Do końca 2022 roku PIT-2 był formularzem, dzięki któremu podatnik oświadczał pracodawcy, że ma prawo do skorzystania z kwoty zmniejszającej podatek, ponieważ nie osiągał żadnych dochodów z innych źródeł typu emerytura, działalność gospodarcza, najem, dzierżawa, świadczenia z FP czy świadczenia z FGŚP. Od 1 stycznia 2023 roku podatnik na formularzu PIT-2 będzie mógł zamieścić wszystkie informacje, które wpływają na prawidłowość ustalenia zaliczek na poczet podatku dochodowego. W jaki sposób znajduje odzwierciedlenie praca na etat i działalność gospodarcza na formularzu PIT-2? Odpowiedź poniżej.
Praca na etat i działalność gospodarcza na formularzu PIT-2 - zasady ogólne opodatkowania
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowych od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.
Wyszczególnienia źródeł przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ustawy o PIT.
W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 i 3 ww. ustawy źródłami przychodów są:
stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;
pozarolnicza działalność gospodarcza.
W świetle art. 12 ust. 1 ww. ustawy za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Ponadto treść tego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika zaliczyć należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy.
Natomiast zgodnie z art. 14 ust. 1 ww. ustawy za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.
Zgodnie z art. 31 ustawy o PIT płatnikami zaliczek na poczet podatku dochodowego jest pracodawca w przypadku stosunku pracy.
W przypadku działalności gospodarczej podatnicy są obowiązani wpłacać zaliczki miesięczne. Wysokość zaliczek, z zastrzeżeniem art. 44 ust. 3f ustawy o PIT, ustala się w następujący sposób:
obowiązek wpłacania zaliczki powstaje, poczynając od miesiąca, w którym dochody te przekroczyły kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz najniższej stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1;
zaliczkę za ten miesiąc stanowi podatek obliczony od tego dochodu według zasad określonych w art. 26 i art. 27;
zaliczkę za dalsze miesiące ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za miesiące poprzedzające.
W stanie prawnym obowiązującym w 2022 roku podatnik, który uzyskuje dochody, od których powinien odprowadzać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3 ustawy o PIT (pozarolnicza działalność gospodarcza), nie ma możliwości złożenia płatnikowi oświadczenia PIT-2 celem stosowania kwoty wolnej od podatku.
Stan prawny od 1 stycznia 2023 roku
Od 1 stycznia 2023 roku podatnik będzie mógł swobodnie decydować o zastosowaniu kwoty wolnej przez płatnika.
W tym miejscu należy wskazać, że Ustawą z dnia 9 czerwca 2022 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw wprowadzono zmiany m.in. do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które obowiązują od 1 stycznia 2023 roku.
Zgodnie z art. 31b ust. 1 ww. ustawy w przypadkach, o których mowa w art. 32, art. 34 ust. 3, art. 35 ust. 1 pkt 1-4 i 7-9 oraz art. 41 ust. 1, płatnik pomniejsza zaliczki o kwotę stanowiącą nie więcej niż 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, jeżeli podatnik złoży temu płatnikowi oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia.
Stosownie do art. 31b ust. 2 ww. ustawy oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia podatnik może złożyć nie więcej niż trzem płatnikom.
W oświadczeniu o stosowaniu pomniejszenia podatnik wskazuje, że płatnik jest uprawniony do pomniejszenia zaliczki o kwotę stanowiącą:
1/12 kwoty zmniejszającej podatek, albo
1/24 kwoty zmniejszającej podatek, albo
1/36 kwoty zmniejszającej podatek.
W przypadkach, o których mowa w art. 33, art. 34 ust. 2, art. 35 ust. 1 pkt 5 i 6 oraz art. 42e, płatnik pomniejsza zaliczkę o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, chyba że podatnik złoży temu płatnikowi oświadczenie, o którym mowa w ust. 3 pkt 2 i 3, albo wniosek o rezygnację ze stosowania pomniejszenia.
Przepis art. 31b ust. 5 ustawy o PIT stanowi, że w przypadku uzyskiwania w danym miesiącu przychodów od więcej niż jednego płatnika podatnik może złożyć oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia, jeżeli:
łączna kwota pomniejszenia stosowana przez wszystkich płatników w tym miesiącu nie przekracza kwoty stanowiącej 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, oraz
w roku podatkowym podatnik za pośrednictwem płatnika nie skorzystał w pełnej wysokości z pomniejszenia kwoty zmniejszającej podatek, w tym również, gdy złożył wniosek o niepobieranie zaliczek w danym roku podatkowym, o którym mowa w art. 31c.
Nowy formularz PIT-2 zawiera nowe dane do uzupełnienia, podzielone na bloki, takie jak::
Blok C – Oświadczenie podatnika składane płatnikowi w sprawie pomniejszenia o kwotę zmniejszającą podatek;
Blok D – Oświadczenie podatnika składane płatnikowi w sprawie pomniejszenia o kwotę zmniejszającą podatek – dotyczy podatników, którzy mają przyznane prawo do emerytury lub renty;
Blok E – Oświadczenie podatnika składane płatnikowi o zamiarze preferencyjnego opodatkowania dochodów (z małżonkiem/jako osoba samotnie wychowująca dziecko);
Blok F – Oświadczenie podatnika składane zakładowi pracy w sprawie korzystania z podwyższonych pracowniczych kosztów uzyskania przychodów;
Blok G – Oświadczenie podatnika składane płatnikowi w sprawie zwolnień, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 152–154 ustawy, czyli:
ulga na powrót (art. 21 ust. 1 pkt 152) – zaznaczając tę opcję, należy podać lata, w których ulga może być stosowana (ulga ograniczona jest do 4 lat),
ulga dla rodzin 4+ (art. 21 ust. 1 pkt 153),
ulga dla pracujących seniorów (art. 21 ust. 1 pkt 154);
Blok H – Wniosek podatnika składany płatnikowi o niestosowanie ulgi dla młodych lub pracowniczych kosztów uzyskania przychodów;
Blok I – Wniosek podatnika składany płatnikowi o rezygnację ze stosowania 50% kosztów uzyskania przychodu;
Blok J – Wniosek podatnika składany płatnikowi w sprawie niepobierania zaliczek w roku podatkowym.
Przykład 1.
Pan Jan prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. Od 20 lutego 2023 roku rozpoczął on pracę w spółce z o.o. na podstawie umowy o pracę. Pracodawca przekazał panu Janowi do uzupełnienia PIT-2. Czy mężczyzna powinien uzupełnić blok C w deklaracji PIT-2? Pan Jan nie wypełnia bloku C, ponieważ w prowadzonej działalności gospodarczej stosuje ulgę podatkową. Pracodawca nie może zatem stosować ulgi w stosunku do pana Jana.
