Polacy emigrujący na stałe za granicę mogą zastanawiać się, czy w związku z tym faktem powinni dokonać odpowiedniego zawiadomienia do organów podatkowych. Z uwagi na pojawiające się wątpliwości w tym zakresie przeanalizujemy czy powiadomienie o przeprowadzce za granicę jest obowiązkiem każdego podatnika?
Zgłoszenie miejsca zamieszkania do urzędu skarbowego
Aktem prawnym, który będziemy analizować w pierwszej kolejności, jest ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.
Na wstępie zaznaczmy, że zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy identyfikatorem podatkowym jest:
-
numer PESEL – w przypadku podatników będących osobami fizycznymi niebędącymi zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług lub nieprowadzącymi działalności gospodarczej;
-
NIP – w przypadku pozostałych podmiotów podlegających obowiązkowi ewidencyjnemu.
Zasadniczo zatem podatnicy będący osobami fizycznymi i nieprowadzący działalności gospodarczej posługują się numerem PESEL.
W art. 9 ust. 1 tejże ustawy czytamy, że obowiązek aktualizowania danych objętych zgłoszeniem identyfikacyjnych w terminie nie późniejszym niż 7 dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana, dotyczy:
-
podatników podatku od towarów i usług lub podatku akcyzowego;
-
podatników, z wyłączeniem osób fizycznych objętych rejestrem PESEL nieprowadzących działalności gospodarczej lub niebędący zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług oraz płatników podatków podlegających obowiązkowi ewidencyjnemu;
-
płatników składek ubezpieczeniowych niepodlegających obowiązkowi ewidencyjnemu jako podatnicy ani jako płatnicy podatków.
Natomiast zgodnie z art. 9 ust. 1d ustawy w przypadku zmiany adresu miejsca zamieszkania przez podatnika będącego osobą fizyczną objętą rejestrem PESEL, nieprowadzącą działalności gospodarczej lub niebędącą zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług, za dokonanie aktualizacji uznaje się podanie przez tego podatnika aktualnego adresu miejsca zamieszkania w składanej deklaracji lub innym dokumencie związanym z obowiązkiem podatkowym.
Z przedstawionych przepisów wynika zatem, że mamy do czynienia z rozróżnieniem sytuacji prawno - podatkowej podatników, którzy prowadzą działalność gospodarczą i tych, którzy takiej działalności nie prowadzą.
Otóż podatnicy prowadzący działalność gospodarczą mają obowiązek aktualizowania swoich danych na bieżąco w terminie siedmiodniowym. Od tej zasady należy jednak odróżnić przypadek osób fizycznych objętych rejestrem PESEL, które nie prowadzą działalności gospodarczej i nie są zarejestrowanymi podatnikami VAT lub akcyzy, wobec których nie określono obowiązku informowania o zmianie miejsca zamieszkania na bieżąco.
Ponadto z treści art. 9 ust. 1d ustawy wynika wprost, że osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, zmieniając miejsce zamieszkania, nie mają obowiązku informowania urzędu skarbowego o tym fakcie w ramach odrębnego zgłoszenia aktualizacyjnego.
Takie osoby mogą bowiem dokonać tej czynności:
-
w ramach składanej deklaracji (np. w rocznym zeznaniu PIT) albo
-
poprzez formularz ZAP-3.
Trzeba jednakże podkreślić, że termin złożenia deklaracji nie jest uzależniony od daty zmiany miejsca zamieszkania. Również w ramach formularza ZAP-3 przepis prawa nie wyznacza żadnego terminu na złożenie tego dokumentu.
Jak czytamy w interpretacji Dyrektora KIS z 2 października 2017 roku (nr 0111-KDIB3-3.4018.2.2017.1.PK), osoba fizyczna, której identyfikatorem podatkowym jest PESEL, nie jest zobowiązana do składania do urzędu skarbowego żadnego bieżącego zgłoszenia aktualizacyjnego. Aktualizacja danych podatnika może być realizowana poprzez uwzględnienie informacji o zmianie w składanej deklaracji podatkowej, a więc nie musi być dokonywana na bieżąco w ramach odrębnego zgłoszenia aktualizacyjnego.
Powyższe oznacza zatem, że osoba fizyczna, która przeprowadza się za granicę, nie ma obowiązku dokonania zgłoszenia na bieżąco zmiany adresu zamieszkania w urzędzie skarbowym. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby takiego zgłoszenia dokonać (albo w składanej deklaracji, albo poprzez formularz dedykowany ZAP-3). Warto przy tym podkreślić, że w formularzach tych nie ma pola, w którym podatnik mógłby wskazać datę zmiany miejsca zamieszkania.
Dodatkowo trzeba podkreślić, że skoro osoby fizyczne nie mają obowiązku dokonywania aktualizacji danych adresowych na bieżąco, to niedopełnienie takiego obowiązku nie wiąże się z żadnym wykroczeniem podlegającym odpowiedzialności z Kodeksu karnego skarbowego.
Obowiązkowe powiadomienie o przeprowadzce za granicę strony postępowania podatkowego
Przedstawione reguły będą stosowane w przypadku tych osób fizycznych, wobec których nie toczy się żadne postępowanie podatkowe. Pamiętajmy bowiem, że zgodnie z art. 148 Ordynacji podatkowej wszelkie pisma doręcza się osobom fizycznym pod adresem miejsca ich zamieszkania albo pod adresem do doręczeń w kraju.
Jak stanowi art. 146 Ordynacji podatkowej, w toku postępowania strona oraz jej przedstawiciel lub pełnomocnik mają obowiązek zawiadomić organ podatkowy o zmianie adresu, pod którym dokonuje się doręczeń lub adresu elektronicznego.
Dodatkowo, jak wskazuje art. 138f Ordynacji podatkowej, strona ma obowiązek ustanowienia w kraju pełnomocnika do doręczeń, jeżeli nie ustanawia pełnomocnika ogólnego lub szczególnego, gdy:
-
zmienia adres miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu na adres w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej;
-
nie ma miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej lub w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej i składa w kraju wniosek o wszczęcie postępowania lub w kraju doręczono jej postanowienie o wszczęciu postępowania.
W przypadku niedopełnienia tego obowiązku pisma doręcza się pod dotychczasowy adres i uważa się za doręczone, a organ podatkowy pozostawia pismo w aktach sprawy.
Obowiązek powiadomienia organu podatkowego o zmianie miejsca zamieszkania pojawia się również w toku kontroli podatkowej. Zgodnie z art. 291b Ordynacji podatkowej, jeżeli w toku kontroli podatkowej ujawniono nieprawidłowości, kontrolowany ma obowiązek zawiadomienia organu podatkowego o każdej zmianie swojego adresu dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli podatkowej. W razie niedopełnienia tego obowiązku postanowienie o wszczęciu postępowania podatkowego uznaje się za doręczone pod dotychczasowym adresem.
Sytuacja osoby fizycznej przeprowadzającej się za granicę w kontekście obowiązku powiadomienia urzędu skarbowego o zmianie miejsca zamieszkania uzależniona jest od tego, czy prowadzona jest wobec niej kontrola lub postępowanie podatkowe. Jeżeli nie, to podatnik nie musi na bieżąco informować organów podatkowy o przeprowadzce.
