Kodeks pracy gwarantuje ochronę wynagrodzenia. Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę. Co ważne, w określonych przepisami sytuacjach pracodawca może dokonywać potraceń z wynagrodzenia pracownika na zaspokojenie należności podmiotów będących wierzycielami. Potrącenia z wynagrodzenia za pracę są jednostronną czynnością prawną, do której uprawniony jest pracodawca. Jest jednym ze sposobów wygaśnięcia zobowiązania przy jednoczesnym zaspokojeniu wierzyciela.
Jakie potrącenia z wynagrodzenia mogą być dokonane bez zgody pracownika?
W myśl art. 87 § 1 K.p. z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - podlegają potrąceniu należności:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne wynikające z odpowiedzialności porządkowej.
Z wynagrodzenia pracownika odlicza się, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności, jeżeli z uwagi na nieobecność w pracy pracownik nie zachował prawa do wynagrodzenia.
Istotne, by potrącenia z wynagrodzenia dokonywane były w wymienionej kolejności i w granicach określonych przez kodeks. Potrącenie innych należności wymaga każdorazowej zgody pracownika wyrażonej na piśmie. Kwestię tę reguluje art. 91 k.p.
Potrącenia z wynagrodzenia - granice potrąceń
Zgodnie z art. 87 § 3 Kodeksu pracy potrącenia z wynagrodzenia mogą być dokonywane w następujących granicach:
- w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych - do wysokości trzech piątych wynagrodzenia,
- w razie egzekucji innych należności niż alimentacyjne lub potrącania zaliczek pieniężnych - do wysokości połowy wynagrodzenia.
Potrącenia należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz zaliczki pieniężne udzielone pracownikom nie mogą w sumie przekroczyć połowy wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami należności alimentacyjnych nie mogą przekroczyć trzech piątych wynagrodzenia.
Kary pieniężne związane z odpowiedzialnością porządkową łącznie nie mogą przekraczać wysokości dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty po dokonaniu potrąceń, na które nie jest wymagana zgoda pracownika (przy czym pracownik musi zostać o tym powiadomiony).
Kwoty wolne
W Kodeksie pracy określone są również kwoty wolne od potrąceń ustalone w następującej wysokości:
- minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- 75% określonego powyżej wynagrodzenia - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
- 90% określonego powyżej wynagrodzenia - przy potrącaniu kar pieniężnych z tytułu odpowiedzialności porządkowej.
Gdy jednak potrącenia z wynagrodzenia dokonywane są za zgodą pracownika z tyt. należności innych niż wymienione w art. 87 § 1 K.p., mogą być dokonywane w następujących granicach:
- minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
- 80% kwoty określonego powyżej wynagrodzenia - przy potrącaniu innych należności niż określone powyżej.
W przypadku zatrudnienia na część etatu wymienione powyżej kwoty wolne ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do jego wymiaru.
