W przypadku prowadzenia ksiąg handlowych przedsiębiorstwa mają wiele więcej obowiązków związanych z prowadzeniem księgowości niż przedsiębiorcy prowadzący uproszczoną księgowość. Rozliczając działalność na podstawie KPiR, dochód można ustalać na podstawie remanentu przeprowadzanego obowiązkowo raz do roku, na zakończenie roku podatkowego - czy jest taka możliwość w pełnej księgowości? Sprawdź, w jaki sposób następuje ustalenie wartości zapasów na podstawie remanentu!
Księgi handlowe - kto musi je prowadzić?
Obowiązek prowadzenia ksiąg handlowych, czyli tak zwanych pełnych ksiąg, określa ustawa o rachunkowości i dotyczy on przede wszystkim:
spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji) oraz innych osób prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego;
osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2.000.000 euro (wartość tę wylicza się, używając średniego kursu NBP z pierwszego dnia roboczego października roku poprzedzającego rok obrotowy - w 2017 roku obowiązuje limit wyliczony na podstawie kursu z 3 października 2016 r.).
Oznacza to, że część podmiotów musi prowadzić księgi handlowe dopiero od roku podatkowego następującego po roku, w którym przekroczyli wspomniany wcześniej limit obrotów, a część podmiotów musi prowadzić księgi handlowe niezależnie od wartości przychodów.
Księgi handlowe - ustalanie wartości zapasów
Zasady prowadzenia ksiąg handlowych określa ustawa o rachunkowości - według artykułu 17, ust. 2 kierownik jednostki, uwzględniając rodzaj i wartość poszczególnych grup rzeczowych składników aktywów obrotowych posiadanych przez jednostkę, podejmuje decyzję o stosowaniu jednej z następujących metod prowadzenia kont ksiąg pomocniczych dla tych grup składników:
ewidencję ilościowo-wartościową, w której dla każdego składnika ujmuje się obroty i stany w jednostkach naturalnych i pieniężnych;
ewidencję ilościową obrotów i stanów, prowadzoną dla poszczególnych składników lub ich jednorodnych grup wyłącznie w jednostkach naturalnych. Wartość stanu wycenia się przynajmniej na koniec okresu sprawozdawczego, za który następują rozliczenia z budżetem z tytułu podatku dochodowego, dokonane na podstawie danych rzeczywistych;
ewidencję wartościową obrotów i stanów towarów oraz opakowań, prowadzoną dla punktów obrotu detalicznego lub miejsc składowania, której przedmiotem zapisów są tylko przychody, rozchody i stany całego zapasu;
odpisywania w koszty wartości materiałów i towarów na dzień ich zakupu lub produktów gotowych w momencie ich wytworzenia, połączone z ustalaniem stanu tych składników aktywów i jego wyceny oraz korekty kosztów o wartość tego stanu, nie później niż na dzień bilansowy (jest to metoda uproszczona).
Odnosząc się więc do punktu 4., w przedsiębiorstwie rozliczanym za pomocą ksiąg handlowych istnieje możliwość na ustalanie wartości zapasów, a co za tym idzie - dochodów przedsiębiorstwa, na podstawie sporządzanych spisów z natury.
Potwierdza to interpretacja indywidualna Naczelnika Urzędu Skarbowego w Wałczu z 2 maja 2007 r. (sygn. UP-I-415-2-14/07):
(...) Ustawa o rachunkowości rozstrzyga wyłącznie techniczne kwestie księgowania, przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych. Między innymi wyszczególnia w ww. punkcie 4 metodę uproszczoną polegającą na wynikowym ujęciu zapasów towarów w ciągu okresu sprawozdawczego, co oznacza odpisywanie w ciężar kosztów wartości nabytych towarów z chwilą ich zakupu. Na koniec okresu sprawozdawczego należy przeprowadzić spis z natury i wycenę zapasów odpisanych w koszty w momencie ich zakupu. Wynik tej inwentaryzacji określający stan zapasów wprowadza się do ewidencji magazynowej, zmniejszając jednocześnie koszty o wartość pozostałych na stanie zapasów. (...)
Przy organizowaniu ksiąg rachunkowych w sposób uproszczony dla celów uzupełniających prowadzi się ewidencję ilościową zapasów. Dzięki temu możliwe jest weryfikowanie stanów magazynowych, które zostaną ustalone w drodze spisu z natury.
