W ostatnich latach znacząco wzrosła popularność zatrudniania pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych, szczególnie przy wykorzystaniu do tego umowy zlecenie. Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się, czym charakteryzuje się umowa zlecenie, jakie są jej wady i zalety oraz czym się różni od umowy o pracę i umowy o dzieło.
Umowa zlecenie 2024
Umowa zlecenie jest obecnie jedną z najpopularniejszych form zatrudnienia. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego jest to umowa zawierana na czas określony, a jej przedmiotem jest najczęściej konkretna usługa. Liczy się staranne wykonywanie zleconego działania, nie zaś osiągnięcie określonego efektu jak w umowie o dzieło.
Podstawowe elementy wskazujące na wykonywanie pracy w ramach umowy zlecenia to:
- duża swoboda i samodzielność pracowników w zakresie organizowania pracy,
- brak określenia godzinowego wymiaru czasu pracy (w tym również ścisłego wyznaczenia godzin rozpoczynania i kończenia pracy),
- brak kierownictwa ze strony zlecającego pracę,
- obowiązek zachowania minimalnej stawki godzinowej.
Ustawodawca nie określa jednoznacznie formy oraz elementów umowy zlecenia, aczkolwiek warto zawrzeć ją w formie pisemnej (po jednym egzemplarzu dla obu stron) i wskazać w niej:
- strony umowy,
- datę jej rozpoczęcia i wygaśnięcia,
- przedmiot zlecenia (powinien być określony dokładnie),
- wynagrodzenie.
W umowie powinny również znaleźć się własnoręczne podpisy obu stron.
Umowa zlecenie jest korzystna przede wszystkim dla przedsiębiorcy, czyli zleceniodawcy. Wynika to z wielu przyczyn. Przede wszystkim w takiej umowie nie obowiązują urlopy. W sytuacji, kiedy wykonanie zlecenia niesie za sobą koszty, pracownik może wystąpić do zleceniodawcy o wypłacenie zaliczki. Ponadto w zakresie czynności wynikających z umowy zleceniobiorca posiada pełnomocnictwo do reprezentowania zleceniodawcy. Do prac, które można uregulować umową zlecenia, należą usługi outsourcingowe, np. informatyczne, księgowe czy prawne.
Zalety i wady umowy zlecenia
Umowa zlecenie ma zarówno zalety, jak i wady. Warto przyjrzeć im się bliżej i na ich podstawie podjąć decyzję o rodzaju umowy zawartej z przyszłym pracownikiem.
Do podstawowych korzyści związanych z zawarciem umowy zlecenia należy zaliczyć:
- swobodę jej zawierania i rozwiązywania (bez okresu wypowiedzenia),
- wysokie, 20-procentowe koszty uzyskania przychodu,
- brak składek ZUS w stosunku do studentów zleceniobiorców (do 26. roku życia),
- fakt, że zleceniobiorca może otrzymywać świadczenia, które przysługują pracownikowi, np. związane z podróżą służbową,
- jeżeli umowa zlecenie zawarta jest na okres dłuższy niż jeden miesiąc zleceniodawca zobowiązany jest wypłacić wynagrodzenie zleceniobiorcy w każdym przepracowanym przez niego miesiącu.
Zatrudnienie pracownika na podstawie umowy zlecenia niesie za sobą również szereg niekorzystnych dla obu stron skutków jej zawarcia:
- zleceniobiorca, w przypadku wyrządzenia szkody pracodawcy czy osobie trzeciej, odpowiada za szkody całym swoim majątkiem,
- jeśli w umowie nie określono czasu wypowiedzenia, to może być ona rozwiązana z dnia na dzień,
- zleceniodawca w każdej chwili może wypowiedzieć umowę, ale powinien zwrócić zleceniobiorcy wydatki, które poniósł na wykonanie zlecenia,
- zleceniobiorca może wypowiedzieć umowę, gdy zlecenie jest odpłatne.
Umowa zlecenie a umowa o pracę
W praktyce często zdarza się, że pracownik, mimo nawiązania umowy zlecenia, wykonuje swoje obowiązki na zasadach przyjętych dla umowy o pracę. Przy kwalifikowaniu danej umowy decydujące znaczenie należy przypisać ustaleniu, czy mamy do czynienia z elementami i cechami umowy o pracę, czy elementami umowy zlecenia. W przypadku stwierdzenia, że zawarta przez strony umowa wykazuje wiele cech wspólnych dla umowy o pracę i umowy zlecenia, rozstrzygająca o jej typie jest wola obu stron (pracodawcy i pracownika). O rodzaju zawartej umowy decyduje więc nie tylko jej nazwa, lecz także cel i decyzja podjęta przez obie strony umowy.
Poniżej w formie tabeli przedstawiono najważniejsze różnice pomiędzy umową o pracę a umową zlecenia.
CECHA UMOWY | UMOWA O PRACĘ | UMOWA ZLECENIE |
Forma umowy | pisemna umowa ze wskazaniem terminu jej zawarcia | brak wymagań |
Wynagrodzenie | określone wynagrodzenie | odpłatna lub nieodpłatna |
Podporządkowanie | wykonywanie poleceń pracodawcy | brak ścisłego podporządkowania |
Miejsce wykonywania pracy | określone w umowie | nie ma wymogu określania w umowie |
Czas pracy | określone w umowie | nie ma wymogu określania w umowie |
Osobiste wykonywanie pracy | wyłącznie osobiście | w wyjątkowych przypadkach osoba trzecia |
Cel umowy | stałe wykonywanie określonego rodzaju pracy | wykonanie konkretnego zlecenia (usługi) |
Rozwiązanie umowy | uzależnione od rodzaju i czasu trwania zatrudnienia | w każdej chwili, bez okresu wypowiedzenia |
Czy umowa zlecenie może stać się umową o pracę?
Istnieje szereg elementów, których nie można zamieszczać w treści umowy zlecenia ze względu na fakt, że mogą one być podstawą do uznania danego kontraktu za umowę o pracę. W szczególności należy unikać określania:
- konieczności podporządkowania się zleceniobiorcy poleceniom zleceniodawcy lub innych zatrudnionych przez niego osób,
- konkretnego miejsca zaszeregowania w zakładzie pracy,
- miejsca i ram czasowych dotyczących wykonywania pracy.
Warto podkreślić, że niektóre stanowiska pracy wymagają podporządkowania się pracodawcy lub osobom przez niego upoważnionym, nie można więc do nich zastosować umowy zlecenia. Są to m.in. kelner, recepcjonista czy też osoby zatrudnione na linii produkcyjnej.
Umowa zlecenie a umowa o dzieło 2024
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego ten rodzaj umowy dotyczy jednorazowego wykonania dzieła, będącego osiągnięciem określonego z góry rezultatu, dlatego też często nazywana jest umową rezultatu. Jej istotą jest brak podporządkowania pracodawcy - nie może mieć miejsca praca pod nadzorem i w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Wykonawca zwykle dostaje zaliczkę na zakup materiałów, niekiedy są też one dostarczane przez zlecającego.
Poniżej przedstawiono różnice pomiędzy umową zlecenie a umową o dzieło.
CECHA UMOWY | UMOWA ZLECENIE | UMOWA O DZIEŁO |
Wynagrodzenie | wynagrodzenie należy się za samo wykonywanie zleconej czynności | wynagrodzenie należy się za osiągnięty rezultat (wykonane dzieło) |
Podatek dochodowy | zleceniobiorca płaci podatek dochodowy | wykonawca płaci podatek dochodowy |
Ubezpieczenie społeczne | zleceniobiorca płaci składki rentowe i emerytalne, składkę zdrowotną, składkę wypadkową (chyba że przysługuje mu prawo do zwolnienia z tych opłat) | wykonawca nie ma prawa do ubezpieczeń emerytalnych, chorobowych, rentowych, wypadkowych ani zdrowotnych |
Wypłacanie zaliczki | co do zasady nie jest wypłacana zaliczka | wykonawca może wnioskować o zaliczkę na zakup potrzebnych do wykonania dzieła materiałów |
Wypowiedzenie umowy | istnieje możliwość łatwego i szybkiego wypowiedzenia umowy | wypowiedzenie umowy możliwe jest tylko po spełnieniu określonych warunków |
Prawo do reklamacji wykonanej pracy | zleceniodawca na bieżąco kontroluje wykonywanie zlecenia, ale nie ma możliwości reklamacji | szerokie uprawnienia zamawiającego w zakresie reklamacji |
Wykonywanie pracy | zleceniobiorca ma możliwość powierzenia zadań osobie trzeciej (jeśli wynika to z umowy, zwyczaju lub z ważnych powodów) | jeżeli nie wynika to wyraźnie z umowy, przyjmujący zamówienie nie musi dzieła wykonać osobiście |
Zasady oskładkowania umowy zlecenia
Jeśli zleceniobiorca nie jest zwolniony z opłacania składek ZUS, zobowiązany jest do oskładkowania wszystkich umów zleceń do momentu, kiedy w danym miesiącu jego przychód nie przekroczy wynagrodzenia minimalnego obowiązującego w danym roku. Kwota minimalnego wynagrodzenia nie musi wynikać z jednej umowy. Zleceniobiorca może posiadać kilka umów zlecenia lub łączyć umowę zlecenie z pracą na etacie czy prowadzeniem działalności gospodarczej.
