“Jestem w ciąży i zastanawiam się czy iść na zwolnienie chorobowe?”. To jedno z pytań najczęściej zadawanych przez przyszłe mamy pracujące. Temat ten budzi wiele kontrowersji - bowiem rodzi się pytanie, czy w każdym przypadku chorobowe w ciąży jest uzasadnione? Nikt nie zaprzeczy, że część z nich jest usprawiedliwiona i nie stanowi nadużyć, jednak spory odsetek z nich budzi wątpliwości.
Poniższy artykuł stanowi kompendium wiedzy dla przyszłych mam, które stoją przed trudnym wyborem: kontynuacja kariery czy też odpoczynek przed porodem?
Komu przysługuje zasiłek chorobowy?
W zależności od formy zatrudnienia, czy jest to umowa o pracę, zlecenie czy też dzieło, sytuacja nieco się różni. Prawo do zasiłku chorobowego uzależnione jest bowiem od tego, czy kobieta posiada ubezpieczenie chorobowe przez określony czas, a nabywa się je po upływie:
- 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego w przypadku osób pracujących, przy czym wlicza się okresy poprzedniego ubezpieczenia, jeśli przerwa w ubezpieczeniu chorobowym nie przekroczyła okresu 30 dni;
- 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia w przypadku osób objętych dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym (np. osoby prowadzące działalność gospodarczą);
- wyjątkowo prawo do zasiłku przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia w przypadku:
osób niezdolnych do pracy w związku z wypadkiem w drodze do lub z pracy;
pracownika mającego co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
absolwenta szkoły lub szkoły wyższej, jeśli przystąpił do ubezpieczenia w ciągu 90. dnia od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych.
Najbardziej komfortowa dla kobiety okazuje się sytuacja, gdy jest ona zatrudniona na umowę o pracę. W tej sytuacji przysługuje bowiem prawo do skorzystania ze zwolnienia lekarskiego nawet przez cały okres trwania ciąży. Zwolnienie chorobowe w ciąży może trwać maksymalnie do 270 dni (czyli praktycznie cały okres jej trwania).
W sytuacji, gdy kobieta jest zatrudniona w oparciu o inną formę zatrudnienia, sprawa nieco się komplikuje. Kobiety zatrudnione na umowę o dzieło nie mają możliwości przejścia na płatne zwolnienie lekarskie, gdyż z tytułu umowy o dzieło nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu. Natomiast te zatrudnione na umowę zlecenie czy prowadzące działalność gospodarczą mają taką opcję, ale dopiero po upływie 90 dni od daty samodzielnego zgłoszenia się do ubezpieczenia chorobowego.
Należy jednak pamiętać, że zwolnienie lekarskie przysługuje kobietom pracującym zawodowo wtedy, gdy faktycznie ich obowiązki mogłyby zaszkodzić zdrowiu przyszłej matki, a co za tym idzie także i jej potomstwu. Sam fakt bycia w ciąży nie jest powodem wymagającym skierowania kobiety na zwolnienie.
Chorobowe w ciąży a wysokość zasiłku
Zasiłek chorobowy przypadający w okresie ciąży wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku, co w przypadku pracowników zasadniczo odpowiada kwocie 100% średniego miesięcznego wynagrodzenia. Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Stanowi on odsetek średniego wynagrodzenia naliczony z ostatnich 12 miesięcy pracy. Zasiłek chorobowy w wysokości 100% jest jednak obwarowany przekazaniem pracodawcy informacji o ciąży, w takiej sytuacji zwolnienie lekarskie ZUS e-ZLA jest oznaczone kodem B. Jeżeli informacja ta nie zostanie przekazana, wówczas przebywanie na zwolnieniu lekarskim uprawnia do zasiłku w wysokości 80% średniego wynagrodzenia.
Czy pracodawca może wysłać na chorobowe?
Zgodnie z przepisami pracodawca nie ma prawa wymusić na kobiecie w ciąży, aby poszła na zwolnienie lekarskie. Zdarza się jednak, że pracodawcy sugerują to swoim pracownicom. Wynika to z faktu, że przez pierwsze 33 dni zwolnienia pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe, a po tym czasie wypłat dokonuje ZUS. W tej sytuacji pracodawca po okresie 33 dni nie ponosi kosztów, przez co może zatrudnić pracownika na zastępstwo przykładowo na nieco gorszych warunkach finansowych.
Kto może wystawić zwolnienie?
Zarówno lekarz rodzinny, ginekolog czy też inny specjalista mogą wystawić zwolnienie lekarskie kobiecie będącej w ciąży. Oczywiście zwolnienie to może zostać wystawione w sytuacji faktycznego zagrożenia dla zdrowia przyszłej matki lub gdy wystąpią przesłanki zagrażające ciąży. Sama ciąża nie jest wskazaniem do przejścia na zwolnienie chorobowe.
Kiedy dostarczyć zwolnienie pracodawcy?
O zwolnieniu lekarskim najlepiej powiadomić pracodawcę jak najszybciej. Można to zrobić telefonicznie lub e-mailem, bowiem zgodnie z prawem na poinformowanie o nieobecności pracownik ma 2 dni.
Co powinno znajdować się na L4?
Określenie okoliczności mających wpływ na prawo do uzyskania przez kobietę zasiłku należy do lekarza wystawiającego zwolnienie lekarskie. Dokonuje tego poprzez zastosowanie kodu literowego, który w przypadku niezdolność do pracy przypadającej w okresie ciąży określa litera B.
Jak długo można przebywać na zwolnieniu chorobowym i/lub jak długo przysługuje zasiłek chorobowy?
Ubezpieczonej w okresie ciąży przysługuje zasiłek chorobowy z powodu choroby lub pobytu w szpitalu przez okres zwolnienia od wykonywania pracy przez nie dłużej niż 270 dni.
Zwolnienie przysługuje do dnia poprzedzającego poród, potem rozpoczyna się urlop macierzyński. W przypadku gdy kobieta ciężarna jeszcze przed rozwiązaniem wykorzysta cały okres zasiłkowy (270 dni), wówczas może ona rozpocząć wykorzystywanie urlopu macierzyńskiego, otrzymując w tym czasie zasiłek macierzyński. Co ważne, urlop można rozpocząć wcześniej tylko na własne życzenie.
W sytuacji gdy poród nastąpi po wyznaczonym terminie, wówczas wcześniejszy urlop macierzyński liczy się od daty wyznaczonej przez lekarza.
Co z bezpieczeństwem zatrudnienia?
Pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę (na czas nieokreślony lub na czas określony dłuższy niż wyznaczony termin porodu) z kobietą będącą w ciąży oraz w okresie trwania jej urlopu macierzyńskiego. Przepis ten nie ma jednak zastosowania do umów zawartych na okres próbny nieprzekraczający jednego miesiąca oraz umów na zastępstwo. Umowy zawarte na czas określony lub okres próbny przekraczający jeden miesiąc, które uległyby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, automatycznie ulegają przedłużeniu do daty porodu.
Kto opłaca zasiłek chorobowy?
Za chorobowe w ciąży przez pierwsze 33 dni trwania zwolnienia wynagrodzenie finansuje pracodawca. Od 34 dnia obowiązek ten przechodzi na ZUS, który wypłaca zasiłek chorobowy (o ile pracodawca nie jest płatnikiem zasiłków). Daje to tym samym prawo zarówno pracodawcy, jak i ZUS-owi do kontroli uczciwości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego.
Co z kontrolami w trakcie zwolnienia chorobowego?
W uzasadnionych wypadkach ZUS może zakwestionować zwolnienie lekarskie oraz wstrzymać wypłatę zasiłku chorobowego także kobiecie będącej w ciąży. Zanim jednak podejmie taką decyzję, musi sprawdzić, czy zwolnienie lekarskie jest prawidłowo wykorzystywane oraz czy niezdolność do pracy jest uzasadniona. ZUS ustala w tej sytuacji, czy w okresie orzeczonej przez lekarza niezdolności do pracy faktycznie niewykonywana jest praca zarobkowa albo czy kobieta w ciąży nie wykorzystuje zwolnienia w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem. ZUS zanim podejmie taką decyzję może poprzez lekarza orzecznika skierować kobietę na dodatkowe badania lekarskie, które przeprowadzi wyznaczony przez urząd konsultant. Może także zażądać udostępnienia dokumentacji medycznej od lekarza, który takowe zwolnienie wystawił. W przypadku stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości może nastąpić utrata prawa do zasiłku chorobowego na cały okres trwania wystawionego zwolnienia. Ponadto ZUS może również podjąć decyzję o skróceniu zwolnienia lekarskiego i pozbawić prawa do zasiłku chorobowego. Rzadko zdarza się to jednak jeśli chodzi o chorobowe w ciąży.
Chorobowe w ciąży - podsumowanie
Wiadomo, że kobiety w ciąży powinny w szczególny sposób zadbać zarówno o siebie, jak i o mające narodzić się dziecko. Aktywność na płaszczyźnie społecznej czy zawodowej w tym okresie nie jest jednak wykluczona, a połączenie jej ze zdrowym trybem życia oraz regularną kontrolą specjalistów bez wątpienia nie będzie miała negatywnego wpływu na zdrowie mającego się narodzić dziecka. Wręcz przeciwnie, może przynieść wiele korzyści dla obojga.
Zwolnienie lekarskie to nie konieczność, do której kobiet w ciąży powinny dążyć za wszelką cenę. Jednak jeżeli lekarz dostrzeże jakikolwiek zagrożenia i zdecyduje się na skierowanie pacjentki na zwolnienie, wskazane jest skorzystanie z przysługującego w tym okresie prawa.
