0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Zgłoszenie SD-Z2 złożone po terminie - konsekwencje podatkowe

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Nabycie majątku po członku najbliższej rodziny, czy to w drodze spadku, czy też darowizny, co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Istnieje jednak możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku. Jednym z warunków jest złożenie zgłoszenia SD-Z2 w ustawowym terminie. Przedmiotem niniejszego artykułu jest sytuacja, gdy podatnik złoży zgłoszenie SD-Z2 po upłynięciu ustalonego terminu.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy? 

Wszelkie kwestie związane z zasadami opodatkowania opisane są w ustawie o podatku od spadków i darowizn (dalej jako SD). Jak stanowi art. 1 ust. 1 ustawy, podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. dziedziczenia i darowizny. Zgodnie natomiast z art. 5 ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Tak jak w przypadku każdego podatku, także i tutaj istotne jest ustalenie momentu powstania obowiązku podatkowego. Jak stanowi art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy SD, przy nabyciu w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń. Zgodnie natomiast z art. 6 ust. 4 ustawy SD, jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia.

W świetle powyższych przepisów obowiązek podatkowy spoczywa na obdarowanym lub na spadkobiercy. W kwestii natomiast momentu powstania obowiązku podatkowego należy wskazać, że w przypadku darowizny powstaje on w chwili jej wykonania, zaś w przypadku nabycia spadku – w chwili uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku lub wydania przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia.

Całkowite zwolnienie od podatku

Powyższa kwestia jest bardzo ważna z perspektywy całkowitego zwolnienia od podatku. Jak bowiem wynika z art. 4a ust. 1–1a ustawy SD, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

  • zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku 

oraz

  • w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Jeżeli dokumentem potwierdzającym nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych jest akt poświadczenia dziedziczenia lub europejskie poświadczenie spadkowe, termin 6 miesięcy, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, do zgłoszenia tego nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego liczy się od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego.

Zgłoszeniem, o którym mowa w przepisie, jest formularz SD-Z2. W konsekwencji, aby skorzystać ze zwolnienia, nabywca powinien w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego złożyć ten formularz we właściwym urzędzie skarbowym.

Przykładowo, jeżeli chodzi o nabycie spadku, będzie to 6 miesięcy liczone od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku lub od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza. Natomiast w przypadku otrzymania darowizny pieniężnej będzie to 6 miesięcy liczone od dnia otrzymania przelewu lub przekazu.

Nabywca będący członkiem najbliższej rodziny może skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, jeżeli w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego złoży do naczelnika urzędu skarbowego zgłoszenie SD-Z2.

Zgłoszenie SD-Z2 - przekroczenie i przywrócenie terminu

Może się zdarzyć sytuacja, gdy podatnik złoży druk SD-Z2 po terminie lub też w ogóle nie dopełni tego obowiązku, a mimo wszystko będzie chciał skorzystać z całkowitego zwolnienia. Czy zatem istnieje możliwość wnioskowania o przywrócenie terminu?

Trzeba zauważyć, że Ordynacja podatkowa przewiduje instytucję przywrócenia terminu. Zgodnie z art. 162 § 1–2 w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na wniosek zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Podanie o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Jednocześnie z wniesieniem podania należy dopełnić czynności, dla której był określony termin.

Warto jednak pamiętać, że przepisy podatkowe przewidują dwa rodzaje terminów, tj. materialne oraz formalne. Pierwszy typ dotyczy praw i obowiązków kształtujących obowiązek podatkowy, natomiast drugi odnosi się do postępowania podatkowego. Przykładem terminu formalnego jest 14-dniowy termin na złożenie odwołania od decyzji podatkowej. W kontekście rozpatrywanego problemu należy wskazać, że przywróceniu podlegają wyłącznie terminy formalne. Natomiast wskazany w art. 4a ustawy SD sześciomiesięczny termin na złożenie zgłoszenia SD-Z2 ma charakter materialny, co oznacza, że nie może on zostać w żadnych okolicznościach przywrócony czy ponownie wyznaczony. W konsekwencji bez znaczenia jest okoliczności braku winy po stronie podatnika. Niezależnie bowiem czy jego działanie było niezawinione, czy też wynikało z niedbalstwa, termin na złożenie zgłoszenia SD-Z2 nie może zostać przywrócony.

Taki sposób interpretacji przepisów znajduje potwierdzenie w orzeczeniach. Przykładowo w wyroku NSA z 12 kwietnia 2017 roku, II FSK 631/15, można przeczytać:

Przyjmuje się, że termin 6 miesięcy do złożenia zgłoszenia podmiotowego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn jest terminem prawa materialnego. O takim jego charakterze przesądza nie tylko fakt, że został on określony w przepisach prawa materialnego, ale też i skutki, które wywołuje jego niezachowanie, określone w ust. 3 art. 4a u.p.s.d. Oznacza to, że bezskuteczny upływ terminu (niezłożenie) powoduje, iż nie podlega on przywróceniu, lecz powoduje utratę zwolnienia podmiotowego i opodatkowanie uprawnionego na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej”.

Niezależnie od przyczyn niezłożenia zgłoszenia SD-Z2 w okresie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, termin ten nie może zostać przywrócony.

Podatkowe skutki przekroczenia terminu złożenia zgłoszenia SD-Z2

Konsekwencją niezgłoszenia nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych w przewidzianym przez ustawodawcę terminie jest to, że podatnik nie może ze zwolnienia skorzystać, co ma wpływ na kwestie podatkowe. Wynika to bezpośrednio z przepisów, ponieważ w art. 4a ust. 3 ustawy SD można przeczytać, że w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1–2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Utrata prawa do skorzystania z całkowitego zwolnienia powoduje, że nabywca powinien rozliczyć podatek na zasadach ogólnych. Może on zatem uwzględnić kwotę wolną od podatku, która w przypadku osób z I grupy podatkowej wynosi 10 434 zł – dopiero nadwyżka ponad tę kwotę podlega opodatkowaniu. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy SD stawka progresywnego podatku wynosi odpowiednio 3%, 5% lub 7% w zależności od wielkości podstawy opodatkowania.

Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw.

Konsekwencją stosowania zasad ogólnych jest również konieczność złożenia zeznania SD-3, w którym należy wskazać wielkość nabytego majątku. Na podstawie tego zeznania naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję ustalającą wysokości podatku od nabycia.

Przekroczenie terminu na złożenie zgłoszenia SD-Z2 powoduje, że podatek należy rozliczyć na zasadach ogólnych. W rezultacie nabywca składa zeznanie SD-3, na podstawie którego wymierzana jest decyzja podatkowa z wielkością podatku do zapłaty.

Darowizna bądź spadek w większości przypadków będą korzystały ze zwolnienia od podatku. Ważne jest, aby dopełnić ustawowych wymagań, wśród których znajduje się obowiązek złożenia zgłoszenia SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Na okoliczność tę trzeba zwrócić szczególną uwagę, ponieważ termin nie może zostać przywrócony, więc jego przekroczenie powoduje utratę prawa do zwolnienia.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów