Osoby prowadzące działalność gospodarczą zobowiązane są do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Jednak jak wskazuje praktyka, opłacając składki, przedsiębiorcy często popełniają błędy, które skutkują zwrotem środków z ZUS. Taki zwrot nie jest neutralny podatkowo i wymaga dokonania stosownych rozliczeń.
Jak wynika z art. 24 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległych i bieżących składek. Jeżeli płatnik nie ma zaległości składkowych, nadpłata podlega zaliczeniu na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik złoży wniosek o zwrot składek na ubezpieczenia. Jedynie w przypadku gdy nadpłata nie przekracza kwoty 5% najniższego wynagrodzenia, ZUS nie zwróci nadpłaconych składek, nawet gdy płatnik wystąpi o ich zwrot, a zaliczy z urzędu na poczet zaległych, bieżących lub przyszłych składek.
Nienależnie opłacone składki przedawniają się po 5 latach – oznacza to, iż płatnik nie może żądać zwrotu nienależnie opłaconych składek, jeżeli od daty ich opłacenia minęło 5 lat.
Wniosek o zwrot nadpłaconych składek na ubezpieczenia płatnik może złożyć w każdym momencie po zorientowaniu się, iż składki zostały nienależnie opłacone. Natomiast w sytuacji, gdy ZUS zawiadomi płatnika o kwocie nienależnie opłaconych składek, płatnik składek ma 7 dni na złożenie wniosku o zwrot nadpłaty od dnia, w którym otrzymał zawiadomienie z ZUS. Zakład nie jest jednak zobligowany terminem, w jakim ma poinformować płatnika o wystąpieniu nadpłaty.
Podatek dochodowy a składki
Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o PIT podstawę obliczenia podatku stanowi dochód ustalony po odliczeniu składek określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych zapłaconych w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących. Składki te mogą również zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.
Zapłacone składki na Fundusz Pracy podlegają również zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodu.
Natomiast w myśl art. 27b ust. 1 ustawy o PIT podatek dochodowy w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika, zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - obniżenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki.
Jak rozliczyć zwrot składek na ubezpieczenia?
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Pojęcie przychodu z działalności gospodarczej zostało zdefiniowane w art. 14 ust. 1 ustawy o PIT. Przepis ten przewiduje, że za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.
Przychodami są również otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
W przypadku składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorca ma dwie możliwości ich rozliczenia, w zależności od uprzednio dokonanego rozliczenia:
-
jeśli podatnik zaliczył opłacone składki do kosztów uzyskania przychodu, to odzyskane składki będą stanowiły przychód z działalności gospodarczej. Przychód ten należy rozpoznać zgodnie z datą faktycznego wpłynięcia środków;
-
w sytuacji gdy podatnik odliczył nadpłacone składki od dochodu, zgodnie z art. 20 ust.1 ustawy o PIT środki te należy zakwalifikować do innych przychodów. Podatnik powinien je uwzględnić podczas generowania deklaracji rocznej za rok, w którym uzyskał zwrot wpłaconych świadczeń.
Kwota składek na Fundusz Pracy zapłaconych i zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowi przychód z tej działalności. Przychód ten podlega wykazaniu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów w dniu jego uzyskania i rozliczeniu na zasadach ogólnych z innymi przychodami osiągniętymi z prowadzenia działalności.
Natomiast zwrócone składki na ubezpieczenie zdrowotne uprzednio zapłacone i odliczone należy doliczyć do podatku wykazanego w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym wystąpiły te okoliczności.
Stanowisko takie potwierdzają organy podatkowe, czego przykładem jest interpretacja indywidualna Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Lublinie z 7 grudnia 2006 r., sygn. P-3-415-28/06, gdzie możemy przeczytać:
(…) zwrot wydatków (w przedmiotowej sprawie zwrot wydatków poniesionych przez Pana na składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy) mieści się w ogólnej dyspozycji cytowanego przepisu ar. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy. Zatem zwrot składekna ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy, zaliczonych przez Pana uprzednio w koszty uzyskania przychodu, stanowi przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. (…)
Na podstawie art. 45 ust. 3a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku otrzymania zwrotu uprzednio zapłaconych i odliczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne w zeznaniu podatkowym, (...) składanym za rok podatkowy, w którym wystąpiły te okoliczności, obowiązany jest Pan doliczyć do podatku, obliczonego zgodnie z art. 27, kwoty uprzednio odliczone.
Reasumując, zwrócone w 2006 r. składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy stanowią przychód z działalności gospodarczej i podlegają rozliczeniu w dniu uzyskania przychodu przychodu z innymi przychodami osiągniętymi z tej działalności. Natomiast zwrócone w 2006 r. składki na ubezpieczenie zdrowotne podlegają doliczeniu do podatku obliczonego w zeznaniu podatkowym składanym za rok 2006 (…).
