Rozpoczęcie działalności gospodarczej zawsze niesie za sobą pewne ryzyko – przyszły przedsiębiorca nie wie, czy poczynione przez niego inwestycje przyniosą spodziewane profity. Wydatki wiążą się nie tylko z wyposażeniem lokalu czy zakupem towarów, lecz także z szeregiem kosztów niezależnych od przedsiębiorcy, jak np. z koniecznością uiszczenia podatków czy zapewnienia obsługi księgowej. Ustawa Prawo przedsiębiorców umożliwia potencjalnym przedsiębiorcom sprawdzenie, czy ich pomysł ma szansę na sukces. Jakie obowiązki i przywileje posiada działalność bez rejestracji? Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się więcej!
Działalność bez rejestracji, czyli na próbę
Przepisy ustawy Prawo przedsiębiorców, który to akt zastąpił poprzednią ustawę o swobodzie działalności gospodarczej, obowiązują od wiosny 2018 r. i przyniosły wiele nowych rozwiązań, nieznanych do tej pory w polskim systemie prawnym. Jedną z tych nowości jest możliwość prowadzenia działalności gospodarczej bez konieczności rejestracji, niejako na próbę.
Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2017 r. poz. 847 oraz z 2018 r. poz. 650), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Przykład 1.
Anna Nowak zrobiła porządki na swoim regale z książkami i zamierza pozbyć się kilku pozycji, sprzedając je za pośrednictwem portalu aukcyjnego. Sprzedaż książek nie będzie stanowiła działalności gospodarczej, nie jest bowiem sprzedażą prowadzoną w sposób ciągły.
Rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością dopełnienia określonych formalności, z których najważniejszą jest niewątpliwie konieczność zarejestrowania działalności w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
Zgodnie z przepisami ustawy, działalność nierejestrowana może być prowadzona przez osobę fizyczną, jeśli spełnia ona następujące warunki:
-
jest osobą pełnoletnią;
-
w okresie ostatnich 5 lat nie prowadziła działalności gospodarczej;
-
w żadnym miesiącu nie uzyskuje przychodu wyższego niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę;
-
działalność będzie prowadzona przez przedsiębiorcę samodzielnie (nie w formie spółki cywilnej).
Wyłącznie osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych mogą być przedsiębiorcami. Co do zasady, osoby fizyczne nabywają pełną zdolność do czynności prawnych wraz z ukończeniem 18. roku życia. Pełna zdolność do czynności prawnych oznacza możliwość nabywania praw i zaciągania zobowiązań, a zatem np. zawierania ważnych umów.
Zgodnie z zamiarem ustawodawcy z korzyści płynących z możliwości prowadzenia działalności w formie nierejestrowanej mogą skorzystać wyłącznie osoby, które w okresie ostatnich 60 miesięcy nie prowadziły działalności gospodarczej.
Przykład 2.
Jan Kowalski prowadził własną działalność gospodarczą w postaci warsztatu samochodowego. Z powodów zdrowotnych zdecydował się na jej zakończenie, co uczynił 1 kwietnia 2015 r. Obecnie chce ponownie podjąć działalność w ograniczonym zakresie. Od zakończenia poprzednio prowadzonej działalności upłynął okres krótszy niż 5 lat, a zatem konieczne będzie ponowne zarejestrowanie działalności.
Od opisanej powyżej zasady istnieje jeden wyjątek – zgodnie z przepisem art. 195 ustawy wprowadzającej ustawę Prawo przedsiębiorców działalność nierejestrowaną mogą prowadzić osoby, które w okresie 5 lat przed wejściem w życie ustawy wykonywały działalność gospodarczą, o ile w okresie 12 miesięcy przed dniem wejścia w życie ustawy Prawo przedsiębiorców nie były wpisane do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub których wpis został wykreślony z CEiDG wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem wejścia w życie ustawy. Celem tej regulacji jest zachęcenie osób prowadzących działalność w tzw. szarej strefie do bardziej sformalizowanego sposobu działalności.
Co do zasady prowadzenie działalności w formie działalności nierejestrowanej nie wymaga od przedsiębiorcy obowiązku uzyskania NIP-u. Przedsiębiorca z powodzeniem w prowadzonej działalności może posługiwać się swoim numerem PESEL.
Tylko drobne zarobki
Najważniejszym wymogiem umożliwiającym prowadzenie działalności nierejestrowanej jest nieprzekroczenie określonego przez ustawodawcę progu przychodów. Aby przedsiębiorca mógł prowadzić działalność gospodarczą bez konieczności rejestracji, jego miesięczny przychód nie może być wyższy aniżeli suma odpowiadająca 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2018 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 2100,00 zł brutto, a zatem limit dla działalności nierejestrowanej wynosi 1050,00 zł.
Podatki i składki
Dwie najważniejsze zalety dotyczące prowadzenia firmy bez rejestracji dotyczą sfery składkowej i podatkowej.
Przedsiębiorca, który prowadzi działalność bez rejestracji, nie musi opłacać składek na rzecz ZUS-u. Wiąże się to z podstawowym celem działalności nierejestrowanej, którym jest osiąganie drobnych, dodatkowych dochodów. W przypadku prowadzenia działalności w formie nierejestrowanej przedsiębiorca nie musi opłacać żadnej ze składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, Fundusz Pracy i ubezpieczenie wypadkowe, a nawet obowiązkowych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Przedsiębiorca może jednak dobrowolnie zdecydować o opłacaniu składek ZUS.
Przedsiębiorca, który prowadzi działalność bez rejestracji, będzie zmuszony do rozliczenia uzyskanych w ten sposób przychodów w rocznej deklaracji podatkowej i do zapłaty podatku dochodowego. W zależności od osiągniętych przez przedsiębiorcę przychodów, podatek dochodowy będzie wynosił 18% albo 32%.
Obowiązek uiszczania podatku VAT będzie różny dla różnych podmiotów – co do zasady zgodnie z przepisem art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług sprzedaż dokonywana przez podatników, w której przypadku wartość sprzedaży nie przekroczyła 200 000,00 zł, jest zwolniona z obowiązku uiszczenia podatku. Zwolnienie nie obejmuje jednakże wszystkich podmiotów, a ponadto podatnik nadal jest zobowiązany do dokumentowania dokonywanej przez niego sprzedaży.
Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w formie nierejestrowanej posiada niewątpliwie wiele plusów. Brak konieczności opłacania składek na rzecz ZUS-u, brak konieczności rejestracji, ułatwienia w sferze podatkowej pozwalają na prowadzenie firmy dosłownie na próbę. Jeśli działalność okaże się sukcesem, przedsiębiorca w łatwy sposób może zarejestrować swoją działalność w CEIDG. Przedsiębiorcy chcący skorzystać z korzyści, jakie zapewnia działalność bez rejestracji, muszą zadbać o spełnienie wszystkich wymagań, jakie nakładają na nich przepisy ustawy Prawo przedsiębiorców.
