Jeśli przedsiębiorca w swojej działalności posługuje się innowacyjnymi rozwiązaniami i metodami, może spotkać się z takimi pojęciami jak wynalazek oraz patent. Te dwa pojęcia są ze sobą ściśle związane i każdy przedsiębiorca powinien wiedzieć, jak je prawidłowo zastosować, aby zapewnić sukces swojemu przedsiębiorstwu.
Wynalazek a patent – czy to to samo?
W języku potocznym pojęcia patentu oraz wynalazku często są mylone i stosowane zamiennie, jednak zgodnie z przepisami prawa, wskazane instytucje nie są i nie mogą być tożsame. Wynalazkiem jest rozwiązanie problemu technicznego, zaś patent podąża za tym pojęciem i oznacza prawo do posługiwania się wynalazkiem.
Zarówno wynalazek, jak i patent są regulowane przez ustawę Prawo własności przemysłowej. Zgodnie z przepisem art. 24 wspomnianej ustawy, „patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania”.
Z uwagi na przywołaną powyżej definicję, aby konkretne rozwiązanie techniczne zostało uznane za wynalazek, powinno:
-
posiadać wartość użytkową – przykładowo, za wynalazek nie zostanie uznane rozwiązanie posiadające wyłącznie walory estetyczne;
-
posiadać znaczenie praktyczne – oznacza to, iż wynalazek musi mieć potencjał do realnego, przemysłowego wykorzystania;
-
być rozwiązaniem nowym, unikatowym, nieznanym w dotychczas obowiązującym stanie techniki;
-
posiadać poziom wynalazczy – oznacza to, iż wynalazek musi być rozwiązaniem nieoczywistym, nawet dla osób fachowo zajmujących się daną działalnością w określonej branży.
Za wynalazek nie może być uznane ludzkie ciało, ani żadna jego część, metody o charakterze matematycznym, gry czy teorie naukowe. Wynalazek musi również spełniać określone przez ustawodawcę normy o charakterze moralnym i obyczajowym, stąd niemożliwe jest opatentowanie rozwiązań sprzecznych z porządkiem publicznym, dobrymi obyczajami lub moralnością publiczną (przepis art. 93(3) ustawy Prawo własności przemysłowej).
Ile trwa patent?
Jak wspomniano powyżej, patent jest konsekwencją wynalazku – patent jest prawem do korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na terytorium całego kraju. Patent jest prawem o charakterze wyłącznym i zgodnie z przepisami ustawy, obowiązuje przez okres dwudziestu lat liczonych od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym. Warunkiem utrzymania ochrony jest uiszczenie opłat okresowych związanych z korzystaniem z patentu.
1. Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Zakres przedmiotowy patentu określają zastrzeżenia patentowe, zawarte w opisie patentowym. Opis wynalazku i rysunki mogą służyć do wykładni zastrzeżeń patentowych.
3. Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym”.
Przed udzieleniem patentu Urząd Patentowy sprawdzi, czy wynalazek zgłoszony przez wnioskodawcę, spełnia warunki opisane powyżej.
Prawo do uzyskania patentu przysługuje:
-
twórcy wynalazku;
-
współtwórcom wynalazku (w tym przypadku prawo przysługuje wszystkim osobom wspólnie);
-
pracodawcy lub zamawiającemu w przypadku innej umowy, jeśli dokonanie wynalazku nastąpiło w ramach wykonania obowiązków z tej umowy i strony nie ustaliły inaczej.
Uzyskanie patentu przed polskim Urzędem Patentowym, będzie uprawniało przedsiębiorcę do wyłącznego korzystania z wynalazku na terytorium Polski. Przedsiębiorca może również zdecydować się na przeprowadzenie procedury rejestracyjnej przed Europejskim Urzędem Patentowym, a uzyskany w ten sposób patent, będzie obowiązywał na terytorium państw będących sygnatariuszami Konwencji monachijskiej. Zgłaszający może również wybrać procedurę międzynarodową, która jest prowadzona na podstawie przepisów Układu o współpracy patentowej (tzw. PCT).
Jak przebiega procedura patentowa?
Najważniejszym etapem procedury patentowej jest zgromadzenie pełnej dokumentacji patentowej. Zazwyczaj czynność ta powinna być poprzedzona dokładnym badaniem patentowym, które polega na sprawdzeniu, czy rozwiązanie wynalezione przez przedsiębiorcę spełnia wymogi wskazane powyżej i w konsekwencji – czy może zostać uznane za wynalazek w rozumieniu przepisów ustawy Prawo własności przemysłowej. Przedsiębiorca powinien przede wszystkim sprawdzić, czy jakikolwiek inny podmiot nie wynalazł tego samego rozwiązania. Przedsiębiorca może przeprowadzić te badania samodzielnie lub skorzystać z pomocy rzecznika patentowego. Rzecznik patentowy może być również pełnomocnikiem strony w postępowaniu patentowym.
Następnym krokiem będzie złożenie wniosku do Urzędu Patentowego. Kompletny wniosek winien zawierać:
-
podanie zawierające zgłoszenie patentowe, które określa wszystkie kluczowe elementy wniosku (dane zgłaszającego, określenie wynalazku, wniosek o udzielenie patentu);
-
dowód uiszczenia opłaty za zgłoszenie patentowe;
-
dokładny opis rozwiązania technicznego, które ma zostać opatentowane;
-
skrót opisu rozwiązania technicznego;
-
dokument zawierający tzw. zastrzeżenia patentowe, które stanowi opis wkładu technicznego, cech technicznych, składu, itp.;
-
rysunki techniczne, o ile są one konieczne do prawidłowej interpretacji przedłożonych przez wnioskodawcę opisów.
Oprócz wskazanej powyżej opłaty za zgłoszenie patentowe, przedsiębiorca jest również zobowiązany do uiszczania opłat okresowych, które warunkują trwanie patentu. Wysokość opłaty okresowej jest zależna od momentu jej uiszczenia – przykładowo, opłata za czwarty rok ochronny wynosi 250,00 zł, zaś opłata za dwudziesty rok trwania ochrony – 1.550,00 zł.
Przedsiębiorca musi pamiętać o ważnych ramach czasowych związanych z uzyskaniem patentu. Jak wspomniano powyżej, okres trwania patentu wynosi 20 lat i trwa od daty dokonania zgłoszenia patentowego. Data zgłoszenia nie jest tożsama z datą wydania decyzji przez Urząd Patentowy. Za datę zgłoszenia uznaje się dzień wpływu zgłoszenia do urzędu, o ile zgłoszenie spełnia minimalne wymogi (podanie, opis rozwiązania technicznego i zastrzeżenia patentowe). Z tego względu przedsiębiorca, w razie bezprawnego naruszenia praw do jego wynalazku, może dochodzić roszczeń za okres po dokonaniu zgłoszenia, lecz przed wydaniem decyzji o udzieleniu patentu. Dochodzenie tych roszczeń jest możliwe dopiero po uzyskaniu patentu.
Czy warto starać się o patent?
Procedura uzyskania patentu jest skomplikowana i długotrwała, może bowiem potrwać nawet kilka lat. Postępowanie to wiąże się również z koniecznością poniesienia kosztów związanych z przygotowaniem dokumentacji oraz uiszczeniem niezbędnych opłat. Mimo tych niedogodności, uzyskanie patentu może stanowić poważny atut w działalności każdego przedsiębiorcy. Patent pozwala uchronić wynalezione przez przedsiębiorcę rozwiązanie przed nieuprawnionym korzystaniem przez osoby trzecie. Ponadto, patent w działalności przedsiębiorcy jest prawem o charakterze zbywalnym, co oznacza, iż przedsiębiorca może przenieść prawo na inny podmiot. Taka czynności będzie jednak odpłatna.
Jedynym mankamentem procedury związanej z uzyskaniem patentu, jest konieczność upublicznienia dokumentacji patentowej, co może narażać wynalazek na bezprawne wykorzystanie. Zdaje się jednak, iż korzyści płynące z patentu przewyższają tę niedogodność, tym bardziej, iż ustawa Prawo własności przemysłowej zawiera przepisy dotyczące dochodzenia roszczeń przez poszkodowanych wynalazców w postępowaniu cywilnym, a kradzież patentu stanowi przestępstwo.
