Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą dokonujący sprzedaży usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani ewidencjonować obrót za pomocą kasy fiskalnej. Powyższy obowiązek wynika bezpośrednio z art. 111 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Ustawodawca przewidział także zwolnienia niektórych podatników z obowiązku ewidencjonowania obrotu na kasie fiskalnej. Poniżej odpowiemy na pytanie, czy architekt prowadzący działalność gospodarczą i sprzedający usługi na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych musi ewidencjonować obrót z użyciem kasy fiskalnej. Tak więc, czy kasa fiskalna dla architekta jest obowiązkowa?
Obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży na kasie fiskalnej
Obowiązek w zakresie prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących wynika z art. 111 ustawy o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.), zwanej dalej „ustawą o VAT”. W myśl ust. 1 tego przepisu podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Powyższy przepis określa generalną zasadę, z której wynika, że obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem jednym z podstawowych kryteriów decydujących o obowiązku stosowania do ewidencjonowania sprzedaży kas rejestrujących jest status nabywcy.
Odpowiadając więc na pytanie czy kasa fiskalna dla architekta jest obowiązkowa, to w przypadku, gdy firma architekta wykonuje projekty na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, ma ona obowiązek ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej.
Czy ze względu na rodzaj wykonywanych usług, kasa fiskalna dla architekta może być nieobowiązkowa?
Zgodnie § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2017 r. poz. 2454) zwolnień z obowiązku ewidencjonowania na kasie fiskalnej nie stosuje się w przypadku świadczenia usług:
a) przewozów pasażerskich w samochodowej komunikacji, z wyłączeniem przewozów wymienionych w poz. 15 i 16 załącznika do rozporządzenia,
b) przewozu osób oraz ich bagażu podręcznego taksówkami,
c) naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów (w tym naprawy opon, ich zakładania, bieżnikowania i regenerowania),
d) w zakresie wymiany opon lub kół dla pojazdów silnikowych oraz motorowerów,
e) w zakresie badań i przeglądów technicznych pojazdów,
f) w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów, z wyłączeniem usług świadczonych przez osoby wymienione w poz. 51 załącznika do rozporządzenia,
g) prawniczych, z wyłączeniem usług określonych w poz. 28 załącznika do rozporządzenia,
h) doradztwa podatkowego,
i) związanych z wyżywieniem (PKWiU 56), wyłącznie: – świadczonych przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo oraz – usług przygotowywania żywności dla odbiorców zewnętrznych (catering),
j) fryzjerskich, kosmetycznych i kosmetologicznych.
k) kulturalnych i rozrywkowych – wyłącznie w zakresie wstępu na przedstawienia cyrkowe,
l) związanych z rozrywką i rekreacją – wyłącznie w zakresie wstępu do wesołych miasteczek, parków rozrywki, na dyskoteki, sale taneczne,
m) w zakresie wymiany walut, z wyłączeniem usług świadczonych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-
-kredytowe
Usługi wykonywane przez architekta nie są powyżej wymienione. Może więc on korzystać ze zwolnień z ewidencjonowania za pomocą kasy fiskalnej przewidzianych powyższym rozporządzeniem.
Zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy fiskalnej
Ustawodawca przewidział oczywiście zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Zwolnienia te zawarte są obecnie w § 2 i 3 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Regulacje zawarte w powołanym rozporządzeniu przewidują następujące zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących:
-
zwolnienia ze względu na rodzaj prowadzonej działalności – zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (zwolnienie przedmiotowe),
-
zwolnienia ze względu na wysokość obrotu – do określonej tym przepisem wysokości obrotów (zwolnienie podmiotowe).
Czy architekt może skorzystać z przedmiotowego zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy fiskalnej?
W celu sprawdzenia, czy usługi architekta mogą skorzystać ze zwolnienia przedmiotowego, należy dokonać analizy załącznika do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 20 grudnia 2017 r. Usługi wykonywane przez architekta nie są wymienione jako usługi zwolnione przedmiotowo. W poz. 39 tego załącznika wymieniono świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.
Analiza powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że aby podatnik miał możliwość skorzystać z prawa do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej na podstawie § 2 ust. 1 rozporządzenia w powiązaniu z poz. 39 załącznika do rozporządzenia, muszą łącznie zostać spełnione następujące warunki:
-
zapłata za świadczenie musi być w całości dokonana za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej na rachunek podatnika;
-
z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności ona dotyczyła;
-
przedmiotem świadczenia nie są usługi wymienione w § 4 ww. rozporządzenia.
Analiza powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że aby podatnik miał możliwość skorzystania z prawa do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej na podstawie § 2 ust. 1 w powiązaniu z poz. 39 załącznika powołanego rozporządzenia, muszą łącznie zostać spełnione wszystkie ww. warunki. Niewystąpienie jednego z nich oznacza brak możliwości zastosowania zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej.
Przykład 1.
Architekt prowadzący działalność gospodarczą wykonuje projekty domów jednorodzinnych dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Zapłata za poszczególne projekty jest dokonywana wyłącznie na konto bankowe architekta. Z dowodów jednoznacznie wynika, jakie konkretnie projekty zostały opłacone. W zaistniałej sytuacji architekt może skorzystać ze zwolnienia ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej.
Powyższe potwierdza również interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 17 kwietnia 2015 r. numer IBPB3/4512-105/15/KG, w której czytamy:
„Wnioskodawca świadcząc usługi w zakresie architektury polegające między innymi na projektowaniu domów jednorodzinnych dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, za które otrzyma w całości zapłatę za pośrednictwem banku na rachunek bankowy, z ewidencji dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła, będzie korzystać ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących do dnia 31 grudnia 2016 r. na mocy § 2 ust.1 rozporządzenia Ministra Finansów”.
Powyższa interpretacja wydana została na podstawie poprzedniego rozporządzenia, jednak nadal zachowuje swoją aktualność.
Zwolnienia podmiotowe usług wykonywanych przez architekta
Stosownie do § 3 ust. 1 rozporządzenia – zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2018 r.:
- podatników, u których obrót zrealizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20 000 zł, a w przypadku podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli obrót z tego tytułu nie przekroczył, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym, kwoty 20 000 zł;
- podatników rozpoczynających po dniu 31 grudnia 2017 r. dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli przewidywany przez podatnika obrót z tego tytułu nie przekroczy, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku podatkowym, kwoty 20 000 zł;
- podatników, którzy dokonują dostawy towarów lub świadczą usługi zwolnione z obowiązku ewidencjonowania, wymienione w części I załącznika do rozporządzenia, w przypadku gdy udział obrotu z tytułu czynności zwolnionych z obowiązku ewidencjonowania, wymienionych w części I załącznika do rozporządzenia, w całkowitym obrocie podatnika realizowanym na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, zwany dalej „udziałem procentowym obrotu”, był w poprzednim roku podatkowym wyższy niż 80%;
- podatników rozpoczynających po dniu 31 grudnia 2017 r. dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli przewidywany przez podatnika udział procentowy obrotu:
-
za okres pierwszych sześciu miesięcy wykonywania tych czynności,
-
za okres do końca roku, w przypadku gdy okres wykonywania tych czynności w roku podatkowym jest krótszy niż sześć miesięcy
– będzie wyższy niż 80%;
-
jednostki samorządu terytorialnego w zakresie czynności wykonywanych przez ich jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 5 września 2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. poz. 1454 i 1948):
-
które 31 grudnia 2016 r. korzystały ze zwolnienia, o którym mowa w art. 8 ust. 2 tej ustawy, albo
-
jeżeli ich jednostki organizacyjne 31 grudnia 2016 r. korzystały ze zwolnienia z takiego obowiązku.
Zgodnie z § 3 ust. 2 rozporządzenia, zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie stosuje się do podatników, którzy w poprzednim roku podatkowym byli obowiązani do ewidencjonowania lub przestali spełniać warunki do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania.
Tym samym architekt prowadzący działalność gospodarczą polegająca na świadczeniu usług projektowych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, aby móc skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, nie może przekroczyć kwoty obrotu w ciągu roku w wysokości 20 000 zł. Należy pamiętać, iż w przypadku rozpoczęcia działalności w danym roku limit ten jest proporcjonalny do okresu wykonywania tej działalności.
Przykład 2.
Duże biuro architektoniczne zajmuje się projektowaniem obiektów użyteczności publicznej. W 2017 r. na prośbę jednego z zaprzyjaźnionych kontrahentów wykonało usługę zaprojektowania domku nad jeziorem. Powyższy projekt został wykonany na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Wartość projektu wyniosła 26 000 zł, zapłata za usługę była w formie gotówkowej. Tym samym biuro architektoniczne przekroczyło limit zwolnienia z ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej i będzie musiało taką kasę zainstalować.
W tym miejscu należy przypomnieć, iż w myśl § 5 ust. 2 ww. rozporządzenia, w przypadku podatników korzystających ze zwolnienia, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1, zwolnienie to traci moc po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym podatnik przekroczył obrót realizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych w kwocie 20 000 zł.
