Na mocy ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej przedsiębiorcy są zobligowani, aby od konsumentów pobierana była opłata za jednorazowe opakowania. Biorąc pod uwagę przepisy ustawy o VAT, pojawia się pytanie o podatkowe rozliczenie oraz udokumentowanie pobranej opłaty. Poniżej prezentujemy, jakie stanowisko w tym zakresie prezentuje Ministerstwo Finansów.
Opłata za jednorazowe opakowania a podstawa opodatkowania VAT
Jak wynika z treści art. 3b ust. 1 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 6 do ustawy będące opakowaniami lub napoje, lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te produkty, jest obowiązany do pobrania opłaty od użytkownika końcowego nabywającego te produkty lub napoje, lub żywność w tych produktach. Chodzi w tym przypadku o:
- kubki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka;
- pojemniki na żywność, w tym pojemniki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która jest:
- przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
- zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika,
- gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie
– w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.
Przechodząc na grunt podatku VAT, wskażmy, że zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.
Z przepisu tego wynika, że podstawę opodatkowania w podatku od towarów i usług stanowi wynagrodzenie, które dostawca lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu dostawy towarów albo świadczenia usług. Wynagrodzenie to oznacza wartość rzeczywiście otrzymaną (lub która ma być otrzymana) w konkretnym przypadku.
Ponadto na mocy art. 29a ust. 6 ustawy podstawa opodatkowania obejmuje:
- podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
- koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.
Z powołanego przepisu wynika, że podstawę opodatkowania zwiększają wydatki – podatki, cła, opłaty i inne należności np. o charakterze administracyjnym, których nałożenie pozostaje w bezpośrednim związku z tym nabyciem.
Biorąc pod uwagę powyższe, należy wskazać, że rozdzielenie wartości dostarczanego produktu oraz samej opłaty za opakowanie byłoby działaniem sztucznym i wbrew przepisom stanowiącym o ustalaniu podstawy opodatkowania na potrzeby podatku VAT.
Trzeba bowiem podkreślić, że opłata produktowa ma bezpośredni związek z ceną towaru dostarczonego nabywcy, stanowi element wynagrodzenia za ten towar, a zatem powinna ona być wliczana do podstawy opodatkowania z tytułu dostawy tego towaru (posiłku, napoju).
Tak też wypowiedział się Dyrektor KIS w interpretacji z 11 kwietnia 2024 roku (nr 0114-KDIP1-3.4012.86.2024.2.LM), wskazując, że ustalając cenę za sprzedawany towar, w cenie tej należy uwzględnić opłatę produktową, której obowiązek pobrania i wysokość wynika z odrębnych przepisów. Oznacza to, że opłata produktowa zwiększa podstawę opodatkowania z tytułu dostawy posiłku, od której podatnik ma obowiązek naliczenia podatku VAT. Zatem opłata produktowa powinna zostać wliczona w cenę sprzedawanego produktu (dania lub napoju), a stawka podatku powinna odpowiadać stawce przewidzianej dla tego produktu (dania lub napoju).
Opłata za opakowania a paragon fiskalny
Z treści art. 111 ust. 1 ustawy o VAT wynika obowiązek prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kasy rejestrującej, który dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Natomiast stosownie do treści art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy podatnicy prowadzący ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących są obowiązani wystawić i wydać nabywcy paragon fiskalny lub fakturę z każdej sprzedaży.
Sam paragon fiskalny jest dokumentem sformalizowanym i musi być wystawiony zgodnie z odrębnymi przepisami. Jak wskazuje § 22 pkt 9 rozporządzenia w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących, kasa wystawia paragony fiskalne w postaci papierowej i w postaci elektronicznej albo zgodnie z wyborem użytkownika tylko w postaci elektronicznej zawierające w szczególności kolejno pozycje blok danych z pozycjami transakcji zawierający m.in.:
- nazwę towaru lub usługi pozwalające na ich jednoznaczną identyfikację;
- ilość towaru lub usługi;
- jednostkę miary, o ile występuje;
- cenę jednostkową towaru lub usługi;
- wartość sumaryczną towaru lub usługi.
Skoro zatem wartość opłaty za opakowanie stanowi element podstawy opodatkowania z tytułu wynagrodzenia za posiłek, to należy wskazać, że pobrana opłata powinna być zewidencjonowana na kasie rejestrującej wraz z ceną np. dania lub napoju jako jedna pozycja. Nie istnieje zatem potrzeba, by wyodrębniać samą kwotę opłaty produktowej na paragonie, ponieważ dostawa opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych jest w tym przypadku świadczeniem pomocniczym.
Przykład 1.
Spółka ABC prowadzi działalność w zakresie sprzedaży dań na wynos. Do każdego dania zapakowanego w pudełko doliczana jest opłata produktowa. W jaki sposób spółka ABC powinna ewidencjonować powyższą sprzedaż na kasie fiskalnej?
W przedstawionych okolicznościach spółka powinna wykazywać na paragonie fiskalnym 1 pozycję – danie na wynos – w ramach której powinna być wliczona do podstawy opodatkowania wartość opłaty produktowej. Stawka podatku VAT dla dania na wynos będzie stosowana do całej podstawy opodatkowania, a więc bez wydzielania w osobnej pozycji wartości opakowania.
Podsumowując, można wskazać, że opłata za opakowania doliczana przy sprzedaży dania lub napoju w takim opakowaniu powinna być wliczona do podstawy opodatkowania z tytułu dostawy napoju lub posiłku, a prawidłową stawką dla dostawy ww. opakowania jest stawka właściwa dla tego produktu (dania na wynos), co powinno być wykazane w jednej pozycji na paragonie.
