Osoba prowadząca działalność gospodarczą z różnych powodów może chcieć przekazać ją członkowi rodziny. Jednak w takiej sytuacji trzeba pamiętać, że jednoosobowa działalność gospodarcza jest przypisana konkretnej osobie fizycznej i zarejestrowana pod jej nazwiskiem. W związku z tym nie ma możliwości przekazania takiej firmy innej osobie. Nie ma natomiast przeciwwskazań, aby osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą przekazała ją w formie darowizny na rzecz określonego członka rodziny. W jaki sposób przekazywana jest darowizna przedsiębiorstwa?
Czym jest majątek firmowy i jak go przekazać w formie darowizny?
Majątek firmowy to m.in.:
-
grunty,
-
budynki,
-
budowle,
-
lokale,
-
urządzenia techniczne i maszyny,
-
środki transportu,
-
towary i materiały oraz
-
wartości niematerialne i prawne, czyli m.in. programy komputerowe, prawa autorskie, licencje i patenty.
Przekazania majątku firmowego w ramach darowizny, należy dokonać na podstawie odpowiedniej umowy. Zazwyczaj (w zależności od rodzaju składników majątku) wystarczająca jest zwykła umowa w formie pisemnej. Dotyczy to m.in. środków transportu, maszyn, wyposażenia, towarów i materiałów oraz oprogramowania. Należy jednak pamiętać, że w przypadku przekazania członkowi rodziny nieruchomości w postaci darowizny obowiązkowe jest sporządzenie aktu notarialnego.
Dodatkowo przedsiębiorca dokonujący darowizny powinien również sporządzić protokół przekazania określonych składników majątku. W protokole trzeba wyszczególnić, co jest przedmiotem darowizny oraz podać informacje dodatkowe w odniesieniu do:
-
środków trwałych – wartość początkową i dotychczasowe umorzenie,
-
wyposażenia – wartość początkową,
-
towarów i materiałów – rodzaj, ilość i wartość.
Darowizna przedsiębiorstwa na rzecz współmałżonka – jak jej dokonać?
W przypadku gdy darowizna przedsiębiorstwa przekazywana jest współmałżonkowi, z którym łączy nas wspólność majątkowa, wystarczające jest sporządzenie protokołu przekazania. Nie ma konieczności dopełniania dodatkowych formalności, czyli podpisywania umowy. Wynika to z faktu, że przy wspólności majątkowej bez znaczenia jest, w jakiej firmie określone składniki majątku są użytkowane – w dalszym ciągu stanowią majątek wspólny współmałżonków.
Oczywiście może się zdarzyć, że częścią składową przekazywanego majątku jest rzecz będąca własnością jednego z małżonków. Darowizna takiego składnika majątku oznacza konieczność sporządzenia odpowiedniej umowy darowizny. Takie same zasady dotyczą małżonków posiadających rozdzielność majątkową.
Czy konieczna jest rejestracja nowej działalności gospodarczej?
Z uwagi na charakter jednoosobowej działalności gospodarczej i przypisanie jej do konkretnej osoby fizycznej, nie ma możliwości przekazania jej w darowiźnie. Członek rodziny, który otrzyma majątek firmowy w formie darowizny będący własnością danego przedsiębiorstwa, w celu prowadzenia jednoosobowej działalności musi ją zarejestrować w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Firma jest wówczas przypisana do nowego właściciela i zarejestrowana na jego nazwisko. Nie ma natomiast przeciwwskazań, aby w nazwie nowo założonej firmy użyć tej samej nazwy, pod którą zarejestrowana była wcześniej działalność poprzednika, oczywiście bez jego danych osobowych.
Darowizna przedsiębiorstwa na rzecz członka rodziny – czy jest opodatkowana?
Z opodatkowania podatkiem dochodowym zwolnione są świadczenia dla członków rodziny zaliczanych do I lub II grupy podatkowej. Osoba spoza tych grup w razie otrzymania darowizny zobowiązana jest do wykazania przychodu zgodnie z wartością rynkową otrzymanego majątku.
Do I grupy podatkowej zaliczani są: małżonek, wstępni, zstępni, pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa.
Do II grupy podatkowej należą: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych.
Do grupy III zaliczani są natomiast pozostali nabywcy.
Członkowie najbliższej rodziny, a mianowicie: małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo, pasierb, ojczym i macocha dodatkowo mogą zastosować zwolnienie z podatku od spadku i darowizn, ale tylko wówczas, gdy dostarczą do US zawiadomienie o otrzymaniu darowizny na formularzu SD-Z2.
Jakie są konsekwencje podatkowe przekazania majątku firmowego w formie darowizny?
Warto mieć na uwadze, że przekazanie w formie darowizny towarów i materiałów, implikuje konieczność dokonania korekty kosztów o wartość przekazanych towarów handlowych i materiałów zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów.
Nie ma natomiast konieczności wyksięgowywania odpisów amortyzacyjnych od darowanych jako zorganizowana część przedsiębiorstwa środków trwałych, dokonanych przed przekazaniem darowizny. Niezamortyzowana część wartości takich środków trwałych nie stanowi kosztów uzyskania przychodów. Analogiczne zasady dotyczą darowanego wyposażenia – nie trzeba zatem dokonywać korekty kosztów o wydatki poniesione na zakup wyposażenia użytkowanego w działalności, a później przekazanego w formie darowizny zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Takie stanowisko potwierdzone zostało w Interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 21 kwietnia 2017 roku (sygn. 0461-ITPB1.4511.117.2017.1.PSZ):
(...)... gdy składniki majątku były faktycznie wykorzystywane w działalności i przyczyniły się do osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów to podatnik ma prawo wydatki na ich nabycie zaliczyć do kosztów, bez względu na sposób ich późniejszego wykorzystania. Późniejsze przekazanie tych przedmiotów w drodze darowizny nie skutkuje koniecznością korygowania kosztów uzyskania przychodów o wartość tych składników majątkowych.
Czy darowizna przedsiębiorstwa podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?
Darowizna przedsiębiorstwa na rzecz członka rodziny dokonana przed formalną likwidacją firmy może być uznana za transakcję zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, co oznacza, że na mocy art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej (nr 0114-KDIP3-1.4011.566.2018.3.MT) stwierdza, co następuje:
przedmiotem darowizny na rzecz syna będzie przedsiębiorstwo – Wnioskodawca wskazuje to wprost w opisie sprawy podając również, że syn będzie kontynuował prowadzenie działalności przedsiębiorstwa. Zatem czynność ta – zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług – będzie wyłączona z opodatkowania podatkiem VAT. W konsekwencji przekazanie przez Wnioskodawcę synowi w formie darowizny całego przedsiębiorstwa spełniającego wymogi określone w art. 551 Kodeksu cywilnego wyłączona jest spod działania ustawy o podatku od towarów i usług, nie podlega więc opodatkowaniu tym podatkiem.
Darowizna przedsiębiorstwa – co z zawartymi wcześniej umowami?
Dokonanie darowizny przedsiębiorstwa nie sprawia, że automatycznie na nowego właściciela przepisane zostaną wszystkie umowy. Konieczne jest dopełnienie niezbędnych formalności, czyli przeniesienie praw i obowiązków z poprzedniego właściciela na nowego.
