W praktyce gospodarczej coraz częściej podatnicy podatku VAT dokonują zakupu usług ubezpieczeniowych poza granicami kraju. Zakup usługi ubezpieczeniowej dokonywany jest najczęściej od podatników podatku od wartości dodanej z Unii Europejskiej. Po przeczytaniu poniższego artykułu dowiemy się, w jaki sposób zakup usługi ubezpieczeniowej od kontrahenta z UE należy opodatkować.
Zwolnienie z opodatkowania podatkiem VAT usług ubezpieczeniowych
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710 z późn. zm.), dalej jako „ustawa o VAT”, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji, czyli usługi ubezpieczeniowe nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Należy się zastanowić, czy powyższe zwolnienie ma również zastosowanie do usług ubezpieczeniowych świadczonych przez podatnika z Unii Europejskiej. Zwolnienie z opodatkowania podatkiem od towarów i usług ma również zastosowanie do usługi nabytej od ubezpieczyciela z Unii Europejskiej. Zgodnie bowiem z art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112/WE, państwa członkowskie zwalniają od podatku transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych. Zakup usługi ubezpieczeniowej od agenta czy pośrednika również może więc skorzystać ze zwolnienia z podatku od towarów i usług.
Powyższe potwierdza interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 27 lutego 2014 r., numer .ILPP2/443-1140/13-4/JK, w której czytamy:
Stosownie do art. 8 ust. 2a ustawy w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi. Z powyższego przepisu wynika, że podmiot świadczący (sprzedający) daną usługę nabytą we własnym imieniu, lecz na rzecz osoby trzeciej traktowany jest najpierw jako usługobiorca, a następnie jako usługodawca tej samej usługi. Przeniesienie ciężaru kosztów na inną osobę, nie może być zatem w żaden inny sposób potraktowane niż jako świadczenie usługi w tym samym zakresie. Świadczenie takich usług powinno zostać zatem opodatkowane podatkiem od towarów i usług według stawki właściwej dla danego rodzaju usługi.
Zakup usługi ubezpieczeniowej od kontrahenta z UE jako import usług
W tym miejscu należy zadać sobie pytanie, czy w przypadku zakupu usługi zwolnionej z opodatkowania podatkiem VAT poza granicami kraju mamy do czynienia z importem usług.
Zgodnie z art. 2 ust 9 ustawy o VAT przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4. W świetle art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
-
a) usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,
-
b) usługobiorcą jest:
-
w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
-
w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.
Polski podatnik podatku od towarów i usług będzie zobowiązany do rozliczenia VAT z tytułu nabycia usługi ubezpieczeniowej od zagranicznego usługodawcy, jeśli będą spełnione łącznie niżej wymienione warunki:
-
miejscem świadczenia usługi jest terytorium Polski,
-
usługę ubezpieczeniową świadczy podatnik, który nie posiada na terytorium Polski siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (lub podatnik, który na terytorium Polski nie posiada siedziby działalności gospodarczej, ale posiada stałe miejsce lub inne miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie uczestniczy w tej transakcji),
-
usługę ubezpieczeniową nabywa podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT.
Warunki B i C są spełnione, w przypadku gdy sprzedawcą usługi ubezpieczeniowej jest podatnik spoza Polski nieposiadający w naszym kraju siedziby ani miejsca prowadzenia działalności, a nabywcą jest polski podatnik podatku od towarów i usług.
W celu odpowiedzi, kiedy spełniony jest warunek A, posłużymy się przykładem.
Przykład 1.
Polski podatnik podatku VAT nabywa od niemieckiego pośrednika ubezpieczeniowego (również podatnika podatku VAT) usługę ubezpieczeniową. Powyższa usługa jest więc świadczona pomiędzy dwoma podatnikami. W takim przypadku miejscem opodatkowania jest kraj usługobiorcy, czyli Polska. Zgodnie bowiem z art. 28b ustawy o VAT miejscem świadczenia usługi w przypadku świadczenia usługi na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.
Biorąc powyższe pod uwagę, miejscem świadczenia usługi ubezpieczeniowej będzie terytorium Polski (warunek A w tym przypadku jest spełniony).
Podsumowując dotychczasowe rozważania, zakup usługi ubezpieczeniowej od kontrahenta z UE przez polskiego podatnika VAT jest zwolniony z podatku od towarów i usług. Zakup ww. usługi stanowi import usług (usługę rozliczamy w Polsce przez polskiego podatnika).
Kiedy powstanie obowiązek podatkowy przy imporcie usługi ubezpieczeniowej?
Na zakończenie udzielimy odpowiedzi, kiedy w przypadku zakupu usługi ubezpieczeniowej od podatnika z UE powstaje obowiązek podatkowy w podatku VAT. W tym celu również posłużymy się przykładem.
Przykład 2.
Polski podatnik VAT otrzymał od niemieckiego podatnika fakturę na zakup usługi ubezpieczeniowej. Faktura została wystawiona 10 lutego 2017 r. Ubezpieczenie dotyczy okresu od 1 lutego do 30 kwietnia 2017 r. Termin zapłaty określony na fakturze upływa 28 lutego 2017 r. Z powodu kłopotów finansowych zobowiązanie w całości zostało uregulowane 1 kwietniu 2017 r. W tym przypadku obowiązek podatkowy powstanie w momencie dokonania zapłaty, czyli w kwietniu 2017 r. Na moment powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT przy usłudze ubezpieczeniowej nie ma znaczenia data wykonania usługi czy też termin płatności.
Zgodnie bowiem z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e) i ust. 6 ustawy o VAT w przypadku usług zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty (w odniesieniu do otrzymanej kwoty).
Podsumowując, usługa ubezpieczeniowa zakupiona przez polskiego podatnika od podatnika z kraju UE jest zwolniona z podatku od towarów i usług. Stanowi ona import usług. W takim przypadku obowiązek podatkowy w podatku VAT powstaje w momencie dokonania zapłaty za zakupioną usługę ubezpieczeniową.
