Darowizna jako nieodpłatne przekazanie składnika majątku na rzecz drugiej osoby opodatkowana jest podatkiem od spadków i darowizn. W niektórych sytuacjach po spełnieniu określonych warunków można skorzystać ze zwolnienia z płacenia podatku. Jak opodatkowania jest darowizna w rodzinie?
Darowizna a grupy podatkowe
Na gruncie podatku od spadków i darowizn istnieją 3 grupy podatkowe:
- grupa I: małżonek, zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie;
- grupa II: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych;
- grupa III: inni nabywcy.
W obrębie I grupy podatkowej wyróżnia się tzw. grupę 0, czyli małżonka, zstępnych (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępnych (np. matka, ojciec, dziadkowie), rodzeństwo, ojczyma, macochę.
Darowizna w rodzinie a opodatkowanie
Dla wszystkich grup podatkowych ustanowiona jest kwota wolna od podatku, do wysokości której nie trzeba płacić należności budżetowych. Jeżeli kwota darowizny przekracza kwotę wolną, to obdarowani będą musieli zapłacić podatek od spadków i darowizn.
Wyróżnia się trzy grupy podatkowe, dla których odrębnie ustala jest kwota wolna:
- grupa I - kwota wolna od podatku dla I grupy podatkowej to 36 120 zł (od 1 lipca 2023 roku);
- grupa II - kwota wolna od podatku dla II grupy to 27 090 zł (od 1 lipca 2023 roku);
- grupa III - kwota wolna od podatku stanowi 5 733 zł (od 1 lipca 2023 roku).
Warto mieć na uwadze, że zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn: "Jeżeli nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych od tego samego zbywcy następuje więcej niż jeden raz, do czystej wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się czystą wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas od tego samego zbywcy w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie."
Wyjątek stanowi darowizna w rodzinie należącej do 0 grupy podatkowej. W tej grupie darowizna może być całkowicie zwolniona z opodatkowania, nawet gdy przekroczy kwotę wolną, pod warunkiem że obdarowany zgłosi ją do urzędu skarbowego.
Darowizna w rodzinie wymaga zgłoszenia w urzędzie skarbowym
Przekazanie darowizny w obrębie grupy 0 po przekroczeniu kwoty 36 120 zł wymaga złożenia w urzędzie skarbowym formularza SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od momentu przekroczenia limitu. Tylko wtedy darowizna będzie zwolniona z podatku. Po złożeniu formularza do urzędu, obdarowani mogą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania niezależnie od wysokości darowizny, nie ma bowiem żadnego limitu w tym zakresie.
Darowizna środków pieniężnych
Trochę inaczej wygląda darowizna pieniężna. Przekazanie pieniędzy w grupie 0 w każdym przypadku powinno zostać odpowiednio udokumentowane, a po przekroczeniu kwoty wolnej dodatkowo zgłoszone do urzędu skarbowego. Konieczne jest zatem posiadanie dowodu przekazania na rachunek płatniczy nabywcy darowizny bądź innego dokumentu, który pozwala na weryfikację darowizny niezależnie od jej wysokości. Dopiero wówczas można skorzystać z prawa do zwolnienia z płacenia podatku.
A więc darowizna pieniężna, gdy przekroczy ustalony limit, nie podlega opodatkowaniu w zerowej grupie podatkowej, gdy:
- zostanie przekazana przelewem bankowym lub w innej formie pozwalającej na jej weryfikację;
- zostanie zgłoszona do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od jej otrzymania.
Darowizna w rodzinie i niezgłoszenie jej do urzędu
Niezgłoszenie darowizny przez osobę, która może korzystać ze zwolnienia skutkuje tym, że podlega ona opodatkowaniu. Nie ma możliwości bowiem przywrócenia terminu zgłoszenia darowizny do urzędu.
