakter usługi lub charakter odbiorcy tych usług;
- poziom czwarty – KLASA – dzieli podgrupy rodzajów działalności na klasy specjalizacji procesu produkcyjnego czy też działalności usługowej;
- poziom piąty – PODKLASA – został on wprowadzony w celu wyodrębnienia rodzajów działalności charakterystycznych dla polskiej gospodarki i będących przedmiotem obserwacji statystycznej.
Zestawienie kodów PKD oraz szczegóły dotyczące poszczególnych grup i klas można odnaleźć w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) z dnia 24 grudnia 2007 roku (dalej: „Rozporządzenie”).
Działalność przeważająca, drugorzędna i pomocnicza
Rozporządzenie przewiduje, że w praktyce większość podmiotów gospodarczych prowadzi różne rodzaje działalności. W związku z tym w celu zaklasyfikowania jednostki do danego poziomu klasyfikacji PKD niezbędne jest określenie jej działalności przeważającej.
Przeważającą działalnością podmiotu gospodarczego jest działalność posiadająca największy udział określonego wskaźnika charakteryzującego działalność jednostki, np. wartość dodana, produkcja brutto, wartość sprzedaży, wielkość zatrudnienia lub wynagrodzeń.
Działalność drugorzędna jest każdym innym rodzajem działalności jednostki, której efektem są wyroby lub usługi wykonywane dla strony trzeciej.
Czym innym jest natomiast działalność pomocnicza. Działalności przeważająca i drugorzędne są zazwyczaj wykonywane przy wsparciu pewnej liczby działalności pomocniczych, takich jak księgowość, magazynowanie, zaopatrzenie, promocja sprzedaży czy naprawa i konserwacja.
Działalność jest działalnością pomocniczą, jeżeli spełnia wszystkie następujące warunki:
- służy wyłącznie jednostce;
- nakłady na działalność pomocniczą stanowią koszt jednostki;
- efekt (zazwyczaj usługi, rzadziej wyroby) nie stanowi części produktu finalnego jednostki i nie generuje nakładów brutto na środki trwałe.
Do działalności pomocniczej nie zalicza się m.in. produkcji oprogramowania, wytwarzania energii czy działalności badawczo-rozwojowej.
Zmiany w prowadzonej działalności
Przedsiębiorca może zmieniać swoją działalność główną jednorazowo lub stopniowo w ciągu pewnego okresu. Może to być spowodowane czynnikiem sezonowości lub wynikiem decyzji o zmianie profilu produkcji. Rozporządzenie przewiduje, że w takim wypadku powinno się stosować zasadę stabilności. Zgodnie z nią nowy rodzaj działalności powinien być działalnością główną przez co najmniej dwa lata, zanim zostanie zmieniona przypisana do jednostki dana działalność przeważająca.
Usługa spoza kodu PKD a prawo do wystawienia faktury VAT
Warto zauważyć, że PKD ma przede wszystkim walor statystyczny i pomaga w klasyfikowaniu działalności gospodarczej w kraju. Wpis PKD do rejestru stanowi zatem przede wszystkim obowiązek przedsiębiorcy o charakterze ewidencyjnym. PKD nie tworzy fikcji, że dany przedsiębiorca faktycznie wykonuje daną działalność, niemniej w niektórych przypadkach może stanowić dowód takiego stanu rzeczy.
Ponadto posiadanie określonego PKD przez określony czas jest również niejednokrotnie wymogiem uzyskania danych świadczeń z tytułu pomocy publicznej lub może stanowić warunek udzielenia zamówienia publicznego.
Przykład 1.
Przedsiębiorca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, której przedmiotem jest wyłącznie działalność sklasyfikowana pod PKD 69.10.Z (działalność prawnicza). Jest on zarejestrowany jako czynny podatnik podatku VAT. Nabywa od podmiotu trzeciego (zarejestrowanego jako podatnik VAT) nieruchomość w celu odsprzedaży. Zbywca nieruchomości z tytułu zawartej umowy sprzedaży wystawi fakturę VAT, a cena sprzedaży nieruchomości będzie zawierać podatek VAT w wysokości 23%. Przedsiębiorca nie zamierza dokonywać zmian w swoim wpisie w CEIDG, tj. jedynym kodem działalności pozostanie nadal działalność prawnicza oznaczona kodem 69.10.Z. W przypadku dalszej odsprzedaży gruntu wnioskodawca wystawi nabywcy fakturę VAT z kwotą podatku obowiązującą w dacie wystawienia faktury. Powstaje zatem pytanie, czy przedsiębiorca, mając w przedmiocie działalności wyłącznie działalność prawniczą (PKD 69.10.Z), ma możliwość wystawienia faktury VAT i odliczenia podatku VAT od faktur dokumentujących nabycie towarów i usług w innych obszarach działalności? Odpowiedź na tak postawione pytanie powinna być twierdząca. Dlaczego?
Niezależność zgłoszonego do ewidencji lub rejestru PKD od uprawnienia, a nawet obowiązku wystawiania faktur VAT dokumentujących sprzedaż określonych towarów lub usług bądź możliwość odliczenia podatku VAT, została potwierdzona przez organy podatkowe.
Organy podatkowe wskazują, że: „[…] prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych” – interpretacja indywidualna z 12 marca 2021 roku (0112-KDIL1-2.4012.583.2020.6.NF).
Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Za działalność gospodarczą ustawa o VAT uznaje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Powyższe stanowisko potwierdzają organy podatkowe, których zdaniem: „[…] należy zaznaczyć, że przepis art. 15 ust. 2 ustawy definiujący pojęcie działalności gospodarczej nie uwzględnia kodów PKD wykazywanych w CEIDG, celem określenia przedmiotu prowadzonej działalności. Tym samym powyższa kwestia nie wpływa na prawo do odliczenia podatku VAT. Jak wyżej wskazano, warunkiem umożliwiającym skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest po pierwsze spełnienie kryterium podmiotowego, tj. odliczenia tego dokonuje podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny. Drugim warunkiem umożliwiającym skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest niewątpliwy i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego. […] Jednocześnie bez znaczenia dla prawa do odliczenia pozostaje zakres prowadzonej działalności wykazany w CEIDG” – interpretacja indywidualna z 12 marca 2021 roku (0112-KDIL1-2.4012.583.2020.6.NF).
