Obowiązujące przepisy dopuszczają możliwość obniżenia stawek dla poszczególnych środków trwałych podanych w Wykazie stawek amortyzacyjnych. Obniżenie stawki amortyzacji może okazać się korzystnym rozwiązaniem. Wśród przedsiębiorców chcących przejściowo zminimalizować koszty podatkowe poprzez zastosowanie obniżonej stawki amortyzacyjnej, mogą pojawić się wątpliwości, czy dopuszczalne jest obniżenie stawek amortyzacyjnych wstecz.
Kiedy możliwe jest obniżenie stawki amortyzacyjnej?
Na podstawie art. 22i ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 16i ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się, począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Obniżone stawki amortyzacyjne można stosować odnośnie do środków trwałych amortyzowanych metodą liniową.
Możliwość obniżania lub podwyższania stawek nie jest uwarunkowana wystąpieniem żadnych okoliczności. Taką decyzję podejmuje podatnik. Ponadto wysokość obniżenia lub podwyższenia stawki amortyzacyjnej dla danego środka trwałego jest dowolna i pozostaje w gestii podatnika z zastrzeżeniem dotyczącym stawki wynikającej z Wykazu. Stosując tzw. liniową metodę amortyzacji, podatnik ma prawo do obniżenia stawek amortyzacyjnych nawet do 0%, począwszy od pierwszego miesiąca roku podatkowego. Tak wynika z interpretacji indywidualnej (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.587.2018.1.MBD) z 22 stycznia 2019 roku wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Co więcej, obowiązujące przepisy nie zabraniają obniżenia stawki amortyzacyjnej dla danego środka trwałego nawet kilka razy. Dopuszczalne jest zatem zmniejszenie stawki amortyzacyjnej, począwszy od miesiąca, w którym dany środek trwały został wprowadzony do ewidencji, a następnie zmniejszenie bądź zwiększenie uprzednio obniżonej stawki, począwszy od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego, oczywiście z zastrzeżeniem, aby stawki te nie były wyższe od stawek określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych.
Przykład 1.
Pani Milena posiada w ewidencji środków trwałych maszynę produkcyjną amortyzowaną metodą liniową i chciałaby obniżyć stawkę amortyzacyjną dla tej maszyny. Czy jest to możliwe w trakcie roku? Czy w kolejnych latach można dokonać kolejnego obniżenia stawki amortyzacyjnej? Obniżenie stawki amortyzacyjnej jest możliwe wyłącznie dla środków trwałych amortyzowanych metodą liniową. Maszyna produkcyjna jest amortyzowana metodą liniową, zatem pani Milena może obniżyć stawkę amortyzacyjną. Nie ma jednak możliwości obniżenia jej w trakcie roku. Zmiany stawki dokonuje się, począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Maszyna produkcyjna jest już amortyzowana, dlatego obniżenia stawki pani Milena może dokonać dopiero od pierwszego miesiąca następnego roku podatkowego. W kolejnych latach pani Milena może ponownie obniżyć stawkę amortyzacyjną.
Obniżenie stawek amortyzacyjnych wstecz
Jak już zostało wspomniane powyżej, obniżenia stawki amortyzacyjnej można dokonać, począwszy od miesiąca, w którym składnik majątku został wprowadzony do ewidencji środków trwałych albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.
Organy podatkowe w wydawanych interpretacjach podatkowych w ciągu ostatnich lat stały na stanowisku, że podatnikom nie przysługuje prawo do obniżenia stawek amortyzacyjnych wstecz dla środków trwałych wykorzystywanych w działalności gospodarczej. Przykładem potwierdzającym takie niekorzystne dla podatników stanowisko organów podatkowych jest interpretacja (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.508.2021.1.AW) z 10 grudnia 2021 roku wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Fragment interpretacji: „Podatnicy nie są uprawnieni do modyfikowania kosztów uzyskania przychodów w dowolnym dla siebie momencie i za dowolny okres w przeszłości według własnego uznania, bez wyraźnej przyczyny powodującej korektę. Taką przyczyną może być m.in. błąd rachunkowy, oczywista omyłka czy też błędnie stosowane stawki amortyzacji. Dodatkowo nie można w trakcie roku podjąć decyzji dotyczącej obniżenia stawek amortyzacyjnych za ten rok ze skutkiem wstecz, ponieważ jak wynika z wyżej powołanego przepisu art. 16i ust. 5 ustawy o CIT, w odniesieniu do środków trwałych podlegających już amortyzacji, podatnik może dokonać zmiany stawek amortyzacyjnych od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Podsumowując, obniżenia stawek amortyzacyjnych przy stosowaniu metody liniowej podatnicy mogą dokonać, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji lub od pierwszego miesiąca następnego roku podatkowego, przy czym przez słowo »następny« należy rozumieć każdy następny po obecnym (bieżącym) roku podatkowym”.
W uzasadnieniu interpretacji Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że przez słowo „następny” należy rozumieć każdy następny po obecnym (bieżącym) roku podatkowym, co oznacza, że obniżenia stawek amortyzacyjnych można dokonać tylko na początku każdego roku podatkowego, po roku bieżącym. Niedopuszczalne jest zatem modyfikowanie kosztów uzyskania przychodów w dowolnym dla siebie momencie i za dowolny okres w przeszłości według własnego uznania, bez wyraźnej przyczyny powodującej korektę.
Stosowana dotychczas praktyka w zakresie obniżenia stawek amortyzacyjnych wstecz może jednak ulec zmianie ze względu na ostatnie orzeczenia sądów administracyjnych, zgodnie z którymi dopuszczalne jest wsteczne obniżanie stawek amortyzacyjnych.
Wsteczne obniżenie stawek amortyzacyjnych – wyrok NSA
W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt II FSK 1413/19) z 3 lutego 2022 roku NSA potwierdził prawo podatnika do obniżenia stawek amortyzacyjnych za lata ubiegłe, które nie uległy jeszcze przedawnieniu.
Sprawa dotyczyła spółki z branży lotniczej, której zdaniem niezależnie od stawek amortyzacji stosowanych w trakcie trwania poszczególnych lat podatkowych, jest ona uprawniona do zastosowania stawki amortyzacji podatkowej obniżonej do dowolnej wysokości (nawet bliskiej zera) dla środków trwałych, dla których przyjęto metodę amortyzacji liniowej, także wówczas, gdy dla danych środków trwałych dokonywano już odpisów amortyzacyjnych. W wydanej interpretacji organ podatkowy nie zgodził się ze stanowiskiem spółki, czego skutkiem było złożenie przez spółkę skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. WSA w Warszawie w wyroku z 11 grudnia 2018 roku (sygn. akt III SA/Wa 566/18) orzekł, że podatnicy mogą dokonywać zmiany stawek amortyzacyjnych z Wykazu w dowolnym momencie, także za okres, w którym wskutek poniesienia straty podatkowej, ujmowane w trakcie trwania roku podatkowego odpisy amortyzacyjne nie wpływały na wysokość zobowiązania podatkowego. Wbrew stanowisku organu spółka ma prawo do obniżenia stawki amortyzacyjnej za lata ubiegłe z uwzględnieniem okresu przedawnienia zobowiązań podatkowych do dowolnej wysokości (nawet bliskiej zera), dla wybranych lub wszystkich środków trwałych, dla których przyjęto metodę amortyzacji liniowej. Spółka może zmienić stosowane stawki amortyzacyjne ze skutkiem od pierwszego miesiąca danego roku podatkowego na podstawie decyzji, która może zostać podjęta w trakcie trwania roku podatkowego.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną złożoną przez organ interpretacyjny i w wyroku z 3 lutego 2022 roku (sygn. Akt II FSK 1413/19) zgodził się z wyrokiem WSA, uznając tym samym, że obniżenie stawek amortyzacyjnych ze skutkiem wstecznym jest dopuszczalne.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego daje podatnikom nadzieję na zmianę ugruntowanej dotychczas praktyki w zakresie obniżenia stawek amortyzacyjnych wstecz. Dzięki takiemu rozwiązaniu przedsiębiorcy dokonujący w ostatnich latach odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych amortyzowanych metodą liniową, którzy w tych latach ponosili straty i mieli trudność z ich rozliczeniem, poprzez obniżenie stawek amortyzacyjnych wstecz mogą przesunąć koszty podatkowe na kolejne lata.
