Czy aplikacja „Kwarantanna Domowa” to inwigilacja?

Obowiązkowa aplikacja dla osób z podejrzeniem zakażenia wirusem SARS-CoV-2 pn. „Kwarantanna domowa” budzi emocje i wątpliwości w zakresie ochrony prywatności. Przyjrzyjmy się kwestiom prawnym w tym zakresie.

„Kwarantanna domowa” wedle zamierzeń ma ułatwić i usprawnić przeprowadzenie obowiązkowej kwarantanny w warunkach domowych. Na stronach ministerstwa można odnaleźć informację, że instalacja oraz używanie aplikacji jest ustawowym obowiązkiem osób, które zobowiązane są do poddania się kwarantannie w związku z podejrzeniem zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Aplikacja rodzi kontrowersje u wielu osób, gdyż stanowi narzędzie do jawnej inwigilacji osoby, która zobowiązana jest do jej pobrania i używania. Jej obrońcy wskazują jednak na drugą stronę medalu czyli kwestię krajowego a nawet globalnego bezpieczeństwa w zakresie wyhamowaniu rozpowszechniania się wirusa, poprzez izolację osób chorych lub podejrzewanych o zaskarżenie.

Obligatoryjność zainstalowania aplikacji a przeszkody techniczno-fizyczne

Pomimo, że jak wskazano zainstalowanie aplikacji jest obligatoryjne, to koniecznym do jej zainstalowania jest, co najmniej dwie rzeczy: 

• zapoznanie się z jej regulaminem i zaakceptowanie jego postanowień, a także
• dysponowanie takim urządzeniem mobilnym, który umożliwi dostęp do sklepu Google Play lub AppStore, modułem GPS oraz mającym dostęp do sieci Internet oraz wyposażonym w aparat fotograficzny o minimalnej rozdzielczości 5Mpix i z możliwością nagrywania wideo. 

Brak akceptacji regulaminu przez użytkownika uniemożliwia aktywację aplikacji, która również jest niezbędna do jej prawidłowego funkcjonowania.

Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Zgodnie z art. 233 § 1 kodeksu karnego - kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

W/w oświadczenie składa się do policji lub państwowego powiatowego inspektora sanitarnego właściwego dla miejsca odbywania kwarantanny. Oświadczenie może być złożone za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Z informacji przekazywanych przez rząd wynika, że osoby, które wbrew ciążącemu na nich prawnemu obowiązkowi nie zainstalują lub nie będą używać aplikacji „Kwarantanna domowa” mogą zostać ukarane karą grzywny lub nagany. W rzeczywistości jednak egzekwowanie obowiązku należy raczej do nielicznych przypadków. W końcu sporo osób posiada modele telefonów spełniające kryteria ale używa telefonu wyłącznie do rozmowy z bliskimi oraz ewentualnie pisania treści sms i nie potrafi instalować aplikacji czy korzystać z internetu w telefonie.

Jakie dane przetwarzane są przy użyciu aplikacji i kto ma do nich dostęp

Podmiotem, który udostępnia aplikację, jest minister właściwy do spraw informatyzacji, tzn. Minister Cyfryzacji, ul. Królewska 27, 00-060 Warszawa. Jednocześnie organ ten jest administratorem danych osobowych.

Do zakresu danych osobowych przetwarzanych w ramach realizacji Usług dostępnych w Aplikacji dotyczących osób objętych kwarantanną należą: 

• ID obywatela – techniczny identyfikator obywatela;
• imię;
• nazwisko;
• numer telefonu;
• deklarowany adres pobytu;
• zdjęcie;
• lokalizacja obywatela (w tym deklarowana lokalizacja odbywania kwarantanny oraz lokalizacja wyznaczona przez system w czasie wykonywania zadania weryfikacji);
• data końca kwarantanny.

Aplikacja umożliwia dodanie danych osobowych osób wspólnie zamieszkujących z osobą – użytkownikiem aplikacji. Pytanie czy należy uzyskać zgodę takiej osoby i ewentualnie jak ją przedstawić. W zasadzie regulamin wskazuje na możliwość skorzystania z dodatkowej usługi aplikacji „dodaj współmieszkańca”, która polega na umożliwieniu użytkownikowi poinformowania policji albo organów państwowej inspekcji sanitarnej o osobach wspólnie z nim zamieszkujących lub gospodarujących. 

W tym celu użytkownik musi wprowadzić imię, nazwisko, numer PESEL / numer dokumentu oraz numer telefonu osoby, która wspólnie z użytkownikiem zamieszkuje lub gospodaruje. 

Użytkownik aplikacji dodając do systemu współmieszkańca, jest zobowiązany by poinformować go o niniejszym regulaminie przed dodaniem do aplikacji – oznacza to, że współmieszkaniec regulaminu już nie akceptuje. Co więcej dodanie usługi nie jest obligatoryjne a jedynie fakultatywne. Niemniej jednak, administrator danych osobowych, przetwarza dane współmieszkańca w zakresie: imienia; nazwiska; PESELU / numeru dokumentu oraz numeru telefonu. 

Jako podstawę przetwarzania danych osobowych powołano się na ważny interes publiczny, tj. zaistniałą sytuacją kryzysową związaną z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (art. 9 ust. 2 lit. i RODO) oraz w związku z podpisanymi umowami powierzenia przetwarzania z podmiotami świadczącymi usługi wsparcia technicznego i utrzymywania technicznego dla ww. aplikacji i systemu.

W klauzuli informacyjnej wskazano, również, że obiorcami przetwarzanych w aplikacji i Systemie danych mogą być: 

• Komenda Główna Policji;
• Wojewódzkie Komendy Policji;
• Wojewodowie;
• TakeTask S.A.;
• Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy;
• Tide Software Sp. z o.o.;
• Centrum e-Zdrowia – wcześniejsza nazwa: Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia.

Jako czas przechowywania danych wskazano, że dane są gromadzone wyłącznie w trakcie korzystania z usług. Natomiast Minister przechowuje dane osobowe przez okres przedawnienia roszczeń określony w art. 118 ustawy – Kodeks cywilny (6 lat), który będzie liczony od momentu dezaktywacji Aplikacji.

Oponenci obowiązkowej aplikacji

Przeciwnicy aplikacji, podnoszą brak zgodności przetwarzania danych z RODO. W aplikacji wykorzystywana jest glokalizacja oraz system porównywania twarzy, co wpływa na spore obawy osób, które nie należą do popierających konieczność zainstalowania aplikacji. 

Pojawienie się na rynku aplikacji budzi liczne pytania i wątpliwości, także w przypadku podania danych osób współmieszkających. Tym bardziej, że Minister informuje, że to użytkownik aplikacji ponosi pełną odpowiedzialność za naruszenie prawa bądź szkodę wyrządzoną działaniem użytkownika związanym z korzystaniem przez niego z aplikacji, w szczególności prawdziwości przekazywanych przez niego danych w ramach realizacji usług/zadań. 

Dodatkowo Minister informuje, że nie ponosi odpowiedzialności za szkody będące wynikiem korzystania przez użytkownika z aplikacji w sposób niezgodny z prawem lub regulaminem. Te okoliczności sprawiają, że niechętnie przyjmuje się wiadomość o obligatoryjności zainstalowania aplikacji.

Czy istnieje zagrożenie dla wolności obywatelskich?

Rzeczywiście wydaje się, że przeciwnicy aplikacji kierują się obawą zagrożenia dla wolności obywatelskich. Trzeba też mieć na uwadze, że po jednej stronie jest kwestia ochrony danych, a po drugiej zdrowie publiczne i sprawność służby zdrowia. Rozstrzygniecie tego sporu z pewnością nie będzie proste.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 02 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, Dz.U.2020.1842 t.j. 
2. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń, (Dz. U. z 2019 r. poz. 821, z późn. zm.).
3. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz.U.2020.1444 t.j.
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, Dz.U.2020.1758.

Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.

Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.