Świadczenia otrzymane od fundacji rodzinnej co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT. Jednocześnie ustawa przewiduje w tym zakresie możliwość zastosowania zwolnienia podatkowego. W tym przypadku należy jednak ustalić właściwą proporcję mienia w fundacji. Poniżej postaramy się wyjaśnić, kiedy występuje zwolnienie z PIT dla wypłat z fundacji rodzinnej
Wypłaty otrzymane od fundacji na gruncie podatku PIT
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na ich rzecz. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej.
W myśl art. 2 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej przez świadczenie rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów.
Natomiast, przechodząc na grunt ustawy PIT, wskażmy, że w myśl art. 20 ust. 1g tejże ustawy za przychody z innych źródeł uważa się przychody z tytułu otrzymania lub postawienia do dyspozycji świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej, oraz mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. Jeżeli przedmiotem tego świadczenia lub tym mieniem nie są pieniądze lub wartości pieniężne, przychód powstaje w ostatnim dniu miesiąca, w którym podatnik otrzymał takie świadczenie lub mienie, a w przypadku świadczenia lub mienia przysługującego za okres dłuższy niż miesiąc, przychód powstaje w ostatnim dniu każdego miesiąca, za który takie świadczenie lub mienie przysługuje.
W myśl art. 41 ust. 7a ustawy PIT, jeżeli przedmiotem świadczenia lub mieniem, o których mowa w art. 20 ust. 1g, nie są pieniądze lub wartości pieniężne oraz takie świadczenie lub mienie przysługują podatnikowi za okres dłuższy niż miesiąc, przy obliczaniu zryczałtowanego podatku za poszczególne miesiące przyjmuje się ich wartość przypadającą na jeden miesiąc.
Zgodnie natomiast z ust. 7b ww. przepisu, jeżeli przedmiotem świadczenia lub mieniem, o których mowa w art. 20 ust. 1g, nie są pieniądze lub wartości pieniężne, podatnik jest obowiązany wpłacić płatnikowi kwotę należnego zryczałtowanego podatku w terminie do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik otrzymał takie świadczenie lub mienie. Wpłatę tę uznaje się za podatek pobrany przez płatnika.
Stosownie do art. 30 ust. 1 pkt 17 ustawy PIT od dochodów (przychodów) pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy z tytułu uzyskania przychodów, o których mowa w art. 20 ust. 1g – w wysokości:
- 10% przychodów uzyskanych przez osobę będącą w stosunku do fundatora osobą zaliczoną do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, w części odpowiadającej proporcji, o której mowa w art. 27 ust. 4 Ustawy z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej, według stanu na dzień uzyskania przychodu;
- 15% przychodów – w zakresie przychodów, które nie podlegają opodatkowaniu na podstawie lit. a.
Zwolnienie z PIT dla wypłat z fundacji rodzinnej
Jak podaje art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy PIT, wolne od podatku dochodowego są przychody, o których mowa w art. 20 ust. 1g:
- fundatora albo osoby będącej w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn uprawnionych do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej;
- beneficjenta fundacji rodzinnej z tytułu świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 2 Ustawy z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej, jeżeli beneficjentem jest fundator albo osoba będąca w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
W myśl art. 21 ust. 49 ww. ustawy zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 157, stosuje się do części przychodów:
- fundatora albo osoby będącej w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, uprawnionych do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,
- beneficjenta będącego fundatorem albo osobą będącą w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn
– odpowiadającej proporcji, o której mowa w art. 27 ust. 4 ustawy o fundacji rodzinnej, według stanu na dzień uzyskania przychodu.
Zasadą jest zatem, że świadczenia otrzymywane od fundacji przez:
- fundatora i jego małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, uprawnionych do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej;
- a także beneficjenta fundacji z tytułu świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej, jeżeli beneficjentem jest fundator albo jego małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha
– podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych.
Jednakże zakres tego zwolnienia wyznaczony jest stosunkiem wartości składników mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przypadającej na tego fundatora lub fundację rodzinną do wartości sumy mienia wniesionego przez wszystkich fundatorów i fundację rodzinną.
Art. 28 ustawy o fundacji rodzinnej stanowi, że dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych określa się proporcję wartości mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przez każdego z fundatorów lub przez fundację rodzinną. Mienie wniesione do fundacji rodzinnej w drodze darowizny albo spadku przez:
- fundatora lub jego małżonka, zstępnych, wstępnych lub rodzeństwo – uważa się za wniesione przez fundatora;
- inne osoby – uważa się za wniesione przez fundację rodzinną.
Proporcję określa się w części, w jakiej pozostaje suma wartości składników mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przypadająca na tego fundatora lub fundację rodzinną do wartości sumy mienia wniesionego przez wszystkich fundatorów i fundację rodzinną.
Przykład 1.
Małżeństwo jako fundatorzy wnieśli mienie do fundacji rodzinnej w proporcji 70% do 30%. Beneficjentem fundacji rodzinnej jest ich syn. Czy świadczenia otrzymane przez syna korzystają ze zwolnienia od podatku na mocy art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy PIT?
W tym przypadku proporcja mienia przypadająca na beneficjenta fundacji wynosi 100%. Wynika to z faktu, że jako członek najbliższej rodziny syn ma proporcję właściwą według zasad ustalonych dla fundatora. Również w zakresie samych fundatorów (mimo że wartość mienia wniesionego ma stosunek 70% do 30%) wartość mienia wynosi 100%. To oznacza, że świadczenie, które otrzymuje beneficjent fundacji, jest w całości zwolnione od podatku PIT.
Przykład 2.
Mienie fundacji składa się w 50% z majątku wniesionego przez fundatora oraz z 50% z mienia wypracowanego przez samą fundację z działalności gospodarczej. Czy w przypadku wypłaty świadczeń na rzecz beneficjenta fundacji będącego synem fundatora możliwe jest zastosowanie zwolnienia od podatku?
Zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy PIT będzie zastosowane z uwzględnieniem proporcji mienia. To oznacza, że w całości zwolnione od podatku będzie 50% wartości świadczenia. Pozostała część podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych według stawki 15% od wartości 50% otrzymanego przychodu.
Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że przychody w postaci wypłat otrzymanych przez fundację rodzinną dla fundatora i członków najbliższej rodziny korzystają ze zwolnienia od podatku, przy czym zwolnienie z PIT dla wypłat z fundacji rodzinnej będzie miało charakter całkowity, jeżeli ustalona proporcja mienia wynosić będzie 100%.
