Zbieg egzekucji alimentacyjnej i niealimentacyjnej - co robić?

Pracownik może mieć zajęte wynagrodzenie z powodu egzekucji alimentacyjnej i niealimentacyjnej.  Pracodawca może również dokonać potrącenia dobrowolnego. Czym wszystkie te potrącenia różnią się od siebie? Które potrącenie ma pierwszeństwo, gdy nastąpi zbieg egzekucji alimentacyjnej i niealimentacyjnej? O wszystkich zasadach potrąceń przeczytasz w artykule.

Potrącenia z wynagrodzenia

Jeżeli mamy do czynienia z egzekucją z wynagrodzenia, komornik przesyła do pracodawcy pismo, w którym wzywa go do przekazywania części wynagrodzenia dłużnika komornikowi lub wierzycielowi (art. 881 § 3 Kodeksu cywilnego). Dlaczego części? Ponieważ istnieje kwota wolna od potrąceń oraz limity potrąceń, o czym przeczytasz w dalszej części artykułu.

W przypadku zbiegu egzekucji od różnych wierzycieli, pracodawca ma obowiązek powiadomić organy egzekucyjne o tym zbiegu.

Z wynagrodzenia za pracę można dokonywać następujących potrąceń:

• przymusowych:

• potrącenia alimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych,

• potrącenia niealimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych,

• zaliczki pieniężne wypłacone pracownikowi,

• kary pieniężne (art. 108 Kodeksu pracy),

• dobrowolnych.

Kary pieniężne mogą być udzielone pracownikowi z powodu:

• nieprzestrzegania przepisów BHP lub przepisów przeciwpożarowych,

• opuszczenia pracy bez usprawiedliwienia,

• stawienia się do pracy w stanie nietrzeźwym,

• spożywania alkoholu w miejscu pracy (art. 108 § 2 Kodeksu pracy).

Kara pieniężna za jedno przekroczenie lub 1 dzień nieobecności w pracy nie może wynosić więcej niż kwota jednodniowego wynagrodzenia. Łącznie wszystkie kary pieniężne nie mogą być wyższe niż 1/10 wynagrodzenia (art. 87 § 3 Kodeksu pracy).

Przymusowe potrącenia z wynagrodzenia dokonywane są bez zgody pracownika. Natomiast aby dokonać potrąceń dobrowolnych, konieczna jest pisemna zgoda pracownika na potrącenie konkretnego rodzaju należności. Pracownik musi znać kwotę i tytuł potrącenia.

Potrąceń dokonuje się po odliczeniu składek na ubezpieczenie ZUS (społeczne i zdrowotne), a także zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Co ważne, istnieje chronologia w dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia, co jest istotne, jeśli nastąpi zbieg egzekucji alimentacyjnej i niealimentacyjnej. Jeśli chcesz wiedzieć, w jakiej kolejności dokonywane są potrącenia, przeczytaj dalszą część artykułu.

Kwota wolna od potrąceń

Dokonując potrąceń z wynagrodzenia, należy pamiętać, że istnieją ograniczenia w wysokości potrącanych kwot. Wiąże się z tym kwota wolna od potrąceń. Chroni ona przed dokonywaniem nadmiernych potrąceń i zapewnia minimum bytowe. Co istotne, w przypadku potrąceń alimentacyjnych nie stosuje się kwoty wolnej od potrąceń.

Kwota wolna od potrąceń to kwota w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy (po odliczeniu składek ZUS i zaliczki na podatek dochodowy) - w przypadku należności niealimentacyjnych,

• 75% podanego wyżej wynagrodzenia - w przypadku zaliczek pieniężnych,

• 90% podanego wyżej wynagrodzenia - w przypadku kar pieniężnych (art. 871 §1 Kodeksu pracy).

Kwota wolna od potrąceń, w przypadku potrąceń dobrowolnych to kwota w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy (po odliczeniu składek ZUS i zaliczki na podatek dochodowy) - w przypadku należności na rzecz pracodawcy,

• 80% podanego wyżej wynagrodzenia - w przypadku innych należności.

W przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwota wolna od potrąceń ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu (art. 871 § 2 Kodeksu pracy). Zasada ta dotyczy zarówno potrąceń przymusowych, jak i dobrowolnych.

Jak widać, kwota wolna od potrąceń zależna jest od wysokości minimalnego wynagrodzenia. W związku z tym, że co roku wynagrodzenie minimalne ulega wzrostowi, kwota wolna od potrąceń również ulega zmianom.

Może mieć miejsce sytuacja, kiedy w jednym miesiącu pracownik otrzymuje kilka wypłat, np. oprócz wynagrodzenia za pracę otrzymuje nagrodę jubileuszową. W takim przypadku potrąceń dokonuje się od łącznej kwoty wszystkich wypłat dokonanych w miesiącu. Zasada ta dotyczy składników wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc (art. 87 § 8 Kodeksu pracy).

Limity potrąceń

Oprócz kwoty wolnej, przy potrąceniach z wynagrodzenia mamy do czynienia z limitami potrąceń.

Potrącenia z wynagrodzenia nie mogą przekraczać:

• ⅗ wynagrodzenia po odliczeniu składek ZUS i zaliczki na podatek dochodowy - w przypadku potrąceń alimentacyjnych,

• ½ wynagrodzenia po odliczeniu składek ZUS i zaliczki na podatek dochodowy - w przypadku potrąceń niealimentacyjnych.

W przypadku kwot wypłaconych w poprzednim terminie płatności za czas nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawa do wynagrodzenia, potrąceń w pełnej wysokości można dokonywać bez zgody pracownika. Odliczenia nadpłaconego wynagrodzenia pracodawca może dokonać tylko w  najbliższym terminie płatności przypadającym po bezzasadnej wypłacie.

Zbieg egzekucji alimentacyjnej i niealimentacyjnej

W przypadku zbiegu różnych egzekucji potrąceń dokonuje się w następującej kolejności:

• potrącenia alimentacyjne,

• niealimentacyjne potrącenia na mocy tytułów wykonawczych,

• zaliczki pieniężne,

• kary pieniężne.

W pierwszej kolejności dokonywane są potrącenia alimentacyjne. Dopiero po nich, o ile pozostanie jeszcze kwota wynagrodzenia, z której będzie można dokonać potrącenia oraz kwota wolna od potrąceń, pracodawca może dokonywać kolejnych potrąceń. Potrąceń dobrowolnych dokonuje się w ostatniej kolejności.

Jeżeli nastąpi zbieg egzekucji alimentacyjnej i niealimentacyjnej, limit łączny będzie wynosił ⅗ wynagrodzenia po odliczeniu składek ZUS i zaliczki na podatek dochodowy.

Przykład 1.

Pan Andrzej zarabia 4000 zł miesięcznie. Z jego wynagrodzenia prowadzona jest egzekucja alimentacyjna w wysokości 500 zł miesięcznie. Dodatkowo posiada on zadłużenie w postaci pożyczki bankowej w wysokości 7000 zł. Potrąceń w jakiej wysokości będzie mógł dokonać pracodawca?

1. Odliczenie od wynagrodzenia brutto składek ZUS i zaliczki na podatek dochodowy

1. 4000 zł x 13,71% (składki ZUS) = 548,40 zł

2. 4000 zł - 548,40 zł = 3451,60 zł

3. 3451,6 zł x 9% (składka zdrowotna) = 310,64 zł

3451,6 zł x 7,75% (składka zdrowotna do odliczenia) = 267,5 zł

4. 3451,6 zł - 111,25 zł (KUP) = 3340,35 zł

5. 3340,35 zł x 18% - 46,33 zł (kwota wolna od podatku) = 554,93 zł

6. 554,93 zł - 267,5 zł = 287,43 zł ~ 287 zł (zaliczka na podatek dochodowy)

7. 4000 zł - 548,40 zł (składki ZUS) - 310,64 zł (składka zdrowotna) - 287 zł (zaliczka na podatek dochodowy) = 2853,96 zł (wynagrodzenie netto)

4. 2853,96 zł x ⅗ = 1712,38 zł (dopuszczalna kwota potrąceń na należności alimentacyjne)

5. 2853,96 zł - 500 zł = 2353,96 zł (wynagrodzenie po dokonaniu potrącenia alimentacyjnego)

6. 2353,96 zł - 1459,48 zł (minimalne wynagrodzenie za pracę w 2017 r.) = 894,48 zł (w takiej wysokości można dokonać potrącenia z tytułu pożyczki bankowej)

7. 500 zł + 894,48 zł = 1394,48 zł < 1712,38 zł

8. 2853,96 zł - 500 zł - 894,48 zł = 1459,48 zł (wynagrodzenie, które otrzyma pracownik).

Pracodawca może dokonać potrącenia alimentacyjnego w pełnej wysokości kwoty (500 zł) oraz potrącenia w wysokości 894,48 zł na poczet pożyczki bankowej.