Zgodnie z obowiązującymi przepisami podatnik dokonujący niektórych transakcji w obrocie gospodarczym jest zobowiązany do zapłaty PCC, czyli podatku od czynności cywilnoprawnych. Podatek ten od 1 stycznia 2001 roku zastąpił opłatę skarbową, która obowiązywała od umów i innych oświadczeń woli o charakterze cywilnoprawnym. Osoba dokonująca wskazanych czynności powinna sporządzić deklarację PCC-3 oraz zapłacić kwotę podatku według określonej w przepisach stawki.
Podstawa opodatkowania PCC
Szczegółowe regulacje w tej kwestii znajdują się w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 objęte omawianym podatkiem są:
- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
- umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
- umowy dożywocia,
- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
- ustanowienie hipoteki,
- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
- umowy depozytu nieprawidłowego,
- umowy spółki.
Podatkowi podlegają jednocześnie zmiany wymienionych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania, a także orzeczenia sądów oraz ugody wywołujące takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne.
Stawki podatku PCC
Ustawa wskazuje jednoznacznie jakie stawki podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązują w określonych sytuacjach. Informacje na ten temat zostały zawarte w poniższej tabeli.
| PODSTAWA OPODATKOWANIA | STAWKA | |
| umowa sprzedaży | nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym | 2% |
| innych praw majątkowych | 1% | |
| umowy: zmiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny | przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym | 2% |
| przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych | 1% | |
| umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności | 1% | |
| umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego | 0,5% | |
| od ustanowienia hipoteki | na zabezpieczenie wierzytelności istniejących - od kwoty zabezpieczonej wierzytelności | 0,1% |
| na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej | 19 zł | |
| umowa spółki | 0,5% | |
Podatek należy zapłacić Urzędowi Skarbowemu w terminie 14 dni w od dnia powstania obowiązku. W przypadku aktu notarialnego nie ma konieczności opłaty w Urzędzie gdyż płatności dokonuje się bezpośrednio u notariusza.
W przypadku jednak gdy podatnik nie zapłaci stosownego podatku musi liczyć się z konsekwencjami. Stawka podatku wynosi 20%, jeżeli przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego:
- podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony,
- biorący pożyczkę, powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Czy PCC zawsze płaci nabywca?
Obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych spoczywa na stronach umowy. Zwykle jest to osoba kupująca. W przypadku umowy darowizny PCC płaci obdarowany. Natomiast jeżeli sprawa dotyczy umowy dożywocia, podatek musi zapłacić nabywca nieruchomości. W związku z tym sprzedawca nie opłaca podatku PCC.
Zwolnienie z podatku PCC - do jakiej kwoty nie płaci się PCC?
Istnieją pewne wyjątki, gdzie wcześniej wymienione czynności cywilnoprawne nie będą podlegały podatkowi PCC. Najpopularniejszym z nich jest sytuacja, kiedy przedmiot opodatkowania stanowi rzecz ruchoma o wartości nie przekraczającej 1.000 zł. Taka sytuacja nastąpi także, jeśli jedna ze stron transakcji będzie podlegać podatkowi od towarów i usług bądź będzie z niego zwolniona. W związku z tym, nie zaistnieje obowiązek uiszczenia należności organom skarbowym z tytułu podatku PCC, ponieważ transakcja zostanie udokumentowana fakturą z określoną stawką (także zwolnioną) oraz, jeżeli podatnik oświadczy, że korzysta ze zwolnienia z podatku VAT.
