„Kto pierwszy, ten lepszy” – taką zasadą rządzi się prawo patentowe. Wpływ zgłoszenia do Urzędu Patentowego ma duże znaczenie. Być może nie są to częste przypadki, ale zdarza się, że prawo do identycznego wynalazku zgłasza kilka osób. Jeżeli te wnioski zostały wniesione do polskiego organu, sytuacja jest jasna – pierwszeństwo ma zgłoszenie z datą wcześniejszą. Jednak co, gdy taki sam wynalazek został przedstawiony w zagranicznym organie patentowym? Tutaj może to już działać różnie. Wszystko zależy od umów międzynarodowych. Sprawdźmy zatem, jak działa pierwszeństwo zgłoszenia patentu.
Pierwszeństwo zgłoszenia patentu – pierwszeństwo zwykłe
Na wolnym rynku wielu przedsiębiorców działających w tych samych branżach niezależnie pracuje nad rozwiązaniami, które na koniec mogą okazać się bliźniacze czy niemal identyczne. Jednakże nie ma znaczenia, który z nich pierwszy rozpoczął pracę nad danym wynalazkiem lub kiedy go ukończył. W przypadku kolizji między konkurencyjnymi zgłoszeniami do ochrony pierwszeństwo otrzymuje ten podmiot, który pierwszy zgłosi swoje rozwiązanie.
Należy przy tym wyjaśnić, że patent na wynalazek jest prawem formalnym. Wynika to wprost z art. 13 ustawy – Prawo własności przemysłowej. Oznacza to, że fakt stworzenia innowacyjnego rozwiązania technicznego nie wystarczy, aby stać się właścicielem patentu. Tutaj wszystko zależy od tego, czy wynalazek zostanie zgłoszony do Urzędu Patentowego RP i czy organ zdecyduje udzielić wyłącznego prawa.
Prawidłowe zgłoszenia rozwiązania na terytorium naszego kraju tworzy tzw. pierwszeństwo zwykłe. Jak podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w swoim wyroku z 15 grudnia 2004 roku (sygn. akt: VI SA/Wa 43/04): „art. 13 ust. 1 Prawo własności przemysłowej wprowadza generalną zasadę, zgodnie z którą pierwszeństwo do uzyskania patentu oznacza się według daty zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym”.
Pierwszeństwo zgłoszenia patentu ma również tę funkcję, że ustala kolejność w razie konkurowania w czasie kolejnych zgłoszeń do ochrony wynalazku. Wniosek patentowy może bowiem nie zostać przyjęty. Kolejność ta będzie również ważna, kiedy patent zostanie unieważniony.
Pierwszeństwo zgłoszenia patentu – pierwszeństwo konwencyjne
Prócz pierwszeństwa zwykłego wyróżniamy również pierwszeństwo konwencyjne (nazywane także pierwszeństwem uprzednim). Pierwszeństwo to powstaje na podstawie traktatów międzynarodowych i stanowi odstępstwo od zasady głównej – pierwszeństwa zwykłego.
Jak mówi art. 14 ustawy – Prawo własności przemysłowej: „pierwszeństwo do uzyskania patentu, prawa ochronnego albo prawa z rejestracji przysługuje w Rzeczypospolitej Polskiej, na zasadach określonych w umowach międzynarodowych, według daty pierwszego prawidłowego zgłoszenia wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego we wskazanym państwie, jeżeli od tej daty zgłoszenie w Urzędzie Patentowym dokonane zostanie w okresie:
- 12 miesięcy – w przypadku zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych,
- 6 miesięcy – w przypadku zgłoszeń wzorów przemysłowych”.
Wspomniany przepis jest nieco niezrozumiały, dlatego warto go wyjaśnić w prostszych słowach. Otóż chodzi o to, że zgłaszający wynalazek, który ubiega się o ochronę patentową w kilku krajach (np. Polsce, Niemczech i Francji), nie musi dokonywać wszystkich zgłoszeń jednocześnie. Na podjęcie decyzji ma odpowiednio 6 lub 12 miesięcy. Jeżeli w tym czasie zwróci się do tych państw z prośbą o ochronę wynalazku, kraje te muszą uznać pierwszeństwo zgłoszenia patentu.
Przykład 1.
Obywatel Polski składa wniosek patentowy w UP RP. Zgłoszenie zostaje przyjęte, a zgłaszający otrzymuje ochronę patentową. Kilka tygodni później we Francji obywatel tamtejszego kraju składa wniosek patentowy na identyczny wynalazek i również otrzymuje na niego ochronę prawną. Co, jeżeli w ciągu 6 miesięcy obywatel Polski zdecyduje się skierować zgłoszenie patentowe do francuskiego organu patentowego?
Zgodnie z przepisami międzynarodowymi patent będzie należał się obywatelowi Polski. Z kolei patent obywatela Francji zostanie unieważniony. Tak bowiem działa pierwszeństwo konwencyjne, czyli uprzednie.
Pierwszeństwo zgłoszenia patentu - jak wyliczyć datę pierwszeństwa?
Pierwszeństwo zgłoszenia patentu oznacza się według daty zgłoszenia wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego w Urzędzie Patentowym RP. Pierwszeństwo zgłoszenia patentu określane jest datą dzienną wpływu zgłoszenia do organu. Nie ma tutaj znaczenia godzina. Wnioski złożone tego samego dnia, jeden rano, drugi wieczorem, są traktowane jako wniesione jednocześnie.
Podkreślenia wymaga, że datą ustalenia pierwszeństwa jest data faktycznego doręczenia zgłoszenia do urzędu. Organ nie bierze pod uwagę daty nadania przesyłki ze zgłoszeniem w placówce pocztowej. Jeżeli zgłaszający nada wniosek w poniedziałek, a operator pocztowy doręczy przesyłkę do Urzędu Patentowego w piątek, to datą ustalenia pierwszeństwa będzie data piątkowa.
Warto pamiętać, że pierwszeństwo zgłoszenia patentu należy się osobie, która zgłosiła wniosek patentowy bez braków formalnych. Zatem w przypadku wezwania przez organ zgłaszającego do uzupełnienia zgłoszenia uważa się je za złożone dopiero w dniu wpłynięcia do UP ostatniego brakującego dokumentu. Zgłoszenia można uzupełnić pisemnie lub elektroniczne. Dozwolone jest również uzupełnienie na odległość zgłoszenia, które zostało dokonane w sposób tradycyjny.
Nie jest niczym niezwykłym, że od czasu do czasu komuś pomyli się adres organu i nada zgłoszenie do urzędu innego niż Urząd Patentowy. W takim wypadku organ, który był adresatem przesyłki, przekazuje ją do UP. Wówczas za datę zastrzeżenia pierwszeństwa uznaje się datę wpływu tego zgłoszenia do UP, nie zaś do wcześniej wspomnianego niewłaściwego organu.
Pierwszeństwo zgłoszenia patentu a zastrzeżenie pierwszeństwa
Urząd Patentowy udzieli pierwszeństwa zgłaszającemu, o ile jego zgłoszenie będzie prawidłowe. Istotne jest zatem, aby wiedzieć, jak właściwie sporządzić takie zgłoszenie.
Zgłoszenie patentowe powinno zawierać co najmniej:
- oznaczenie zgłaszającego,
- określenie przedmiotu zgłoszenia (opis wynalazku),
- wniosek o udzielenie patentu.
Aby zgłoszenie zostało uznane przez organ, musi mieć prawidłową formę. Można go dokonać w formie pisemnej, za pomocą telefaksu lub w postaci elektronicznej. Wszystkie te formy są względem siebie równe. Trzeba jednak pamiętać, że zgłoszenie wysłane telefaksem wymaga przesłania do urzędu oryginału dokumentu. Zgłaszający ma na to 30 dni. Termin ten jest nieprzekraczalny, nie może on zostać przedłużony.
Wniosek patentowy przesłany w postaci elektronicznej musi zostać opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym ePUAP. Tego zgłoszenia dokonuje się za pomocą Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej ePUAP lub platformy usług elektronicznych PUEUP udostępnionej przez Urząd Patentowy RP.
Pierwszeństwo zgłoszenia patentu – kto może dokonać zgłoszenia?
Pierwszeństwo zgłoszenia patentu jest instytucją formalną. Urząd Patentowy nie sprawdza tego, czy zgłaszający jest rzeczywistym wynalazcą. Oznacza to, że osoba, która wnioskuje o patent, nie musi udowadniać, że jest twórcą danego rozwiązania. Aby otrzymał on ochronę, wystarczy, że dokumenty przedstawione organowi zostaną pozytywnie ocenione przez UP.
Jak wskazano na początku, to, że dana osoba uzyska ochronę, nie oznacza, że nie można jej tego prawa pozbawić. Patent może bowiem zostać unieważniony, jeżeli prawdziwy twórca dowiedzie, że to on jest uprawniony do zgłoszonego wynalazku. W takiej sytuacji po unieważnieniu pierwotnego patentu (udzielonego osobie nieupoważnionej) faktyczny wynalazca może żądać, aby mu go udzielono.
Do ochrony wynalazku może zgłosić się również kilka osób. Dana innowacja może bowiem być stworzona przez zespół wynalazców. W takim wypadku prawo do patentu uzyskują wszystkie te osoby. Nie ma tutaj znaczenia wkład i wysiłek, jaki każda z tych osób włożyła w projekt. Żaden ze współtwórców nie może zostać pozbawiony prawa do wynalazku. Dlatego też uznaje się, że udział w prawie do ochrony jest równy dla każdej z osób wspólnie składających zgłoszenie patentowe.
