Od dłuższego czasu polski rynek pracy odczuwał niedobór pracowników, którego przyczyny są różne. Rozwiązaniem tego problemu jest zachęcenie pracowników zza granicy do podjęcia zatrudnienia w Polsce. Najczęściej pracę w Polsce podejmowali nasi sąsiedzi zza wschodniej granicy – głównie Ukraińcy. W związku z wojną w Ukrainie i napływem ludności z tamtych terenów do Polski sytuacja ta nie powinna ulec zmianie. Czy zatrudnianie cudzoziemca z czasową kartą pobytu nie stanowi problemu dla przedsiębiorców?
Legalne zatrudnienie cudzoziemca
Legalne zatrudnianie cudzoziemca ma miejsce, kiedy posiada on pozwolenie na pracę. Jedną z form zatrudnienia osób niebędących obywatelami polskimi jest zatrudnianie cudzoziemca z czasową kartą pobytu, która jednocześnie stanowi pozwolenie na pracę – jest to tzw. zezwolenie jednolite.
Karta pobytu
Karta pobytu to 1 z dokumentów wydawanych cudzoziemcom. Karta pobytu w okresie swojej ważności potwierdza tożsamość cudzoziemca podczas jego pobytu na terytorium RP oraz uprawnia go, wraz z dokumentem podróży, do wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy.
- udzielono zezwolenia na pobyt czasowy,
- udzielono zezwolenia na pobyt stały,
- udzielono zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
- nadano w Polsce status uchodźcy,
- udzielono ochrony uzupełniającej,
- udzielono zgody na pobyt ze względów humanitarnych na terytorium RP.
Kartę pobytu w przypadku cudzoziemca posiadającego zezwolenie na pobyt czasowy, zezwolenie na pobyt stały lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE wydaje bądź odmawia jej wydania wojewoda, który udzielił wskazanych zezwoleń. Kartę pobytu cudzoziemcowi, któremu udzielono zgody na pobyt ze względów humanitarnych, wydaje lub odmawia jej wydania komendant oddziału Straży Granicznej bądź komendant placówki Straży Granicznej, który udzielił tej zgody.
Karta pobytu cudzoziemca zawiera następujące dane:
- imię (imiona) i nazwisko cudzoziemca;
- imiona rodziców;
- datę, miejsce i kraj urodzenia;
- adres zameldowania na pobyt stały lub czasowy;
- informację o obywatelstwie;
- informację o płci;
- informację o wzroście w centymetrach i kolorze oczu;
- numer ewidencyjny Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL), gdy został nadany;
- informację o rodzaju udzielonego zezwolenia;
- nazwę organu wydającego kartę;
- datę wydania karty;
- datę upływu okresu ważności karty;
- fotografię cudzoziemca;
- obraz linii papilarnych.
W zależności od charakteru pobytu cudzoziemca w karcie pobytu mogą być czynione odpowiednie adnotacje. W przypadku osób przybywających do Polski w związku z pracą mogą to być adnotacje:
- „stażysta”,
- „naukowiec”,
- „dostęp do rynku pracy”,
- „ICT”,
- „mobile ICT”,
- „praca sezonowa”.
Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę
Cudzoziemiec może ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, gdy jego celem pobytu na terytorium RP jest wykonywanie pracy.
Zezwolenia na pobyt czasowy i pracę cudzoziemcowi udziela się po spełnieniu łącznie następujących warunków:
- cudzoziemiec posiada ubezpieczenie zdrowotne w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium RP;
- podmiot powierzający wykonywanie pracy nie ma możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy;
- wynagrodzenie wskazane przez podmiot powierzający wykonywanie pracy w załączniku do wniosku o udzielenie zezwolenia nie jest niższe niż wynagrodzenie pracowników wykonujących w tym samym wymiarze czasu pracy pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku;
- wysokość miesięcznego wynagrodzenia nie jest niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju stosunku prawnego stanowiącego podstawę wykonywania pracy przez cudzoziemca.
Jeżeli wykonywanie pracy na terytorium RP polega na pełnieniu przez cudzoziemca funkcji w zarządzie osoby prawnej podlegającej wpisowi do rejestru przedsiębiorców, której udziałów lub akcji cudzoziemiec nie posiada, zezwolenia na pobyt czasowy i pracę udziela się, jeżeli spełnia on powyższe warunki, a podmiot, którym zarządza lub będzie zarządzał, osiągnął dochód nie niższy niż 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w województwie, w którym podmiot ten ma siedzibę lub miejsce zamieszkania w roku poprzedzającym złożenie wniosku bądź zatrudnia na czas nieokreślony i w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej przez okres 1 roku poprzedzającego złożenie wniosku co najmniej 2 pracowników będących obywatelami polskimi albo cudzoziemcami, o których mowa w Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, lub wykaże, że posiada środki pozwalające na spełnienie w przyszłości ww. warunków lub prowadzi działania pozwalające na spełnienie w przyszłości tych warunków, w szczególności przyczyniające się do wzrostu inwestycji, transferu technologii, wprowadzania korzystnych innowacji lub tworzenia miejsc pracy.
- otrzymywane przez niego wynagrodzenie nie jest niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę określone na podstawie Ustawy z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę bez względu na wymiar czasu pracy oraz rodzaj stosunku prawnego stanowiącego podstawę do wykonywania pracy przez cudzoziemca;
- cudzoziemiec wykonuje pracę w ramach stosunku pracy lub na podstawie umowy zlecenia;
- cudzoziemiec w terminie 60 dni od dnia doręczenia decyzji o udzieleniu zezwolenia złożył oświadczenie podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, dotyczące powierzenia mu pracy, na formularzu według wzoru i wykonuje pracę na rzecz tego podmiotu na warunkach wynikających z tego oświadczenia, umieszczonych w rejestrze zezwoleń na pobyt czasowy.
Decyzja o udzieleniu cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy i pracę zawiera następujące elementy: okres ważności zezwolenia, podmiot powierzający wykonywanie pracy, a w przypadku gdy cudzoziemiec będzie pracownikiem tymczasowym także pracodawcę użytkownika, stanowisko, na jakim cudzoziemiec ma wykonywać pracę, najniższe wynagrodzenie, które może otrzymywać cudzoziemiec na danym stanowisku, wymiar czasu pracy, rodzaj umowy, na podstawie której cudzoziemiec ma wykonywać pracę.
Warto pamiętać, że zezwolenie na pobyt czasowy i pracę może być w każdym czasie, na wniosek cudzoziemca, zmienione przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce aktualnego pobytu cudzoziemca, jeżeli cudzoziemiec zamierza wykonywać pracę u innego podmiotu powierzającego wykonywanie pracy lub w warunkach zwolnienia z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, lub u innego pracodawcy użytkownika, lub na innych warunkach niż określone w zezwoleniu.
Organem wydającym zezwolenie na pobyt czasowy i pracę na podstawie ustawy o cudzoziemcach jest wojewoda.
Zatrudnianie cudzoziemca z czasową kartą pobytu
Do umowy o pracę zawartej z cudzoziemcem posiadającym czasową kartę pobytu zastosowanie znajdują te same regulacje, które stosowane są do umów o pracę zawieraną z obywatelami polskimi.
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy umowa o pracę zawiera następujące elementy:
- określenie stron umowy;
- określenie rodzaju umowy;
- datę zawarcia umowy;
- warunki pracy i płacy, a w szczególności:
- rodzaj pracy,
- miejsce wykonywania pracy,
- wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
- wymiar czasu pracy,
- termin rozpoczęcia pracy.
Pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika-cudzoziemca na piśmie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, o:
- obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy;
- częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę;
- wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego;
- obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę;
- układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy dodatkowo o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy, a także usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Zmiana warunków umowy o pracę wymaga formy pisemnej.
Umowa o pracę poza obligatoryjnymi jej elementami może zawierać dodatkowe postanowienia. W przypadku cudzoziemców warto rozważyć wprowadzenie klauzuli informacyjnej dotyczącej wygaśnięcia umowy z chwilą upływu ważności zezwolenia na pracę lub karty pobytu i nieuzyskania przez cudzoziemca nowego zezwolenia czy nowej karty pobytu.
