Święta co do zasady są dniami wolnymi od pracy. Jeżeli wypadają w niedzielę, to nie stwarza po stronie pracodawcy żadnych dodatkowych obowiązków, ale należy pamiętać, że pracodawca jest zobowiązany oddać pracownikom dzień wolny za święto wypadające w sobotę. Sobota nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy i tylko w zakładach, w których pracuje się od poniedziałku do piątku, jest zawsze dniem wolnym. Równie dobrze pracodawca może się umówić z pracownikiem i oprócz niedzieli, która jest dniem ustawowo wolnym od pracy, dać mu wolny poniedziałek. Będzie wówczas zachowana zasada, że pracownik może pracować pięć dni w tygodniu, a dwa dni musi mieć wolne.
Dzień wolny za święto wypadające w sobotę – co mówi Kodeks pracy?
Zasada, że za święto wypadające w sobotę należy się pracownikowi dzień wolny, wynika wprost z art.130 § 2 Kodeksu pracy (kp), który mówi, że "każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin". Powyższe potwierdził wyrok Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt. K 27/11), który podkreślił, że "pracownikom, za święta przypadające w dni rozkładowo wolne od pracy tj. na przykład wolne soboty, także przysługuje dzień wolny i nie jest możliwe nakazanie przez pracodawcę odpracowywania tych świąt”.
Wniosek do Trybunału złożyła NSZZ Solidarność po tym, jak uchylono nakaz oddawania wolnego dnia za święto wypadające w sobotę w 2011 roku, wprowadzając wolny dzień od pracy w święto Trzech Króli 6 stycznia. Oddawanie dnia wolnego tylko z pozoru wydaje się prostą czynnością. Niestety dla pracodawców często jest kłopotliwe, gdyż istnieje wiele niuansów, które sprawiają problemy. Pracodawcy często zastanawiają się, czy należy oddać dzień wolny za święto w niedzielę osobom, które były na zwolnieniu lekarskim, urlopie macierzyńskim czy bezpłatnym.
W Polsce mamy obecnie 13 świąt, które są dniami wolnymi od pracy. Są to:
- 1 stycznia – Nowy Rok
- 6 stycznia – Święto Trzech Króli
- pierwszy dzień Wielkanocy (święto zawsze wypadające w niedzielę)
- drugi dzień Wielkanocy (święto zawsze wypadające w poniedziałek)
- 1 maja – Święto Pracy
- 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja
- Zielone Świątki (Zesłanie Ducha Świętego) – (święto zawsze wypadające w niedzielę)
- Dzień Bożego Ciała
- 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
- 1 listopada – Święto Wszystkich Świętych
- 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości
- 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego narodzenia
- 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.
Jakie są zasady udzielania wolnego dnia za święto przypadające w sobotę?
Dnia wolnego za święto przypadające w sobotę należy udzielić do końca okresu rozliczeniowego. W przypadku dłuższych okresów rozliczeniowych (np. rocznego) może to oznaczać, że wolne za święto 1 stycznia pracownik może otrzymać dopiero 31 grudnia.
W przypadku jednomiesięcznych okresów rozliczeniowych dzień wolny musi być oddany do końca tego samego miesiąca. Nie jest istotne, czy pracodawca udzieli go przed świętem wypadającym w sobotę czy po nim. W gestii pracodawcy jest także ustalenie konkretnej daty lub danie pracownikom do wyboru kilku dat, aby sami wybrali najbardziej odpowiadający im dzień.
Na wniosek pracownika można wyjątkowo udzielić mu dnia wolnego już po zakończeniu okresu rozliczeniowego. Jest to jednak sytuacja bardzo wyjątkowa i w razie kontroli z Państwowej Inspekcji Pracy będzie trzeba wyjaśnić przyczyny nie oddania tego dnia pracownikowi w obowiązującym terminie.
Jeżeli w dniu, który został ustalony jako wolny za święto przypadające w sobotę, pracownik się rozchoruje i przedłoży zwolnienie lekarskie, pracodawca nie ma obowiązku dawania mu kolejnego dnia wolnego. Należy bowiem uznać, że został on dany, a pracownik go wykorzystał, bo nie świadczył pracy w tym dniu. Pracodawca nie miał bowiem wpływu na fakt, że pracownik się rozchoruje i wywiązał się ze swego obowiązku, udzielając dnia wolnego.
Pracodawca powinien także oddać cały dzień wolny. Zdaniem PIP niedopuszczalne jest oddawanie po kilka godzin dziennie w zamian za cały dzień wolnego. W razie kontroli pracodawca może zostać ukarany mandatem za złamanie zasady pięciodniowego tygodnia pracy. Bo nawet jeżeli ilość godzin do przepracowania będzie się zgadzać, to nie będzie się zgadzała liczba dni wolnych. W związku z tym, że zgodnie z art. 130 § 2 kp święto będące dniem ustawowo wolnym od pracy, a wypadające w innym dniu niż niedziela, obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin, to jeżeli okres rozliczeniowy trwa 3 miesiące, to w okresie tym pracownicy będą mieli do przepracowania np. 488 godzin:
- kwiecień – 168 godzin
- maj – 160 godzin
- czerwiec – 160 godzin
Razem 488 godzin – 8 godzin = 480 godzin
Chodzi oczywiście o pracowników zatrudnionych na pełnym etacie.
W przypadku niepełnoetatowców za święto przypadające w sobotę należy z sumy godzin do przepracowania w okresie rozliczeniowym odjąć odpowiednio w przypadku:
- ½ etatu – 4 godziny
- ¾ etatu – 6 godziny
- ¼ etatu – 2 godziny
Gdy osoba zatrudniona na pół etatu pracuje codziennie po 4 godziny, wówczas należy jej się dzień wolny za święto wypadające w sobotę, gdyż musi być zachowana, podobnie jak w przypadku osób zatrudnionych na pełen etat, zasada pięciodniowego tygodnia pracy. Ale w sytuacji, gdy ta osoba pracowałaby dwa dni po 8 godzin i raz po 4 godziny, to pracodawca nie musi jej oddawać dnia wolnego, gdyż będzie w tym przypadku zachowana zasada pięciodniowego tygodnia pracy.
Czy pracownikowi, który w dniu święta wypadającego w sobotę przebywał na urlopie rodzicielskim, należy udzielić dnia wolnego?
Przykład 1.
Pracownica 1 stycznia 2023 roku przebywała na urlopie rodzicielskim. Po urlopie rodzicielskim, od 1 grudnia zaczęła urlop wypoczynkowy, który trwał do końca kwietnia. W zakładzie pracy obowiązuje półroczny okres rozliczeniowy. Dzień wolny za święto wypadające w sobotę 11 listopada pracodawca ustalił na 17 listopada 2023 roku. Pracownica także chciała skorzystać z dnia wolnego. Czy ma do tego prawo?
Pracodawca powinien udzielić dnia wolnego za pracę w sobotę osobie, która w tym dniu przebywała na urlopie rodzicielskim lub macierzyńskim, o ile powrót do pracy nastąpił przed dniem wyznaczonym przez pracodawcę jako wolny za święto przypadające w sobotę. Jeżeli pracodawca wyznaczyłby dzień wolny.
Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku osób przebywających na długotrwałych zwolnieniach lekarskich, które wróciłyby do pracy przed dniem wyznaczonym jako wolny przez pracodawcę. Oni także mieliby prawo z tego dnia skorzystać. Nie mieliby takiego prawa w sytuacji, gdy termin ten by minął.
Przykład 2.
Pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim w okresie od 1 do 16 listopada. Czy należy mu się dzień wolny za święto w sobotę?
W tej sytuacji pracownik ma prawo do dnia wolnego, jak pozostali pracownicy będący w pracy w tym dniu.
Przykład 3.
Pracownik przebywał cały listopad na urlopie wypoczynkowym. Czy po powrocie do pracy należy mu się dzień wolny za święto przypadające w sobotę?
W tym przypadku pracownikowi należy udzielić dnia wolnego za święto przypadające w sobotę. Udzielenie dnia wolnego odbywa się na takich samych zasadach jak pozostałym pracownikom.
Rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem – czy powinno się oddać dzień wolny za święto wypadające w sobotę?
Jeżeli pracodawca ustalił dzień wolny za święto wypadające w sobotę 11 listopada na dzień 1 grudnia, a w zakładzie obowiązuje 3-miesięczny okres rozliczeniowy, to w momencie rozwiązania umowy przed tym dniem (np. 30 listopada) należy pamiętać, aby pracownikowi udzielić dnia wolnego za 11 listopada. Jeżeli nie będzie to możliwe, pracownikowi należy wypłacić wynagrodzenie za nadgodziny w ilości 8 godzin wraz z dodatkiem 100% z tytułu przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy.
Praca w systemie weekendowym – czy również należy się dzień wolny za święto wypadające w sobotę?
Na wniosek pracownika pracodawca może objąć go weekendowym czasem pracy, który polega na tym, że pracownik świadczy pracę tylko w piątki, soboty, niedziele i święta zgodnie z art. 144 kp. W takim przypadku pracodawca nie musi oddawać mu dnia wolnego za święto wypadające w sobotę.
Urlop bezpłatny – czy pracownik powinien otrzymać dzień wolny za święto wypadające w sobotę?
Jak wygląda kwestia odbierania dnia wolnego za święto przypadające w okresie nieobecności spowodowanej urlopem bezpłatnym? Sytuację obrazuje poniższy przykład.
Przykład 4.
Pracownik przebywał w okresie od 1 października do końca listopada 2023 roku na urlopie bezpłatnym, a pracodawca wyznaczył dzień wolny za święto wypadające w sobotę na 17 listopada. Czy pracownik ten ma prawo do dnia wolnego? Wydaje się, że w tym przypadku pracownikowi nie przynależy dzień wolny za święto wypadające w sobotę.
Okres przebywania na urlopie bezpłatnym jest okresem zawieszenia praw pracowniczych – pracownik nie ma prawa za ten czas do urlopu wypoczynkowego, nagrody jubileuszowej itp. Tym bardziej nie powinien otrzymać wolnego za święto, które wypadło w sobotę podczas przebywania na urlopie bezpłatnym.
Rozliczenie dnia wolnego za święto w systemie wFirma.pl
System wFirma.pl pozwala na wyznaczenie dnia wolnego za święto w kalendarzu pracy pracownika. Aby tego dokonać należy przejść do KADRY » KALENDARZ » AKCJE » ZMIEŃ TYP DNIA.
W oknie jakie się pojawi należy w polu DATA podać dzień w jakim ma nastąpić odbiór wolnego za święto. W opisie podaje się za jakie święto został wyznaczony dzień wolny, w polu Typ dnia wybiera się wolny, a czasie pracy podstawi się 0:00. Zmiany takie należy zapisać.
