Wedle dostępnych danych na dzień 1 stycznia 2022 roku w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej było zarejestrowanych aż 2,58 mln podmiotów prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Wraz ze zmianami w prawie, w tym dotyczącymi podatków i innych danin publicznych, coraz więcej osób decydowało się na wybór tej formy aktywności zawodowej. W artykule poruszyliśmy temat czy umowa o dzieło w trakcie zawieszenia działalności firmy jest możliwa.
Inne formy aktywności zawodowej w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej
Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej nie pozbawia przedsiębiorcy możliwości podejmowania aktywności zawodowej w innych formach, w tym:
- na podstawie umowy o pracę (na okres próbny, na czas określony, na czas nieokreślony, na zastępstwo);
- na podstawie umowy o pracę nakładczą;
- na mocy powołania, mianowania, wyboru, chyba że zakazują tego przepisy szczególne;
- na podstawie spółdzielczej umowy o pracę;
- na podstawie umów cywilnoprawnych (umowy zlecenie, umowy o dzieło, umowy o świadczenie usług);
- w formie spółek prawa handlowego (np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej).
Dopuszczalność zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej
Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców.
Zawiesić prowadzenie działalności może także przedsiębiorca zatrudniający wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu.
W przypadku zakończenia korzystania z urlopów lub złożenia przez pracownika wniosku dotyczącego łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu pracownik ma prawo do wynagrodzenia jak za przestój, określonego przepisami prawa pracy, do zakończenia okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę.
Ponadto przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą jako wspólnik spółki cywilnej oraz poza tą spółką może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w jednej z tych form, a przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą jako wspólnik w więcej niż jednej spółce cywilnej może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w jednej lub kilku z nich, z zastrzeżeniem, że w przypadku wykonywania działalności w ramach spółki cywilnej zawieszenie będzie skuteczne pod warunkiem, że zawieszenia dokonają wszyscy ze wspólników.
Wniosek o zawieszenie działalności gospodarczej
Przedsiębiorca chcący dokonać zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej musi w tym celu złożyć wniosek.
We wniosku o zawieszenie dopuszczalne jest wskazanie przez przedsiębiorcę daty wznowienia działalności. Jeśli przedsiębiorca to uczyni, wówczas działalność zostanie wznowiona we wskazanym terminie bez konieczności składania dodatkowego wniosku w tym zakresie. Działalność gospodarcza przedsiębiorcy, który we wniosku nie wskaże daty jej wznowienia, będzie zawieszona bezterminowo do czasu złożenia wniosku o jej wznowienie lub wykreślenie.
- dnia wskazanego we wniosku dotyczącego zawieszenia działalności jako data jej wznowienia, lub
- dnia wskazanego w odrębnym wniosku o wznowienie wykonywania działalności gospodarczej, lub
- dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego.
Wniosek o zawieszenie działalności składany jest jako wniosek o zmianę wpisu.
Wniosek o zawieszenie działalności gospodarczej można złożyć w następujący sposób:
- przez internet,
- osobiście w dowolnym urzędzie miasta lub gminy,
- listownie.
Działalność gospodarczą zawiesić można z dowolnego powodu, np. braku zleceń.
Zawieszenie może następować wielokrotnie, nie ma w tym zakresie żadnych ograniczeń.
Przykład 1.
Pan Jan prowadzi działalność gospodarczą jako stolarz. Mężczyzna zdecydował się na zawieszenie działalności gospodarczej w marcu 2020 roku, kiedy dostał propozycję pracy w innej firmie meblarskiej. Pan Jan pracował tam przez rok, ale z uwagi na problemy z terminową wypłatą wynagrodzenia rozwiązał umowę o pracę i w marcu 2021 roku wznowił działalność. Przez pierwsze 3 miesiące miał wiele zleceń, ale potem znowu pojawił się kryzys, dlatego w sierpniu 2021 roku ponownie zawiesił działalność. Działalność została wznowiona w lutym 2022 roku i ponownie zawieszona w grudniu 2022 roku. Pan Jan może jeszcze dowolną liczbę razy zawieszać, a następnie wznawiać swoją działalność gospodarczą.
Okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej w przypadku przedsiębiorcy wpisanego do Krajowego Rejestru Sądowego rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej, jednak nie wcześniej niż w dniu złożenia wniosku, i trwa do dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej, który nie może być wcześniejszy niż dzień złożenia wniosku.
Jakie czynności może podejmować przedsiębiorca w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej?
Przepisy zakazują przedsiębiorcy w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej i osiągania z tego tytułu bieżących przychodów.
Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o dzieło może być wykonywana także przez osobę będącą przedsiębiorcą.
- niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, w tym rozwiązywanie zawartych wcześniej umów;
- przyjmowanie należności i regulowanie zobowiązań, powstałych przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
- zbywanie własnych środków trwałych i wyposażenia;
- uczestniczenie w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
- wykonywanie wszelkich obowiązków nakazanych przepisami prawa;
- osiąganie przychodów finansowych, także z działalności prowadzonej przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
- podleganie kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą;
- powołanie albo odwołanie zarządcy sukcesyjnego.
Dopuszczalność umowy o dzieło w trakcie zawieszenia działalności firmy
Z powyższego wynika, że skoro podczas zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej oraz uzyskiwać z tego tytułu przychodów, to również nie ma możliwości wykonywania na podstawie umowy o dzieło tych samych usług, które świadczy w ramach zawieszonej działalności gospodarczej. Co więcej, podczas zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca nie ma prawa do wykonywania tych samych usług, które wchodzą w zakres usług świadczonych w ramach zawieszonej działalności gospodarczej również na podstawie umowy zlecenia.
Przykład 2.
Pani Krystyna prowadzi działalność gospodarczą jako tłumacz języka niemieckiego. Z uwagi na podwyżki składek na ubezpieczenie społeczne i innych kosztów związanych z prowadzoną działalnością pani Krystyna zdecydowała się na zawieszenie działalności gospodarczej i świadczenie usług jako tłumacz na podstawie umowy o dzieło. Taka praktyka jest niedopuszczalna, gdyż zakres umowy o dzieło pokrywa się z zakresem usług świadczonych przez panią Krystynę w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej.
Przykład 3.
Pan Jan prowadzi działalność gospodarczą jako stolarz. Z uwagi na podwyżki składek na ubezpieczenie społeczne i innych kosztów związanych z prowadzoną działalnością pan Jan zdecydował się na zawieszenie działalności gospodarczej i podjęcie pracy na podstawie umowy o pracę w innym zakładzie stolarskim. Taka praktyka jest dopuszczalna, mimo że zakres umowy o pracę pokrywa się z zakresem usług świadczonych przez pana Jana w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej.
Przykład 4.
Pani Jadwiga prowadzi działalność gospodarczą jako krawcowa. Z uwagi na podwyżki składek na ubezpieczenie społeczne i innych kosztów związanych z prowadzoną działalnością zdecydowała się zamknięcie działalności gospodarczej i podjęcie pracy na podstawie umowy o dzieło w innym zakładzie krawieckim. Taka praktyka jest dopuszczalna, mimo że zakres umowy o dzieło pokrywa się z zakresem usług świadczonych przez panią Jadwigę w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej z uwagi na to, że zaprzestała ona całkowicie prowadzenia działalności gospodarczej.
Wykonywanie czynności tożsamych z wykonywanymi w firmie w czasie zawieszenia działalności gospodarczej na podstawie umowy o dzieło
Kiedy czynności wykonywane na podstawie umowy o dzieło zawartej w czasie zawieszenia działalności gospodarczej są tożsame z tymi, które przedsiębiorca świadczy w swojej firmie, takie czynności zostaną uznane za wykonywanie działalności, mimo zawieszenia.
W takiej sytuacji przychód uzyskany z tytułu umowy o dzieło nie będzie pod względem podatkowym stanowił przychodu z działalności wykonywanej osobiście, a będzie uznany za przychód z działalności gospodarczej.
Kluczowa dla ustalenia, czy czynności mające być wykonywanymi na podstawie umowy o dzieło są tożsame z tymi świadczonymi w ramach działalności gospodarczej, jest weryfikacja PKD wskazanego we wpisie do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Nie są wskazane zmiany przeważającego przedmiotu wykonywania działalności przed dokonaniem zawieszenia, gdyż może to zwrócić uwagę organów państwowych i skutkować kontrolą.
Umowa o dzieło w trakcie zawieszenia działalności firmy - podsumowanie
Przedsiębiorca, który chciałby wykonywać w ramach umowy o dzieło czynności, które pokrywają się z czynnościami wykonywanymi w ramach prowadzonej działalności, powinien dokonać zamknięcia działalności gospodarczej, a nie jej zawieszenia. Przedsiębiorca może w okresie zawieszenia zawrzeć umowę o dzieło czy zlecenie, o ile ich przedmiot jest inny niż usługi świadczone w ramach działalności gospodarczej.
