Darowizna stanowi nieodpłatne przekazanie składnika majątku drugiej osobie. W większości przypadków dokonanie darowizny związane jest z powstaniem obowiązku podatkowego, czyli z konieczności zapłacenia podatku od spadków i darowizn. Jest on wysoki (stawki kształtują się między 3 a 20%), istnieją jednak sytuacje, w których darowizna nie jest opodatkowana - dotyczy to między innymi darowizny w najbliższej rodzinie.
Darowizna w rodzinie a grupy podatkowe
Ważnym pojęciem, jeśli chodzi o darowiznę w najbliższej rodzinie, są grupy podatkowe. Wyróżniamy trzy rodzaje:
-
grupa I - zaliczają się do niej najbliżsi krewni: małżonek, zstępni (czyli dzieci, wnuki i prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie i pradziadkowie), pasierb, pasierbica, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie - dla pierwszej grupy kwota zwolniona od podatku wynosi 9637 zł;
-
grupa II - to zstępni i małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych - w tym przypadku kwota wolna od podatku to 7276 zł;
-
grupa III - obejmuje innych nabywców - kwota zwolniona od podatku to 4902 zł.
Mówi się jednak o jeszcze jednej, nazywając ją tzw. grupą zerową.
Grupa zerowa
Z pierwszej grupy podatkowej możemy ponadto wyodrębnić grupę 0. Zaliczamy do niej:
-
małżonek,
-
zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki),
-
wstępni (rodzice, dziadkowie),
-
rodzeństwo,
-
ojczym lub macocha.
Osoby, które nie należą do grupy zerowej, mają obowiązek zapłacić podatek, jeżeli otrzymają darowiznę, której wysokość przekracza sumę wskazaną powyżej. Darowizny dokonane między osobami z grupy 0 są całkowicie zwolnione od podatku, jeśli jednak jest ona wyższa niż 9637 zł, niezbędne jest jej udokumentowanie i zgłoszenie do urzędu skarbowego. Podatnik powinien dokonać tego w terminie do pół roku od otrzymania darowizny.
Jeżeli osoba z grupy zerowej nie zgłosi nabycia majątku po otrzymaniu kwoty większej niż 9637 zł, darowizna podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Obdarowany musi więc złożyć deklarację i uiścić podatek. W przypadku, gdy umowę darowizny sporządzi notariusz, osoba obdarowana należąca do grupy 0 nie musi zgłaszać nabycia majątku.
Wysokość kwoty zwolnionej od podatku nie jest nigdzie określona - oznacza to, że nie ma limitu darowizny, jaką można przekazać krewnym z grupy zerowej. Nie istnieją także warunki dotyczące jej wykorzystania lub zbycia. Jeśli jednak obdarowany chce wykorzystać tę kwotę na cele prowadzenia działalności gospodarczej, powinien przygotować dokument włączający środek trwały lub inny składnik majątku do odpowiedniej ewidencji. Nie musi natomiast wykazywać przychodu z tytułu otrzymania darowizny, nie płaci też podatku dochodowego.
Darowizna a podatki
Przedsiębiorca rozliczający się za pomocą podatku progresywnego lub ryczałtu ewidencjonowanego, który przekazał darowiznę, może odliczyć ją od dochodu pod pewnymi warunkami. Art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT wskazuje, że może mieć to miejsce, gdy darowizna została przekazana na cele organizacji pożytku publicznego, organizacji religijnych czy też krwiodawstwa, a jej wartość nie przekracza 6% dochodu podatnika.
W niektórych przypadkach darowizna może zostać opodatkowana podatkiem VAT. Dzieje się tak, gdy przedsiębiorca przekazuje towary lub materiały, od których mógł odliczyć VAT. Według art. 7 ust. 2 ustawy o VAT nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa stanowi dostawę towarów. Może to być na przykład przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, udziałowców i inne darowizny. Darowiznę można nazwać dostawą towarów, jeżeli podatnik w całości lub części miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Każda dostawa na terytorium kraju jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług. Jeżeli więc podatnik dokonuje darowizny towarów, przy zakupie których przysługiwało prawo do odliczenia VAT, powinien wykazać i odprowadzić do urzędu należny podatek VAT, a sam towar wyksięgować z KPiR.
