Określone prawa i rzeczy mogą być obciążane innymi prawami. Takie obciążenie spełnia co do zasady rolę zabezpieczenia określonej wierzytelności i jest często spotykane przy zastawach i hipotekach. Czy prawa wynikające z patentu też mogą być obciążane i czy dotyczy to wyłącznie formy zabezpieczenia cudzego roszczenia? Sprawdź, na czym polega obciążenie patentu!
Czym jest patent?
Patent jest formą prawa chroniącego wynalazek, które jest udzielane na podstawie właściwego przepisu – Ustawy z dnia 30 czerwca 2000 roku – Prawo własności przemysłowej. Zgodnie z treścią art. 24 ww. aktu prawnego patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania.
Patent ma za zadanie chronić dany wynalazek przed bezprawnym (i często darmowym) wykorzystywaniem go przez osoby trzecie. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji, uprawniony z patentu ma prawo domagać się pełnej ochrony swojego wynalazku, żądać zaprzestania dokonywania dalszych bezprawnych naruszeń, a także domagać się zapłaty stosownego odszkodowania pieniężnego. Uzyskanie patentu jest możliwe tylko i wyłącznie poprzez przejście przez odpowiednią procedurę rejestracyjną, która toczy się przed Urzędem Patentowym RP – samo stworzenie wynalazku nie powoduje automatycznego powstania patentu.
Patent należy do kategorii praw zbywalnych (można go sprzedać lub darować) i podlega dziedziczeniu. Pamiętajmy jednak, że umowa o przeniesienie patentu wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej. Przeniesienie patentu staje się skuteczne wobec osób trzecich z chwilą wpisu tego przeniesienia do rejestru patentowego.
„Wynalazek musi mieć techniczny charakter, co oznacza, że musi dotyczyć jakiegoś technicznego problemu i wnosić jakiś wkład techniczny do dziedziny techniki, której dotyczy. Wkład techniczny oznacza wkład do stanu wiedzy w dziedzinie techniki. Jest to zespół właściwości – cech o charakterze technicznym należących do danej dziedziny techniki. Jest to nowy i twórczy element wniesiony przez wynalazcę do stanu techniki.
Wynalazkiem jest rozwiązanie problemu przy posłużeniu się zdatnymi do opanowania siłami przyrody dla osiągnięcia przyczynowo przewidywalnego rezultatu leżącego poza sferą intelektualnego oddziaływania człowieka. Technika jest sferą działalności człowieka, której bazą teoretyczną są stosowane nauki przyrodnicze wymagające weryfikacji eksperymentalnej. Poza sferą techniki pozostają obszary działalności ludzkiej, których bazą teoretyczną są takie nauki jak matematyka, lingwistyka, programowanie wymagające wyłącznie weryfikacji logicznej. Dla oceny rozwiązania należy rozłożyć je na elementy składowe, wśród których są zarówno elementy techniczne, jak i nietechniczne. Rozwiązanie jest patentowalnym wynalazkiem, o ile w obszarze technicznym jest przynajmniej jeden nowy nieoczywisty element. Jeśli wkład wynalazczy leży wyłącznie w obszarze nietechnicznym, rozwiązanie należy uznać za niepatentowalne”.
Obciążenie patentu - co to?
Zbywalność oraz dziedziczność patentu powoduje, że prawo to może być również obciążane. Z racji swojego majątkowego charakteru (przedstawiania określonej wartości pieniężnej) jest idealne do zabezpieczania wierzytelności. Taki charakter patentu odpowiada niejako nieruchomościom i innym rzeczom ruchomym, które z powodzeniem są powszechnie stosowane przy zabezpieczaniu zobowiązań.
Przeniesienie prawa do patentu oznacza, że od daty zawarcia umowy uprawnionym z patentu staje się nabywca, który jako uprawniony staje się stroną postępowania i adresem aktów (decyzji, postanowień) podejmowanych w sprawie przez Urząd po tej dacie.
Patent jako przedmiot zastawu
Zastaw, którego przedmiotem będzie patent, powstaje wskutek zawarcia umowy pomiędzy właścicielem tego prawa (określanego mianem zastawcy) oraz wierzycielem (zastawnikiem). Dodatkowo wymagane jest wydanie przedmiotu zastawu zastawnikowi lub wskazanej w umowie osobie trzeciej. W przypadku patentu nie możemy co prawda fizycznie wydać istniejącego prawa, jednak możliwe jest przekazanie certyfikatu wydanego przez Urząd Patentowy, który poświadcza, że na określony wynalazek udzielone zostało prawo ochronne.
Umowa zastawu, której przedmiotem jest patent, musi być zawarta w formie pisemnej z datą pewną. Niemożliwe jest więc zawieranie ustnych porozumień w tym zakresie – są one z mocy samego prawa nieważne i nie wywołują żadnych skutków prawnych. Oczywiście taka umowa może być zawarta w formie aktu notarialnego, choć nie jest to bezwzględnie obowiązkowe.
Treść umowy zastawniczej jest uzależniona od woli zastawcy oraz zastawnika – to strony decydują, co będzie jej przedmiotem oraz jaka wierzytelność zostanie zabezpieczona przez prawo patentowe. Niezależnie od tego każda umowa tego rodzaju powinna zawierać w swej treści pewne niezbędne minimum, którym jest:
data zawarcia umowy;
imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą;
przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom – w omawianym przypadku należy bardzo dokładnie opisać patent oraz przedmiot, który jest nim chroniony. Warto w tym zakresie dodać informację, kiedy powstało to prawo ochronne, na jak długi okres zostało udzielone i pod jakim numerem znajduje się ono w rejestrze prowadzonym przez Urząd Patentowy;
wierzytelność zabezpieczoną zastawem – przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia.
Jeśli strony chcą zawrzeć zastaw rejestrowy, to oprócz samej umowy niezbędne staje się uzyskanie wpisu do rejestru zastawów, który prowadzony jest przez właściwe sądy rejonowe. W tym celu właściciel prawa patentowego musi złożyć wniosek na formularzu RZ-1. Od wniosku o wpis zastawu rejestrowego do rejestru zastawów pobiera się wpis stały w kwocie 200 zł, od wniosku o zmianę wpisu w rejestrze zastawów pobiera się wpis stały w kwocie 100 zł, a od wniosku o wykreślenie zastawu rejestrowego z rejestru zastawów pobiera się wpis stały w kwocie 100 zł.
Zakończenie zastawu
Jeśli zobowiązanie zabezpieczone zastawem nie będzie zrealizowane, wierzyciel ma prawo zaspokoić swoje roszczenia z przedmiotu zastawu. W omawianej sytuacji może on przejąć prawo ochronne na wynalazek danej osoby i stać się jego pełnoprawnym właścicielem. Analogicznie, jeśli zobowiązanie zostanie wykonane, zastaw nie ma racji bytu i obciążenie patentu musi być zakończone. W przypadku, gdy mamy do czynienia z zastawem rejestrowym wymaga to złożenia wniosku do właściwego sądu o wykreślenie zastawu z rejestru. W takiej sytuacji patent jest niejako uwolniony, a jego właściciel może w pełni decydować o przeznaczeniu tego prawa ochronnego (może go sprzedać, darować albo ponownie obciążyć zastawem).
Podsumowując, patent z racji swojego majątkowego charakteru może być przedmiotem obciążenia, które jest formą zabezpieczenia roszczeń innej osoby (np. w zakresie poprawnego wykonania zawartej umowy). Prawo ochronne na wynalazek może być przedmiotem zastawu zwykłego lub zastawu rejestrowego, nie może zostać jednak obciążone hipoteką. Dla skuteczności takiego obciążenia wymagane jest zawarcie odpowiedniej umowy w formie pisemnej, w przypadku zaś zastawu rejestrowego dodatkowo wpisanie go do rejestru zastawów prowadzonego przez właściwy sąd rejonowy. Wykonanie zobowiązania, które jest zabezpieczone zastawem na patencie, powoduje wygaśnięcie takiego obciążenia, choć w przypadku zastawu rejestrowego wymaga dodatkowo złożenia wniosku o wykreślenie zastawu z rejestru.
