Jednym ze źródeł przychodów wymienionych w ustawie o PIT są działy specjalne produkcji rolnej. Specyfika prowadzenia działów specjalnych wynika głównie z możliwości wyboru sposobu, w jaki podatnik ustali wysokość osiągniętego dochodu. Poniżej przedstawiamy jakie są zasady opodatkowania działów specjalnych produkcji rolnej.
Definicja działów specjalnych produkcji rolnej
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie podlegają przychody z działalności rolniczej z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej. Z przepisu tego wynika jednoznacznie, że jednym z rodzajów działalności rolniczej są działy specjalne produkcji rolnej. Zgodnie z przywołaną w przepisach definicją przychodami z działów specjalnych produkcji rolnej są przychody z upraw w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, upraw grzybów i ich grzybni, upraw roślin in vitro, fermowej hodowli i chowu drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarni drobiu, hodowli i chowu zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowli dżdżownic, hodowli entomofagów, hodowli jedwabników, prowadzenia pasiek oraz hodowli i chowu innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym (art. 2 ust. 3 ustawy PIT).
Ważny jest również przepis art. 2 ust. 3a ustawy mówiący, iż nie stanowią przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej przychody z uprawy, hodowli i chowu zwierząt w rozmiarach nieprzekraczających wielkości określonych w załączniku nr 2 do ustawy. Jeżeli więc dany rodzaj uprawy lub hodowli nie jest wymieniony w definicji działów specjalnych lub nie przekracza wielkości określonych w załączniku nr 2, to nie podlega pod ustawę PIT tylko pod reżim podatku rolnego.
Przykład 1.
Zgodnie z załącznikiem nr 2 norma szacunkowego dochodu określona jest dla drobiu rzeźnego powyżej 100 sztuk. Oznacza to, że hodowla obejmująca 95 sztuk drobiu nie stanowi działów specjalnych produkcji rolnej. Działalność taka jest działalnością rolniczą podlegającą podatkowi rolnemu.
Jednocześnie, z uwagi na fakt, że działy specjalne są rodzajem działalności rolniczej, muszą być spełnione minimalne wymogi dla działalności rolniczej opisane w art. 2 ust. 2 ustawy PIT. W myśl tego przepisu minimalny okres przetrzymywania roślin i zwierząt wynosi od dnia nabycia:
- miesiąc – w przypadku uprawy roślin;
- 16 dni – w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi i kaczek;
- 6 tygodni – w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego;
- 2 miesiące – w przypadku pozostałych zwierząt.
W sytuacji niezachowania opisanych terminów prowadzona działalność zostaje uznana za działalność handlową.
Przykład 2.
Pan Witold 1 kwietnia zakupił 200 sztuk kurcząt, które następnie sprzedał 18 kwietnia. Z uwagi na niezachowanie minimalnego okresu przetrzymywania pozostałego drobiu rzeźnego (minimum 6 tygodni) jego działalność nie może zostać uznana za działy specjalne produkcji rolnej i podlega opodatkowaniu jako pozarolnicza działalność gospodarcza.
Zasady opodatkowania działów specjalnych produkcji rolnej
Dochody z działów specjalnych produkcji rolnej mogą być ustalane na dwa sposoby. Pierwszy jest identyczny jak w przypadku pozarolniczej działalności gospodarczej. Drugi natomiast opiera się na zastosowaniu norm szacunkowych.
Pierwsza metoda jest uzależniona od prowadzenia przez podatnika ksiąg podatkowych, czyli podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowej. Ten sposób daje podatnikowi przede wszystkim możliwość wykazywania kosztów uzyskania przychodów i określenia wysokości podatku na podstawie faktycznie uzyskanego dochodu. Taki dochód stanowi wówczas różnica pomiędzy wykazanymi w księdze przychodami oraz kosztami ich uzyskania, dodatkowo powiększony o wartość przyrostu stada zwierząt na koniec roku podatkowego w porównaniu ze stanem na początek roku i pomniejszona o wartość ubytków w stadzie w ciągu roku podatkowego. Od tak ustalonego dochodu podatnicy mogą opłacać podatek dochodowy według skali podatkowej lub przy zastosowaniu 19% stawki liniowej. Podatnicy muszą też bez wezwania urzędu skarbowego wpłacać samodzielnie obliczone zaliczki.
Przykład 3.
Pan Roman prowadzi dział specjalny produkcji rolnej polegający na hodowli prosiąt. 1 stycznia 2016 r. jego stado liczyło 240 sztuk. W 2016 r. osiągnął przychód z tej działalności w kwocie 15 000 zł oraz koszty w kwocie 13 000 zł. 31 grudnia 2016 r. jego stado liczyło 250 sztuk. Wartość jednego prosiaka to 200 zł. Podstawa opodatkowania wygląda następująco: 15 000 – 13 000 + (250-240) x 200 = 4000 zł
Natomiast druga metoda ustalania dochodu, przy pomocy norm szacunkowych, przewidziana jest dla podatników którzy nie prowadzą ksiąg podatkowych. W tym wypadku dochód uzależniony jest od powierzchni upraw lub wielkości stada hodowlanego. Wysokość tych norm ogłaszana jest corocznie w rozporządzeniu Ministra Finansów. Podatnicy, którzy wybierają omawiany sposób ustalania dochodu, zobowiązani są złożyć we właściwym urzędzie skarbowym deklarację PIT-6 do 20 stycznia danego roku podatkowego. Natomiast ci, którzy rozpoczynają prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, muszą to zrobić w ciągu 7 dni od dnia jej rozpoczęcia. W przypadku szacunkowego określania dochodu wymiaru zaliczki dokonuje urząd skarbowy w wydawanej decyzji. Bierze on pod uwagę normy szacunkowe z rozporządzenia oraz deklarowaną przez podatnika wielkość uprawy i hodowli.
Przykład 4.
Pan Roman prowadzi dział specjalny produkcji rolnej polegający na hodowli prosiąt. 1 stycznia 2016 r. jego stado liczyło 240 sztuk. Zdecydował się na określenie dochodu na podstawie norm szacunkowych. W przypadku prosiąt norma ta wynosi 16,76 zł za każdą sztukę. Podstawa opodatkowania wygląda następująco: 240 x 16,76 zł = 4022,40 zł.
Ostateczne rozliczenie dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej następuje w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym na formularzu PIT-36.
