Działalność nierejestrowana (nierejestrowa) jest uproszczoną formą prowadzenia działań zbliżonych do działalności gospodarczej. W naszym artykule zastanowimy się, czy możliwe jest wykonywanie działalności gospodarczej za granicą oraz w którym kraju należy rozliczyć podatek z tego tytułu. Jak rozliczane są zagraniczne usługi w działalności nierejestrowanej? Omówiliśmy!
Działalność nierejestrowana i sposób opodatkowania
Jak wynika z treści art. 5 ustawy – Prawo przedsiębiorców nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną:
- której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia;
- która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej;
- która nie działa w ramach umowy spółki cywilnej.
Brak zarejestrowanej działalności gospodarczej nie oznacza, że uzyskiwane dochody są zwolnione z opodatkowania. Pojęcie działalności nieewidencjonowanej odnosi się bowiem do braku wpisu w ewidencji działalności gospodarczej.
Osoba prowadząca działalność nierejestrową jest zobowiązana do odprowadzenia z niej należnego podatku dochodowego.
Z uwagi na fakt, że działalność nierejestrowana nie jest działalnością gospodarczą, to na gruncie podatku PIT przychód z tego tytułu zaliczamy do innego źródła przychodu, a mianowicie do przychodów z innych źródeł, o czym stanowi art. 20 ust. 1ba ustawy PIT.
Warto podkreślić, że nie ma przeszkód, aby w tym samym roku podatnik osiągał przychody zarówno z działalności nierejestrowanej, jak i z innych źródeł. Prawo przedsiębiorców wymienia warunki uznania działalności za działalność nierejestrową, nie wskazując innych ograniczeń czy wyłączeń (również ze względu na rodzaj podmiotów, od których otrzymuje się przychody).
W odniesieniu do przychodów z innych źródeł ustawodawca nie wprowadził obowiązku poboru zaliczek na podatek przez płatnika. Ponadto od przychodów z tego tytułu podatnik nie ma obowiązku samodzielnego odprowadzenia zaliczek na podatek w trakcie roku podatkowego.
Osiągnięte w danym roku przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia działalności nierejestrowanej podatnik powinien wykazać w zeznaniu rocznym PIT-36 w specjalnie przeznaczonym do tego celu wierszu: „Działalność nierejestrowana określona w art. 20 ust. 1ba ustawy” oraz opodatkować je według skali podatkowej.
Co istotne, są to jedyne obowiązki, jakie ustawa PIT nakłada na osoby uzyskujące przychody z działalności nierejestrowanej.
Wskazać również należy, że osoba prowadząca działalność nierejestrową, choć jest podatnikiem podatku VAT, to jednocześnie jest co do zasady zwolniona z obowiązku wystawiania faktury (z uwagi na treść art. 106b ust. 2 ustawy VAT). Musi to uczynić jedynie w przypadku, gdy żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę, bądź otrzymano całość lub część zapłaty. Jednak nawet w tym przypadku będzie mogła to być faktura uproszczona, która zawiera jedynie:
- datę wystawienia;
- numer kolejny;
- imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy;
- nazwę (rodzaj) towaru lub usługi;
- miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług;
- cenę jednostkową towaru lub usługi;
- kwotę należności ogółem.
Na żądanie drugiej strony transakcji, osoba prowadząca działalność nierejestrową wystawia rachunek, o ile żądanie takie zostanie zgłoszone przed upływem 3 miesięcy od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Zagraniczne usługi w działalności nierejestrowanej a umowy międzynarodowe
Przepisy podatkowe nie zawierają terytorialnego ograniczenia co do działalności gospodarczej. Zasadniczo zatem dopuszczalne jest świadczenie usług w ramach działalności nierejestrowanej na rzecz kontrahentów z zagranicy.
W związku z tym pojawia się pytanie, w jaki sposób i w którym kraju należy rozliczyć z tego tytułu podatek dochodowy.
W tym zakresie konieczne będzie odniesienie się do treści właściwej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Na potrzeby naszego artykułu przeanalizujmy treść polsko-niemieckiej umowy.
Po pierwsze zgodnie z art. 7 umowy zyski przedsiębiorstwa umawiającego się państwa podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi działalność gospodarczą w drugim umawiającym się państwie poprzez położony tam zakład.
Jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje działalność w ten sposób, to jego zyski mogą być opodatkowane w drugim państwie, lecz tylko w takiej mierze, w jakiej mogą być przypisane temu zakładowi.
Należy jednak zauważyć, że działalność nierejestrowana nie jest działalnością gospodarczą, co oznacza, że do działalności nierejestrowanej nie może znaleźć zastosowania art. 7 umowy.
Jeżeli do danego przychodu nie znajduje zastosowania żaden inny przepis umowy, to należy sięgnąć do regulacji art. 22 ust. 1, który podaje, że dochody osoby mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w umawiającym się państwie, bez względu na to, gdzie są osiągane, a które nie są objęte postanowieniami poprzednich artykułów niniejszej umowy, podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie.
Tak też stanowi interpretacja Dyrektora KIS z 15 marca 2023 roku (nr 0112-KDIL2-2.4011.966.2022.2.AA):
Powyższe skutkuje tym, że w przypadku działalności nierejestrowanej miejscem opodatkowania osiągniętego z tego tytułu przychodu jest kraj miejsca zamieszkania osoby fizycznej wykonującej czynności.
Przykład 1.
Gdzie należy odprowadzić podatek od zagranicznych usług świadczonych w ramach działalności nierejestrowanej?
Osoba fizyczna prowadząca usługi tłumaczenia w ramach działalności nierejestrowanej wykonała usługę na rzecz kontrahenta z Niemiec. Zgodnie z art. 22 ust. 1 polsko-niemieckiej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania przychód z tego tytułu podlega opodatkowaniu w kraju miejsca zamieszkania, czyli w Polsce.
Reasumując, należy stwierdzić, że nie ma prawnych przeszkód, aby podatnik z Polski w ramach działalności nierejestrowanej świadczył usługi zagraniczne. W takim wypadku powstały z tego tytułu przychód podlega opodatkowaniu tylko w kraju miejsca zamieszkania osoby fizycznej.
