0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Naruszenie prawa konkurencji - konsekwencje

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Zasady ochrony konkurencji nie są egzekwowane wyłącznie przez podmioty publicznoprawne (jak na przykład Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów). Zgodnie z ustawą o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji w zasadzie każdy podmiot poszkodowany może dochodzić odpowiedzialności od przedsiębiorcy naruszającego prawo antymonopolowe.

Naruszenie prawa konkurencji - winny przedsiębiorca musi zapłacić za szkodę

Ustawa o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji stanowiła wprowadzenie do polskiego porządku prawnego przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/104/UE z dnia 26 listopada 2014 r. w sprawie niektórych przepisów regulujących dochodzenie roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia prawa konkurencji państw członkowskich i Unii Europejskiej, objętych przepisami prawa krajowego. Normy zapewniające ochronę konkurencji nawet przed wejściem w życie ustawy mogły być egzekwowane, lecz głównie na podstawie ogólnych przepisów Kodeksu cywilnego (przykładowo przepis art. 415 kc).

Przepis art. 3 ustawy o roszczeniach
Sprawca naruszenia jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej komukolwiek przez naruszenie prawa konkurencji, chyba że nie ponosi winy.
Ustawodawca wprowadził odpowiedzialność w oparciu o system deliktowy, tj. Na podstawie zasady winy. Jeżeli przedsiębiorca naruszył zasady ochrony konkurencji, jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej poprzez to naruszenie, chyba że jego działanie nie miało charakteru zawinionego.

Przez „naruszenie prawa konkurencji” należy rozumieć zawarcie porozumienia ograniczającego konkurencję (np. ustalanie cen towarów, ograniczenie dostępu do rynku względem przedsiębiorcy, który nie uczestniczy w porozumieniu, podział rynku zbytu lub rynku zakupu), jak i nadużywanie pozycji dominującej. Rozmiar przedsiębiorstwa nie ma znaczenia dla potencjalnej odpowiedzialności – podmiotem odpowiedzialnym w rozumieniu ustawy może być każdy przedsiębiorca, również taki prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. 

Z pozwem opartym o przepis art. 3 ustawy o roszczeniach może wystąpić każdy, kto został poszkodowany działaniem nieuczciwego przedsiębiorcy; zarówno kontrahent, jak i dostawca, a nawet nabywca bezpośredni.

Jeżeli Prezes UOKIK lub inny organ antymonopolowy wyda decyzję stwierdzającą naruszenie prawa konkurencji, sąd orzekający w sprawie będzie nią związany, lecz wydanie decyzji nie jest konieczne do uzyskania korzystnego orzeczenia na drodze postępowania sądowego.
Ustalenia prawomocnej decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję lub prawomocnego wyroku wydanego w wyniku wniesienia środka odwoławczego od takiej decyzji wiążą sąd w postępowaniu o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji co do stwierdzenia naruszenia prawa konkurencji.
Roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji są roszczeniami o charakterze majątkowym i jako takie podlegają przedawnieniu – termin przedawnienia wynosi 5 lat i jest liczony od momentu zaprzestania naruszenia.
Ustawa o roszczeniach wprowadziła odmienny niż zazwyczaj sposób liczenia terminu przedawnienia. Termin przedawnienia wynosi pięć lat, ale przedawnienie nie rozpoczyna swojego biegu w czasie trwania naruszenia. Dopiero dzień zaprzestania naruszania będzie momentem początkowym biegu przedawnienia.

Jeżeli Prezes UOKIK rozpocznie względem przedsiębiorcy postępowanie antymonopolowe lub postępowanie wyjaśniające, bieg przedawnienia ulegnie zawieszeniu. Podobny skutek będzie miało wszczęcie postępowania przez Komisję Europejską lub organ ochrony konkurencji innego państwa członkowskiego w analogicznej kwestii. W każdym przypadku zawieszenie biegu przedawnienia w przypadkach ustanie po upływie roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego naruszenie prawa konkurencji lub zakończenia postępowania w inny sposób.

Winny przedsiębiorca musi zapłacić za szkodę

Postępowanie w sprawie o naruszenie prawa antymonopolowego toczy się przed sądem okręgowym właściwym ze względu na miejsce położenie siedziby przedsiębiorcy, chyba że inny sąd prowadzi już postępowanie w sprawie naprawienia szkody wyrządzonej przez to samo naruszenie. W takim wypadku właściwym do rozpoznania całej sprawy będzie sąd, przed którym toczy się pierwsze postępowanie.

Osoba poszkodowana naruszeniem prawa antymonopolowego ma prawo do uzyskania odszkodowania w wysokości odpowiadającej zarówno doznanej stracie finansowej, jak i potencjalnie utraconym korzyściom wraz z odsetkami ustawowymi.
Jeśli sąd ustali odszkodowanie na podstawie cen z daty innej niż data ustalenia odszkodowania, wówczas zasądzi odsetki ustawowe liczone za okres od dnia, z którego ceny stanowiły podstawę ustalenia odszkodowania, do dnia wymagalności roszczenia o naprawienie szkody.

Ustawa wprowadza jednak istotne ograniczenie dotyczące wysokości możliwego do zasądzenia odszkodowania – jeżeli poszkodowany zawarł ugodę z jednym ze sprawców tego samego naruszenia ponoszących odpowiedzialność solidarną, poszkodowany może żądać od pozostałych sprawców naprawienia szkody pomniejszonej o część odpowiadającą kwocie, do której zwrotu byłby zobowiązany sprawca naruszenia, który zawarł ugodę.

Przedsiębiorca musi udowodnić, że nie naruszył przepisu

Ogólne zasady postępowania w sprawach o naprawienie szkody wyrządzonej naruszeniem przepisów prawa antymonopolowego przewidują, że postępowanie to jest prowadzone w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, ale ustawa o roszczeniach wprowadziła niezwykle istotne ułatwienia dowodowe.

W sprawie o naprawienie szkody wyrządzonej naruszeniem prawa antymonopolowego, ciężar dowodu został przerzucony na pozwanego przedsiębiorcę.
Zazwyczaj ciężar udowodnienia naruszenia spoczywa na powodzie tj. osobie zarzucającej pozwanemu dokonanie określonego naruszenia. W przypadku postępowania dotyczącego prawa antymonopolowego ten obowiązek został przerzucony na pozwanego, podobnie jak obowiązek udowodnienia powstałej szkody. Zgodnie z przepisem art. 7 ustawy o roszczeniach domniemywa się, że naruszenie prawa konkurencji wyrządza szkodę. Na pozwanym przedsiębiorcy ciąży zatem konieczność udowodnienia, że nie popełnił on zarzucanego mu czynu oraz że ewentualny czyn stanowiący naruszenie konkurencji nie wyrządził powodowi żadnej szkody.
Przepis art. 17 ust. 1 ustawy o roszczeniach
Sąd, na pisemny wniosek powoda, który uprawdopodobnił swoje roszczenie i zobowiązał się, że uzyskany w ten sposób dowód będzie wykorzystany jedynie na potrzeby toczącego się postępowania, może nakazać pozwanemu, osobie trzeciej lub organowi ochrony konkurencji wyjawić środek dowodowy służący stwierdzeniu faktu istotnego dla rozstrzygnięcia, znajdujący się w ich posiadaniu. Wniosek o wyjawienie środka dowodowego może złożyć również pozwany, który zobowiązał się, że uzyskany w ten sposób dowód będzie wykorzystany jedynie na potrzeby toczącego się postępowania”.
 Wskazany powyżej przepis ma niebagatelne znaczenie dla trybu postępowania dowodowego, albowiem podstawowa trudność związana z postępowaniami antymonopolowymi zazwyczaj polegała na niezwykle ograniczonym dostępie do dowodów, które standardowo znajdowały się przede wszystkim w posiadaniu pozwanego przedsiębiorcy. Obecnie samo uprawdopodobnienie (a zatem nawet nie udowodnienie) roszczenia będzie wystarczające do tego, aby sąd nałożył na pozwanego albo inną osobę obowiązek dostarczenia środków dowodowych. Podobne prawo przysługuje przedsiębiorcy – również pozwany może złożyć wniosek o udostępnienie dowodów.

Istnieje jedno istotne ograniczenie – dowód uzyskany w ten sposób może zostać wykorzystany wyłącznie w toku przedmiotowego postępowania o naprawienie szkody. 

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów