Wychodząc naprzeciw potrzebom drobnych przedsiębiorców ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie do polskiego prawa instytucji działalności nierejestrowanej. Jest to nowość obowiązująca od 30 kwietnia 2018 roku i została uregulowana w ustawie Prawo przedsiębiorców. Wielu podatników prowadzących działalność w niewielkim zakresie może skorzystać z tej preferencji, jednak kluczowym jest wskazanie jak powinna być rozliczana działalność nierejestrowana na gruncie VAT? Odpowiadamy!
Na czym polega działalność nierejestrowana?
Zanim jednak przejdziemy do kwestii związanych z podatkiem VAT, warto w paru słowach wyjaśnić, na czym polega prowadzenie działalności nierejestrowanej. Zgodnie z art. 5 ustawy o VAT, nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
- w pierwszym półroczu wynosiło 4 242 zł brutto, w związku z czym limit przychodu dla działalności nierejestrowanej wynosi 3 181,50 zł
- a w drugim półroczu wynosi 4 300 zł, więc limit przychodu działalności nierejestrowanej wynosi 3 225 zł (75% minimalnego wynagrodzenia).
Osoby fizyczne, które spełniają powyższe kryteria i będą prowadziły działalność nierejestrowaną nie muszą:
- zgłaszać działalności w ewidencji przedsiębiorców (CEIDG), urzędzie skarbowym ani GUS;
- występować o nadanie numerów identyfikacyjnych NIP i REGON;
- opłacać z tego tytułu składek na ubezpieczenia w ZUS i składać deklaracji ZUS;
- płacić zaliczek na podatek dochodowy;
- prowadzić skomplikowanej księgowości.
Działalność nierejestrowana na gruncie VAT
Ustawa o podatku od towarów i usług wprowadza własną definicję działalności gospodarczej. Jak bowiem wynika z treści art. 15 ust. 2 ustawy VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
W rezultacie podmiot prowadzący działalność nierejestrowaną jest na gruncie podatku VAT uznawany za podatnika prowadzącego działalność gospodarczą. Należy zatem mieć na uwadze, że zarówno w stosunku do osób fizycznych prowadzących klasyczną działalność gospodarczą, jak i do tych wykonujących działalność nieewidencjonowaną, znajdą zastosowanie te same przepisy ustawy VAT.
Powyższe oznacza, że co do zasady działalność nierejestrowana na gruncie VAT może korzystać ze zwolnień podatkowych, o którym mowa w ustawie VAT. Chodzi tu przede wszystkim o zwolnienie od podatku ze względu na rodzaj wykonywanych czynności (art. 43 ustawy) oraz o zwolnienie ze względu na wielkość obrotu (art. 113 ustawy). Szczególną uwagę warto zwrócić na ostatnie zwolnienia.
Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy VAT, zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. W przypadku podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie działalności, zwolnienie przysługuje jeżeli przewidywana wartość sprzedaży nie przekroczy – w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym – kwoty 200 000 zł.
Trzeba również mieć na uwadze, że nie w każdym przypadku podmiot prowadzący działalność nierejestrowaną będzie mógł skorzystać z opisanego zwolnienia podmiotowego. Zwolnienie nie dotyczy bowiem dostawy towarów oraz świadczenia usług wymienionych w art. 113 ust. 13 ustawy. Przepis ten wymienia m.in. świadczenie usług prawniczych, jubilerskich, w zakresie doradztwa oraz sprzedaży metali szlachetnych.
Kiedy rejestracja do VAT jest wymagana?
Kwestie związane z rejestracją podatnika w zakresie podatku VAT reguluje art. 96 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Przepis wskazuje, że podatnicy są zobowiązani przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne. Zgłoszenia tego dokonuje się na formularzu VAT-R.
Co jednak istotne, zgodnie z art. 96 ust. 3 ustawy VAT, podmioty u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 lub wykonujące wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, mogą dobrowolnie złożyć zgłoszenie rejestracyjne. W myśl art. 96 ust. 4 ustawy VAT, naczelnik urzędu skarbowego po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym, rejestruje podatnika jako podatnika VAT czynnego, a w przypadku podatników korzystających ze zwolnienia – jako podatnika VAT zwolnionego.
Jeżeli osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną wykonuje czynności opisane w art. 113 ust. 13 ustawy VAT jako niedające prawa do skorzystania ze zwolnienia, to obligatoryjnie musi zarejestrować się ona jako podatnik VAT czynny. Naturalnie wybór zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 lub 9, ma charakter dobrowolny. Powoduje to, że podmioty prowadzące działalność nieewidencjonowaną mogą nie skorzystać z tego zwolnienia i podjąć decyzję o byciu czynnym podatnikiem VAT. W takim przypadku obowiązkowo przed wykonaniem pierwszej czynności należy zarejestrować się we właściwym urzędzie skarbowym przy pomocy formularza VAT-R.
