Perspektywa bycia sobie własnym szefem z pewnością jest dla wielu osób kusząca. Ponadto stosunkowo często w dzisiejszych czasach pracodawcy, u których dotychczas pracowaliśmy, decydują się na zmiany w zakresie współpracy, co niejako wymusza konieczność podjęcia działalności gospodarczej przez osoby dotychczas zatrudnione na umowę o pracę. Celem tego artykułu jest przedstawienie najważniejszych zagadnień związanych jakim jest otwarcie własnej działalności jednoosobowej i udowodnienie, że zagadnienia te nie są tak straszne, jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka.
Kiedy już zdecydowaliśmy się na otwarcie własnej działalności, określiliśmy, czym będziemy się zajmować, konieczne jest wybranie nazwy firmy.
Kto może w Polsce zarejestrować działalność gospodarczą?
Z reguły osoby zakładające własną działalność rejestrują ją w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), która to stanowi rejestr przedsiębiorców prowadzących w Polsce jednoosobową działalność gospodarczą. Możliwość założenia jej w Polsce przysługuje osobom pełnoletnim. Mogą ją prowadzić obywatele polscy, ale również państw członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jak też obywatele państw spoza Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jeżeli mają zezwolenie na pobyt stały, na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej czy na pobyt czasowy, wydane w określonym celu.
Osoby, których spodziewane przychody z działalności gospodarczej mogą być niewielkie, mogą ją prowadzić bez dopełniania dodatkowych formalności, a zwłaszcza nie mają obowiązku rejestrować się jako przedsiębiorca. Jest to tzw. działalność nierejestrowana.
Kto może prowadzić działalność nierejestrowaną?
Osoba fizyczna może prowadzić działalność nierejestrowaną, w przypadku gdy jej przychody z działalności gospodarczej nie przekraczają w żadnym miesiącu 50% minimalnego wynagrodzenia. To oznacza, że corocznie wraz ze zmianą wysokości minimalnego wynagrodzenia wysokość tych przychodów, które uprawniają do prowadzenia tego rodzaju działalności, będzie się zmieniać. Obecnie (2021 rok) przychody nie mogą przekroczyć 1400 zł. Działalności nierejestrowanej nie mogą prowadzić wspólnicy spółki cywilnej oraz osoby prowadzące działalność wymagającą uzyskania do jej prowadzenia odpowiednich koncesji i zezwoleń. Mogą ją prowadzić osoby, które w okresie 60 miesięcy poprzedzających jej rozpoczęcie nie wykonywały działalności gospodarczej.
Otwarcie własnej działalności - formalności związane z rejestracją
Rejestracja działalności gospodarczej osoby fizycznej w CEDIG wymaga wypełnienia formularza, w którym wskazywane są m.in nazwa firmy, dane właściciela, rodzaj działalności określony odpowiednim oznaczeniem spośród wymienionych w Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), data rozpoczęcia działalności, miejsce wykonywania, rodzaj opodatkowania, informacje dotyczące ubezpieczeń społecznych, informacje dotyczące właściwego urzędu skarbowego, dane podmiotu prowadzącego księgowość.
Jeszcze przed dokonaniem wpisu należy zastanowić się, kto zajmować będzie się obsługą księgową prowadzonej firmy. Przepisy prawa nie zabraniają wykonywania tych czynności przez właściciela firmy, ale z reguły kwestie te powierzane są profesjonalnym księgowym. Gdy składając wniosek o wpis do CEIDG, nie mamy jeszcze wybranego księgowego, który będzie prowadził obsługę księgową firm, należy wskazać właściciela jako podmiot za to odpowiedzialny, a po zawarciu umowy z księgowym konieczna jest aktualizacja tych danych. Obecnie dosyć popularną metodą prowadzenia księgowości jest księgowość internetowa, która polega na zakupie abonamentu programu do jej prowadzenia zawierającego różne usługi, choć najczęściej są to programy do samodzielnego wystawiania faktur i księgowania dokumentów księgowych wraz z niezbędnym wsparciem specjalistów.
Ważne, aby pamiętać, że dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej może być dniem późniejszym niż dzień złożenia wniosku o wpis do CEIDG.
Wniosek o wpis do CEIDG można złożyć osobiście w dowolnym urzędzie miasta lub gminy, wysłać pocztą lub przesłać przez internet.
Decydując się na złożenie wniosku w formie listownej, należy pamiętać, że podpis pod wnioskiem o wpis do CEIDG musi zostać potwierdzony przez notariusza.
Wpis osoby fizycznej rejestrującej działalność gospodarczą w CEIDG następuje z chwilą zamieszczenia danych w rejestrze, co powinno mieć miejsce nie później niż następnego dnia roboczego po dniu wpływu wniosku o wpis.
Z chwilą zarejestrowania osoby fizycznej jako przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą w CEIDG automatycznie informacje o utworzeniu firmy przesyłane są do ZUS-u i urzędu skarbowego. Konieczne jest, aby pamiętać o obowiązku zgłoszenia się do ubezpieczeń społecznych w terminie 7 dni, licząc od daty rozpoczęcia działalności.
Przykład 1.
30 czerwca pani Anna zarejestrowała w CEIDG działalność gospodarczą, która rozpocznie swoje funkcjonowanie z 1 lipca. W takim wypadku do 8 lipca musi ona zgłosić się do ubezpieczeń społecznych w ZUS-ie.
Wybór formy opodatkowania przy jednoosobowej działalności gospodarczej
Składając wniosek o wpis do CEIDG, przedsiębiorca może wybrać następujące rodzaje opodatkowania:
-
opodatkowanie na zasadach ogólnych, według skali podatkowej (stawka podatkowa wynosi 17% i 32% i jest uzależniona od wysokości dochodów. Przekroczenie kwoty 85 528 zł dochodu skutkuje opodatkowaniem wyższą stawką tj. 32%);
-
opodatkowanie według stawki liniowej (stawka podatkowa 19%);
-
opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych;
-
opodatkowanie na zasadach karty podatkowej.
Aby wybrać odpowiedni dla siebie rodzaj opodatkowania, warto przed złożeniem wniosku o wpis zwrócić się o pomoc do księgowych, którzy podpowiedzą, którą z form wybrać i wskazać we wniosku o wpis do CEIDG.
Tytuł prawny do nieruchomości, gdzie prowadzona jest działalność gospodarcza
Zauważyć należy, że podając we wniosku o wpis do CEIDG miejsce wykonywania działalności gospodarczej, należy posiadać tytuł prawny do każdej nieruchomości, której adres został wskazany we wniosku. Tytułem prawnym jest przede wszystkim prawo własności (współwłasności) nieruchomości lub lokalu mieszkalnego bądź usługowego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, użyczenie nieruchomości lub lokalu na cele związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, najem lokalu, dzierżawa lokalu. Tytuł prawny do lokalu podlegać może weryfikacji po złożeniu wniosku o wpis do CEIDG. Celem wykazania, że przedsiębiorca posiada tytuł prawny do lokalu, konieczne jest posiadanie odpowiednich dokumentów, takich jak: wypis z księgi wieczystej, umowa notarialna, pisemna umowa najmu, pisemna umowa użyczenia, pisemna umowa dzierżawy.
Nadanie NIP-u i numeru REGON
Dla osób, które dotychczas nie miały nadanego NIP-u, wraz z rejestracją firmy jest on nadawany. Podobnie sytuacja wygląda z numerem REGON, który zostanie nadany w terminie 7 dni od daty złożenia wniosku o wpis do CEIDG.
Podatnicy podatku VAT
W Polsce wiele podmiotów jest obowiązanych do opodatkowania świadczonych usług lub sprzedawanych towarów podatkiem od towarów i usług (podatkiem VAT). Osoby będące podatnikiem VAT mają obowiązek najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia sprzedaży towarów lub świadczenia usług objętych VAT zarejestrowania się jako podatnik VAT. Odbywa się to na druku zgłoszeniowym VAT-R. Co istotne, wniosek taki można dołączyć do wniosku o rejestrację w CEIDG. Należy jednak wiedzieć, że zgłoszenie VAT-R mogą złożyć tylko osoby, które mają już nadany NIP.
Ograniczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
Co do zasady prowadzenie działalności opiera się na jej swobodzie, są jednak rodzaje działalności, co do których prowadzenia wymagane są odpowiednie zezwolenia, koncesje lub wpisy do rejestru działalności regulowanej.
Przedsiębiorca musi uzyskać koncesję, jeżeli w swojej działalności będzie zajmował się m.in.:
-
działalnością związaną z wytwarzaniem i obrotem bronią oraz materiałami wybuchowymi,
-
ochroną osób i mienia,
-
działalnością górniczą,
-
przewozami lotniczymi,
-
prowadzeniem kasyna,
-
nadawaniem programów radiowych i telewizyjnych.
Działalność związana ze sprzedażą i obrotem alkoholu, działalność aptek, działalność związana ze zbieraniem i przetwarzaniem odpadów oraz z obrotem akcyzowym, wymaga do jej prowadzenia uzyskania przez przedsiębiorcę zezwolenia odpowiedniego ze względu na rodzaj działalności organu.
Wpisu do rejestru działalności regulowanej wymaga m.in.:
-
prowadzenie praktyki lekarskiej, pielęgniarskiej czy praktyki przez położne;
-
świadczenie usług detektywistycznych;
-
prowadzenie działalności telekomunikacyjnej;
-
organizowanie imprez turystycznych;
-
prowadzenie ośrodka szkolenia kierowców;
-
obrót środkami ochrony roślin;
-
wyrób i rozlew napojów spirytusowych i wyrobów winiarskich.
Rachunek bankowy firmy
Otwarcie własnej działalności wiąże się z założeniem rachunku bankowego. Przedsiębiorcy co do zasady mogą wykorzystywać w działalności gospodarczej rachunek firmowy lub swój rachunek prywatny, o ile są jego wyłącznym posiadaczem. Przy czym należy pamiętać, że rachunek firmowy, a nie osobisty muszą posiadać podatnicy VAT, gdyż numery firmowych rachunków bankowych są publikowane w wykazie podatników VAT, czyli na tzw. białej liście podatników VAT. Ponadto przedsiębiorca dokonujący transakcji z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności również musi posiadać rachunek firmowy. W sytuacji korzystania z tego mechanizmu zapłata za towar czy usługę zostaje rozdzielona na kwotę netto i podatek VAT. Pierwsza z wymienionych trafia na rachunek sprzedawcy, a druga – na jego rachunek VAT. Wskazać należy, że gdy zakładamy rachunek firmowy, każdy bank automatycznie tworzy rachunek VAT jako dodatkowe konto.
Pełnomocnik do spraw związanych z działalnością gospodarczą
Dokonując rejestracji działalności gospodarczej, można dodatkowo zadbać o wskazanie pełnomocnika. Jest to niezwykle przydatne, ponieważ ujawnienie pełnomocnika w rejestrze CEIDG powoduje brak konieczności dostarczania dokumentu pełnomocnictwa przy każdej sprawie, w której występuje on w imieniu przedsiębiorcy. Ponadto wpis pełnomocnika do CEIDG powoduje brak konieczności opłacania opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, która wymagana jest wraz z każdorazowym przedłożeniem pełnomocnictwa.
Powołanie zarządcy sukcesyjnego na wypadek śmierci
Dokonując wpisu do CEIDG, warto rozważyć powołanie zarządcy sukcesyjnego na wypadek śmierci, gdyż ułatwi to spadkobiercom kontynuację działalności po śmierci przedsiębiorcy. Wskazać należy, że formalności związane z powołaniem zarządcy sukcesyjnego za życia przedsiębiorcy nie są skomplikowane. Trzeba jedynie sporządzić na piśmie oświadczenie o powołaniu zarządcy sukcesyjnego, dysponować pisemną zgodą osoby mającej pełnić funkcję zarządcy sukcesyjnego oraz dokonać wpisu do CEIDG zarządcy sukcesyjnego.
Jak widać, procedury związane z rozpoczęciem jednoosobowej działalności gospodarczej są uproszczone, w razie jakichkolwiek wątpliwości zawsze warto zasięgnąć informacji w odpowiednim organie administracji, gdzie pracownicy wyczerpująco wyjaśnią wszelkie wątpliwości.
