Zatrudnianie cudzoziemców to temat ciągle na czasie, bowiem liczba obcokrajowców w Polsce stale rośnie. Procedury zatrudnienia stają się coraz bardziej przyjazne dla firm, jak i dla samych zainteresowanych. W 2023 roku przepisy dotyczące zatrudnienia cudzoziemców mają zostać znacznie usprawnione. Poniżej przegląd założeń nowych przepisów. Jaki ma cel nowa Ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców? Dowiedz się!
Nowa ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców
Obecnie najważniejszym aktem prawnym dotyczącym zatrudniania cudzoziemców w Polsce jest Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Ustawa ta jest ciągle modyfikowana i nowelizowana, szczególnie z powodu uregulowań unijnych i konieczności dostosowania prawa polskiego do prawa europejskiego.
Co więcej, zatrudnienie cudzoziemców stale rośnie, stąd podjęto decyzję o wyodrębnieniu z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy części przepisów związanych z zezwoleniami na pracę cudzoziemców, które będą tworzyły nową ustawę – Ustawę o zatrudnianiu Cudzoziemców.
„Celem projektowanej ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców jest usprawnienie procedur dotyczących powierzania pracy cudzoziemcom, zmniejszenie zaległości załatwiania spraw przez urzędy oraz ograniczenie występujących nadużyć, jak również pełna elektronizacja postępowań. Jest to zgodne z utrzymaniem dotychczasowego podejścia, zgodnie z którym zasady dostępu cudzoziemców do rynku pracy powinny odpowiadać elastycznie na zmieniający się popyt na pracowników cudzoziemskich.
Ponadto projektowana ustawa o zatrudnieniu cudzoziemców jest realizacją części tiret 2 w kamieniu milowym nr A51G (pozostałe elementy kamienia milowego będą realizowane przez ustawę o aktywizacji zawodowej i ustawę o niektórych umowach zawieranych elektronicznie oraz o zmianie ustawy o pomocy społecznej)”.
Pełna elektronizacja procedur
Wiele działań związanych z zatrudnianiem cudzoziemców coraz częściej może być wykonywana online, jednak spora część nadal wymaga osobistego stawiennictwa w urzędzie. Nowa ustawa ma na celu pełną elektronizację procedury wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców, począwszy od złożenia wniosku, aż po odbiór decyzji. Część działań będzie wykonywana przez system teleinformatyczny Syriusz. Działa on już obecnie, ale zostanie znacznie rozbudowany. Program ten będzie umożliwiał kontakt z urzędem zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracownika. Założenie konta będzie obowiązkowe.
Co więcej, dzięki tej platformie:
- stworzona zostanie baza wynagrodzeń, która pozwoli na rozpoznanie, czy pensja cudzoziemca jest odpowiednia i adekwatna do lokalnych zarobków;
- będzie możliwy dostęp do bazy danych o wydanych decyzjach przez organ I instancji w sprawie wydania lub odmowy wydania zezwoleń na pracę cudzoziemca organowi I i II instancji oraz organom kontrolnym (PIP, SG);
- będzie możliwe monitorowanie rzeczywistego powierzenia pracy cudzoziemcowi, m.in. na podstawie informacji pozyskanych z innych systemów teleinformatycznych na temat daty wjazdu i wyjazdu cudzoziemca z terytorium Polski oraz treści zgłoszeń pracodawcy o podjęciu lub niepodjęciu pracy przez cudzoziemca, a także poprzez sprawdzenie, czy odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne. Pozwoli to ustalić, czy umowa jest realizowana/kontynuowana zgodnie z zezwoleniem na pracę;
- będzie istniało połączenie z innymi systemami teleinformatycznymi dotyczącymi wiz i zezwoleń na pobyt cudzoziemców oraz systemem zawierającym dane dotyczące przekraczania granicy przez cudzoziemców;
- będzie możliwe automatyczne pobieranie niezbędnych danych z systemów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Krajowej Administracji Skarbowej, Straży Granicznej, Krajowego Rejestru Karnego, Krajowego Rejestru Sądowego i Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Ograniczenie liczby procedur i formalności
Poza systemem teleinformatycznym, który ma usprawnić wiele procesów i działań, nowa ustawa wprowadza wiele rozwiązań, których celem jest zmniejszenie barier administracyjnych. Najważniejszą zmianą jest likwidacja tzw. testu rynku pracy. Przypomnijmy, że test rynku pracy to działanie polegające na tym, że pracodawca, który chce zatrudnić cudzoziemca, najpierw musi zapytać starostę, czy w polskich rejestrach są bezrobotni, którzy mogliby podjąć taką pracę. W otrzymaniu pracy Polacy mają pierwszeństwo przed obcokrajowcami.
Nowa ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców to także większa elastyczność tzw. procedury uproszczonej. Przypomnijmy, że od kilku lat obywatele Rosji, Ukrainy, Białorusi, Armenii, Mołdawii i Gruzji mogą pracować w Polsce dzięki tzw. uproszczonej procedurze. Oznacza to w praktyce, że wydanie zezwolenia na pracę nie wymaga przeprowadzenia bardzo szczegółowego postępowania związanego z koniecznością poszukiwania pracowników w lokalnym środowisku bezrobotnych oraz spełnienia innych szczegółowych warunków.
Dotychczas zmiana warunków w powierzonej pracy skutkowała koniecznością wystąpienia po nowe zezwolenie. W projekcie przewidziano możliwość modyfikacji ustaleń określonych w zezwoleniu na pracę, bez konieczności wnioskowania o nowe zaświadczenie. To znacząco ułatwi dokonywanie zmian w treści zezwolenia na pracę w uproszczonym postępowaniu administracyjnym bez konieczności dokonania opłaty związanej z nowym wnioskiem.
Brak wyzysku cudzoziemców
Nowa ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców znacznie zaostrzy weryfikację pracodawców pod kątem wyzysku obcokrajowców. Z głównych zmian wymienić należy np. wprowadzenie odmowy udzielenia zezwolenia na pracę, gdy pracodawca nie opłaca składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne lub zaliczek na podatek dochodowy. Kolejną zmianą będzie ta dotycząca porównywalności wynagrodzenia cudzoziemca. Ma ona na celu zapobieganie sytuacjom, gdy obywatele polscy są zastępowani tańszymi pracownikami z krajów trzecich, a ich wynagrodzenia są znacznie zaniżone.
Ustawa wprowadza również przepis, że oprócz minimalnego wynagrodzenia cudzoziemiec nie może być zatrudniony na wymiar czasu pracy niższy niż ¼ etatu lub 10 godzin tygodniowo. Z pewnością ograniczy to wyzysk cudzoziemców, którzy w rzeczywistości pracują bardzo dużo (nawet na cały etat lub więcej), a są zatrudniani na niższy wymiar czasu pracy, przy czym większą część wynagrodzenia otrzymują „pod stołem”.
Od kiedy nowe przepisy?
Ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców miała wejść w życie jeszcze w 2022 roku – po upływie 7 dni od dnia jej ogłoszenia z wyjątkiem niektórych przepisów dotyczących systemów teleinformatycznych (które mają wejść w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia). Tak się jednak nie stało. Prace nad nowelizacją ustaw o zatrudnianiu cudzoziemców prowadzi Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Na moment publikacji projekt jest w trakcie opiniowania.
Podsumowanie
Nowa ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców wprowadza wiele udogodnień dla wszystkich podmiotów zatrudniających obcokrajowców. Z pewnością ucieszy to polskich pracodawców, bo jak wskazują statystyki, pracowników cudzoziemców ciągle przebywa. Oprócz korzyści po stronie firm pozytywny skutek powinni odczuć również sami obcokrajowcy. Zyskają oni bowiem ochronę i przynajmniej w teorii dyskryminacja płacowa cudzoziemców powinna znacznie się zmniejszyć.
