Podatek VAT (cz. 7) - Transakcje zagraniczne w podatku VAT cz. II

Świadczenie usług za granicę

Sprzedaż usług, pod względem podatku VAT może być różnie rozliczana. Główne znaczenie ma podział na kontrahentów, z którymi dochodzi do współpracy, czy pochodzą z krajów UE czy też spoza.

Usługi świadczone na rzecz podmiotów z UE

W myśl ogólnej zasady, o której mówi art. 28b ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika, a zatem miejscem opodatkowania, jest to w którym odbiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej. Jeżeli natomiast usługi są świadczone na rzecz osób prywatnych, a więc ostatecznych konsumentów, obowiązek podatkowy powstanie po stronie sprzedawcy.

Co to oznacza w praktyce? Polski przedsiębiorca świadczący usługi na rzecz podatnika z Unii Europejskiej nie naliczy podatku VAT. Wystawiona faktura może w miejscu stawki VAT zawierać wpis “nie podlega”. Dodatkowo należy pamiętać o opisie “odwrotne obciążenie”, do czego obliguje zapis § 5 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia MF w sprawie wystawiania faktur.

W przypadku, gdy usługa jest świadczona na rzecz kontrahenta, który jest jej konsumentem, sprzedawca polski musi wystawić fakturę z naliczeniem stawki podatku VAT, obowiązującej w Polsce dla danego typu usług. Sprzedaż wygląda zatem tak samo jak w przypadku transakcji krajowej. Obowiązek podatkowy powstaje z dniem wykonania usługi. Jeśli sprzedaż potwierdzona jest fakturą, to obowiązek powstaje w dniu jej wystawienia, nie później niż w ciągu 7 dni od daty wykonania usługi.

W przypadku świadczenia usług na rzecz podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących takimi podatnikami, zidentyfikowanych na potrzeby podatku od wartości dodanej w Unii Europejskiej, ustawa o VAT nakłada obowiązek rejestracji do VAT-UE. Przedsiębiorca jeszcze przed wykonaniem pierwszej usługi powinien dokonać zgłoszenia w urzędzie skarbowym, na formularzu VAT-R. Informacje dotyczące transakcji wewnątrzwspólnotowych znajdują się w części C.3. formularza.

Świadczenie usług na rzecz podatników z UE mimo, że nie powoduje u sprzedawcy obowiązku z tytułu VAT, to powinno zostać wykazane w deklaracjach podatkowych:

• VAT-7/ VAT-7K w polach 11 i 12,
• VAT-UE w części E,
• VAT-UE/C w przypadku, gdy ilość miejsca w deklaracji VAT-UE jest niewystarczająca.

Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie usługi, świadczone na rzecz podatników z UE nie będą podlegać opodatkowaniu w Polsce. Szczególną uwagę należy zwrócić na usługi związane z:

• nieruchomościami (w tym świadczone przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, architektów, nadzór budowlany), zakwaterowaniem w hotelach i obiektach podobnych - miejscem świadczenia jest miejsce położenia nieruchomości,
• transportem pasażerów - miejscem świadczenia jest miejsce gdzie odbywa się transport z uwzględnieniem pokonanych odległości,
• wstępem na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne - miejscem świadczenia jest miejsce odbywania się imprez,
• restauracjami i cateringami - miejscem świadczenia jest miejsce ich faktycznego wykonania,
• krótkoterminowym wynajem środków transportu - miejscem świadczenia jest miejsce faktycznego oddania do dyspozycji.

Jeżeli zatem hotel położony jest na terenie kraju, to bez względu na to czy usługobiorcami są podatnicy krajowi czy też zagraniczni - sprzedaż usług hotelarskich zostanie opodatkowana w Polsce.

Usługi świadczone na rzecz kontrahentów spoza UE

Nieco inaczej wygląda sprzedaż usług na rzecz podmiotów z krajów trzecich, a więc spoza UE. Tutaj nie ma znaczenia fakt kto jest odbiorcą usług: podatnik czy też osoba prywatna. Zastosowanie ma stawka VAT “nie podlega”. Należy jednak pamiętać by na wystawionej fakturze znalazł się również opis “odwrotne obciążenie”. Dla sprzedaży na rzecz kontrahentów z krajów trzecich do określenia miejsca świadczenia zastosowanie mają takie same wyjątki, dotyczące usług związanych z nieruchomościami, transportem pasażerów czy też cateringiem.

Dokonaną sprzedaż należy wykazać w deklaracji VAT-7/VAT7K, wyłącznie w polu nr 11.

Import usług

W myśl ustawy o VAT, import usług to świadczenie usług przez podatników posiadających siedzibę lub miejsce zamieszkania albo pobytu poza terytorium kraju, z tytułu wykonywania których podatnikiem jest usługobiorca świadczonych usług (osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna). Oznacza to, że świadczącym usługę jest podmiot spoza terytorium kraju, a jej odbiorcą jest podatnik polski.

Import usług nie został bezpośrednio wymieniony w ustawie o VAT jako czynność podlegająca opodatkowaniu. Pośrednio jednak import usług stanowi odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju z uwagi na to, że czynność ta podlega opodatkowaniu, w sytuacji w której miejscem świadczenia usługi jest terytorium kraju.

Import usług od podmiotu z lub spoza UE na rzecz podatnika z Polski, niesie za sobą bardzo zbliżone obowiązki z tytułu podatku VAT.

Import usług od kontrahenta z UE

Aby mówić o imporcie usług, muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

• miejscem świadczenia (opodatkowania) jest terytorium Polski. Tak samo jak w przypadku sprzedaży usług, faktyczne miejsce wykonywania czynności jest bez znaczenia. Dokonując oceny czy dana transakcja będzie stanowić import usług, w pierwszej kolejności należy zatem ustalić miejsce jej świadczenia, zgodnie z ustawą o VAT;
• usługodawcą jest podatnik, który nie ma siedziby lub stałego miejsca działalności na terytorium Polski;
• usługobiorcą jest podatnik (w myśl art. 15 ustawy o VAT), a w przypadku usług opisanych w art. 28b ustawy, gdy miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika, a zatem miejscem opodatkowania, jest to w którym odbiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej - również osoba prawna niebędąca podatnikiem, ale zarejestrowana jako podatnik VAT-UE.

Przy imporcie usług obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usługi. Przedsiębiorcy powinni pamiętać, że nie ma znaczenia data wystawienia faktury. Jeżeli dokument potwierdzający transakcję wystawiony jest 1 czerwca, a sprzedaż/ wykonanie usługi 31 maja - obowiązek podatkowy powstanie jeszcze w maju.

Polscy przedsiębiorcy powinni mieć również na uwadze, że dokonywanie importu usług z krajów Unii Europejskiej rodzi obowiązek rejestracji do VAT-UE. Czynności rejestracyjnej należy dokonać na formularzu VAT-R, w części C.3. Co ważne, jeśli przedsiębiorca korzysta ze zwolnienia podmiotowego VAT, to rejestracja do transakcji wewnątrzwspólnotowych nie spowoduje obowiązku stania się czynnym podatnikiem VAT.

Import usług powoduje obowiązek naliczenia podatku VAT od zakupionej usługi, wg odpowiedniej krajowej stawki VAT. W celu udokumentowania naliczenia podatku przedsiębiorcy do końca roku 2012 mieli obowiązek wystawiania faktur wewnętrznych. Od 1 stycznia 2013 roku ustawodawcy pozwalają nadal na wystawianie tego typu faktur, ale nie są one już obowiązkowe. W przepisach nie wskazano jednak innego, zastępczego dokumentu, na podstawie którego przedsiębiorca mógłby rozliczać podatek VAT. W związku z tym bezpieczniej jest pozostać przy wystawianiu faktur wewnętrznych. Od 1 stycznia 2014 roku dokument faktury wewnętrznej ma zostać całkowicie zlikwidowany. Wiąże się to z dostosowaniem przepisów polskich do unijnych.

Faktura wewnętrzna powinna zawierać takie same elementy, jakie stosowane są przy wystawianiu tradycyjnych faktur, z tym że może nie zawierać numeru VAT, za pomocą którego kontrahent jest zidentyfikowany dla podatku lub podatku od wartości dodanej.

Jeżeli otrzymana faktura zakupu, na której wykazana jest podstawa opodatkowania, wystawiona jest w walucie obcej - należy dokonać przeliczenia na PLN. Kwestię tę reguluje art. 31a ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym w przypadku, gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się wg kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonej przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia otrzymanej faktury.

Wartość podatku z faktury wewnętrznej podatnicy są zobowiązani ująć w rejestrze sprzedaży. Jeżeli mają prawo odliczyć VAT naliczony przy imporcie usług to również powinni ująć ją w rejestrze zakupów. Wtedy też transakcja pod względem VAT staje się neutralna podatkowo, spełniając przy tym jedną z głównych przesłanek opodatkowania transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Import usług wykazuje się wyłącznie w deklaracji VAT-7/VAT-7K, w polach 27-30. Co ciekawe transakcji tych nie wykazuje się w deklaracji VAT-UE.

Import usług od kontrahenta spoza UE

Rozliczenie importu usług od podatnika spoza UE wygląda bardzo podobnie. Podatek wykazywany jest na fakturze wewnętrznej, która stanowi podstawę ujęcia VAT w rejestrach zakupu oraz sprzedaży.

W przypadku importu usług nie stosuje się zwolnień podmiotowych, zatem podatnik korzystający ze zwolnienia z tytułu nieprzekroczenia 150.000 zł limitu obrotu, zobligowany jest wykazać import usługi w deklaracji VAT-9M i rozliczyć z tego tytułu podatek.

Import usług od kontrahentów spoza UE czynny podatnik VAT wykaże w deklaracji VAT-7/ VAT-7K, w polach 27 i 28.