4 września 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej: „uznk”) i niektórych innych ustaw, która dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/943 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem (Dz. Urz. UE L 157 z 15.06.2016, str. 1). Nowelizacja między innymi zmieniła definicję tajemnicy przedsiębiorstwa w uznk oraz wprowadza zmiany w procedurze dochodzenia roszczeń z tytułu jej naruszenia, co rzuca nowe światło na zwalczanie nieuczciwej konkurencji.
Zwalczanie nieuczciwej konkurencji – przyczyny i cele wprowadzanych zmian
W ww. dyrektywie Unia Europejska zwróciła uwagę, że przedsiębiorstwa, niezależnie od ich wielkości, uznają tajemnice przedsiębiorstwa za równie wartościowe jak patenty i inne rodzaje praw własności intelektualnej. Są one szczególnie ważne zarówno dla konkurencyjności przedsiębiorstw, jak i dla badań i rozwoju oraz osiągnięć wynikających z innowacyjności.
UE definiuje tajemnice przedsiębiorstwa jako szeroką gamę informacji wykraczającą poza dane techniczne i handlowe. Będą nią zatem także dane dotyczące klientów i dostawców, biznesplany, badania i strategie rynkowe itd.
Z motywów ww. dyrektywy dowiadujemy się, że innowacyjne przedsiębiorstwa są w coraz większym stopniu narażone na nieuczciwe praktyki – zarówno wewnątrz Unii, jak i poza nią – mające na celu przywłaszczenie tajemnic przedsiębiorstwa. Ostatnie zmiany, takie jak globalizacja, powszechniejszy outsourcing, dłuższe łańcuchy dostaw i powszechniejsze wykorzystywanie technologii informacyjno-komunikacyjnych, przyczyniają się do zwiększenia ryzyka występowania tych praktyk.
UE zauważa, że nieuczciwe praktyki, takie jak szpiegostwo gospodarcze czy naruszanie wymogów poufności blokuje innowacyjność i zmniejsza liczbę inwestycji.Przepisy mają zwiększyć potencjał innowacyjnych przedsiębiorstw.
Z tego względu UE dąży do zwiększenia ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa i harmonizacji przepisów dotyczących tej dziedziny w państwach członkowskich.
Nowa definicja tajemnicy przedsiębiorstwa
Wdrożenie dyrektywy przyniosło między innymi zmiany w uznk, w tym między innymi uszczegółowienie i doprecyzowanie pojęcia tajemnicy przedsiębiorstwa.
Zgodnie z dotychczasową definicją przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumiało się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.
Z kolei obecnie art. 11 ust. 2 uznk wskazuje, że przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.
Chronione informacje mają nie być powszechnie znane:
-
jako całość lub
-
w szczególnym zestawieniu i zbiorze elementów.
WAŻNE!
Poszczególne informacje mogą być dostępne dla osób trzecich, ale ich zestawienie lub zbiór – jeżeli ma wartość gospodarczą – będzie mogło być objęte tajemnicą przedsiębiorstwa.
Informacje chronione mają ponadto nie być powszechnie znane dla osób zwykle zajmujących się tym rodzajem spraw lub też nie być łatwo dla nich dostępne, gdyby chcieli takie informacje pozyskać. Ustawodawca podkreślił zatem, że znajomość chronionych informacji czy ich dostępność powinna być odnoszona do specjalisty w danej dziedzinie, a nie do przeciętnego odbiorcy.
Przedsiębiorca, by chronić tajemnicę swojego przedsiębiorstwa, powinien zgodnie z przepisami uznk podjąć działania w celu utrzymania informacji chronionych w poufności. Chodzi w tym wypadku o wszelkie konieczne działania – z jednej strony poinformowanie osób dopuszczanych do chronionych danych o obowiązku zachowania co do nich poufności, a z drugiej strony wszelkie czynności zabezpieczające o charakterze technicznym czy sankcyjnym.
Nowelizacja doprecyzowała, że ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa przysługuje wtedy, gdy uprawniony przedsiębiorca dochował należytej staranności w zakresie działań podjętych w celu utrzymania chronionych informacji w poufności. Nie ma zatem konieczności podejmowania środków nadzwyczajnych, a ochrony nie wyłącza niepodjęcie wszystkich możliwych środków.
Zakres karania za czyn nieuczciwej konkurencji w postaci naruszenia tajemnicy
Dotychczas czynem nieuczciwej konkurencji było przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy.
Obecnie czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa. Tym samym zakres czynu nieuczciwej konkurencji zwiększył się.
Penalizacji podlega obecnie również pozyskanie cudzych informacji.
Wykorzystanie lub ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji.
Ponadto na podstawie przepisów uznk ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji także wówczas, gdy w chwili ich ujawnienia, wykorzystania lub pozyskania osoba wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć, że informacje zostały pozyskane bezpośrednio lub pośrednio od tego, kto wykorzystał lub ujawnił je w okolicznościach sankcjonowanych przez uznk.
Za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa odpowiada także osoba, która pozyskała informacje pośrednio lub bezpośrednio od tego, kto je wykorzystał lub ujawnił w sposób nieuprawniony.
Ponadto, wykorzystywanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa polegające na:
-
produkowaniu,
-
oferowaniu,
-
wprowadzaniu do obrotu,
-
przywozie, wywozie i przechowywaniu w tych celach towarów,
stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli osoba dokonująca wskazanej czynności wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć o tym, że właściwości towarów, w tym estetyczne lub funkcjonalne, proces ich wytwarzania lub zbywania zostały w znacznym stopniu ukształtowane w następstwie naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa dokonanego w okolicznościach sankcjonowanych przez uznk.
Wyłączenia – kiedy ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa nie działa?
Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, jeżeli nastąpiło w wyniku niezależnego odkrycia lub wytworzenia albo obserwacji, badania, rozłożenia na części, testowania przedmiotu dostępnego publicznie lub posiadanego zgodnie z prawem przez osobę, która pozyskała informacje i której uprawnienie do pozyskania informacji nie było ograniczone w chwili ich pozyskania.
Ponadto, ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, gdy:
-
nastąpiło w celu ochrony uzasadnionego interesu chronionego prawem, w ramach korzystania ze swobody wypowiedzi;
-
nastąpiło w celu ujawnienia nieprawidłowości, uchybienia, działania z naruszeniem prawa dla ochrony interesu publicznego;
-
ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa wobec przedstawicieli pracowników w związku z pełnieniem przez nich funkcji na podstawie przepisów prawa było niezbędne dla prawidłowego wykonywania tych funkcji.
WAŻNE!
Czynem nieuczciwej konkurencji nie jest pozyskanie informacji w sposób niezależny – gdy nastąpiło w sposób zgodny z prawem, a pozyskujący nie był w tym zakresie ograniczony.
Podanie wyroku do publicznej wiadomości – nowość
W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa sąd, na wniosek uprawnionego przedsiębiorcy, może zobowiązać podmiot, który naruszył tajemnicę przedsiębiorstwa, do podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku, w oznaczony sposób i w oznaczonym zakresie, jeżeli jest to uzasadnione ze względu na okoliczności dokonania czynu nieuczciwej konkurencji oraz spełnione są dodatkowe przesłanki wskazane w uznk.
Zwalczanie nieuczciwej konkurencji – nowości w procedurze dochodzenia roszczeń
Nowelizacja dodała także do Kodeksu postępowania cywilnego art. 755 (1), zgodnie z którym w sprawach dotyczących roszczeń z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji polegających na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa, w których udzielono zabezpieczenia polegającego na ustanowieniu zakazów, nakazów lub zajęciu rzeczy ruchomych, mającego na celu zaprzestanie wykorzystywania tajemnicy przedsiębiorstwa, sąd może, na wniosek obowiązanego, zamiast tych środków nakazać obowiązanemu złożenie na rachunek depozytowy Ministra Finansów odpowiedniej sumy pieniężnej dla zabezpieczenia roszczeń uprawnionego z tytułu dalszego wykorzystywania tajemnicy przedsiębiorstwa.
Uprawniony zyskał tym samym większą i skuteczniejszą ochronę w toku procesu przeciwko naruszycielowi.
Podsumowanie – o czym należy pamiętać?
Nowe przepisy mają na celu zwiększenie ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa – dostosowanie jej do dynamicznie zmieniającej się gospodarki. Zwiększa się zakres penalizacji czynu nieuczciwej konkurencji – naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa może polegać również na bezprawnym pozyskaniu poufnych informacji. Naruszeniem jest także wykorzystanie lub ujawnienie informacji uzyskanych bezpośrednio lub pośrednio od naruszyciela. Regulacja obejmuje również szczegółowe przypadki naruszeń tajemnicy przy produkcji i obrocie towarami. Z drugiej jednak strony uznk przewiduje wyłączenia od obowiązku zachowania tajemnicy.
Uprawniony przedsiębiorca powinien pamiętać, że uzyskał nowe prawa proceduralne oraz możliwość żądania publicznego ujawnienia wyroku.
