Obowiązek zapłaty podatku przelewem - skutki naruszenia

Zapłata podatku jest podstawową formą wygaśnięcia zobowiązania podatkowego. Zasadniczo płatności podatku można dokonać zarówno w formie gotówkowej, jak i bezgotówkowej. W pewnych jednak przypadkach istnieje obowiązek zapłaty podatku przelewem. Właśnie ta tematyka będzie przedmiotem naszej analizy.

Forma zapłaty podatku

Ordynacja podatkowa, a konkretnie art. 60, określa, że za termin dokonania zapłaty podatku uważa się:

1. Przy zapłacie gotówką – dzień wpłacenia kwoty podatku w kasie organu podatkowego lub w kasie podmiotu obsługującego organ podatkowy, lub na rachunek tego organu w banku, w placówce pocztowej, w SKOK-u, w biurze usług płatniczych, w instytucji płatniczej, w małej instytucji płatniczej lub w instytucji pieniądza elektronicznego albo dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta;
2. W obrocie bezgotówkowym – dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika, rachunku podatnika w SKOK-u lub rachunku płatniczego podatnika w instytucji płatniczej, w małej instytucji płatniczej lub instytucji pieniądza elektronicznego na podstawie polecenia przelewu.

Powyższe oznacza zatem, że prawo podatkowe dopuszcza możliwość zapłaty podatku zarówno w formie gotówkowej, jak i bezgotówkowej. W obu przypadkach uiszczenie podatku powoduje wygaśnięcie zobowiązania podatkowego.

Obowiązek zapłaty podatku przelewem

Okazuje się jednak, że istnieje grupa podatników, którzy nie mogą korzystać z formy gotówkowej i swoje zobowiązania podatkowe muszą regulować w formie przelewów.

Zgodnie bowiem z treścią art. 61 Ordynacji podatkowej zapłata podatków przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i obowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów następuje w formie polecenia przelewu.

W świetle powyższego obowiązek korzystania z polecenia przelewu występuje, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

1. Podatnik prowadzi działalność gospodarczą;
2. Podatnik jest zobowiązany do prowadzenia księgi rachunkowej w rozumieniu ustawy o rachunkowości lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów regulowanej w rozporządzeniu MF.

To oznacza, że podatnicy prowadzący działalność gospodarczą, którzy nie mają obowiązku prowadzenia KPiR lub księgi rachunkowej, mogą płatność podatku realizować w formie gotówkowej. Przykładowo będzie to dotyczyło podatników prowadzących działalność gospodarczą w formie karty podatkowej czy ryczałtu ewidencjonowanego.

Ponadto dalsze przepisy analizowanego artykułu podają, że zapłata w gotówce może nastąpić:

1. Odnośnie do opłaty skarbowej przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i zobowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej w rozumieniu ustawy o rachunkowości lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów regulowanej w rozporządzeniu MF;
2. Odnośnie do zapłaty podatku przez mikroprzedsiębiorców.

Zgodnie z definicją zawartą w Prawie przedsiębiorców pojęcie mikroprzedsiębiorca oznacza przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:

1. Zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
2. Osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.

W konsekwencji ci podatnicy prowadzący działalność gospodarczą, którzy posiadają status mikroprzedsiębiorców mogą całkowicie zrezygnować z posiadania firmowego rachunku, co pozwoli im zaoszczędzić część wydatków związany z obsługą rachunku.

Przypomnijmy, że art. 49 ust. 1 ustawy – Prawo bankowe wymienione zostały rodzaje rachunków bankowych prowadzonych przez banki i rozróżnione zostały jako osobne:

• rachunki rozliczeniowe, mogą być prowadzone wyłącznie dla osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, w tym dla osób będących przedsiębiorcami

oraz

• rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych mogą być prowadzone wyłącznie dla osób fizycznych.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 22 grudnia 2009 roku (nr IPPP1-443-1266/09-2/JB) wskazał, że podatnik może zrezygnować z prowadzenia rachunku bankowego związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą (rachunku firmowego), pod warunkiem, że spełni warunek dotyczący posiadania statusu mikroprzedsiębiorcy oraz warunek z Ordynacji podatkowej pozwalający na dokonywanie płatności podatku w formie gotówkowej, bez udziału rachunku bankowego, tj. podatnik nie jest obowiązany do prowadzenia księgi rachunkowej lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Skutki naruszenia obowiązku zapłaty podatku przelewem

Zgodnie z art. 63 Prawa bankowego polecenie przelewu stanowi udzieloną bankowi dyspozycję dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania nią rachunku wierzyciela. 

Dodatkowo warto wskazać, że obowiązku korzystania z polecenia przelewu nie stosuje się:

1. Do zapłaty podatków niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą;
2. Gdy zapłata podatku, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, jest dokonywana papierami wartościowymi lub znakami akcyzy;
3. Do pobierania podatków przez płatników lub inkasentów.

Pojawia się pytanie, jakie skutki podatkowe rodzi sytuacja, w której podatnik zapłaci zobowiązanie podatkowe gotówką, podczas gdy był zobligowany do skorzystania z polecenia przelewu.

Przede wszystkim wskazać należy, że Ordynacja podatkowa nie określa żadnych konsekwencji podatkowych w przypadku wystąpienia tego rodzaju okoliczności. Nie ma bowiem przepisu, który w jakikolwiek sposób penalizowałby tego typu zachowanie. Jedyne regulacje dotyczą sytuacji, gdy podatnik w ogóle nie reguluje zobowiązania podatkowego.

W konsekwencji, nawet jeżeli podatek zostanie opłacony przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą w formie gotówkowej, to zobowiązanie i tak wygasa.

W praktyce większość przedsiębiorców reguluje swoje zobowiązania podatkowe z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w formie bezgotówkowej, korzystając z przelewów bankowych. Warto jednak pamiętać, że nie jest karalne dokonanie przez nich płatności w formie gotówkowej. Takie zdarzenie również skutkuje wygaśnięciem zobowiązania podatkowego.