W okres świadczonej pracy przez pracownika w indywidualnym gospodarstwie rolnym, oprócz okresów uwzględnionych ze stosunku pracy, wliczane są mu także okresy wykonywanej pracy w gospodarstwie rolnym u najbliższych krewnych np. rodziców czy teściów.
Gdy praca w indywidualnym gospodarstwie rolnym zostaje zaliczona do stażu pracowniczego, stanowi uzupełnienie okresów pracy tej osoby, uprawniając ją do przyznania niektórych świadczeń pracowniczych lub wyższej ich wysokości.
Okresy zaliczane pracownikowi do stażu pracowniczego z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym
Zasady określające zaliczenie okresu pracy w gospodarstwie rolnym reguluje ustawa z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy.
Do stażu pracy wlicza się pracownikowi:
-
okres prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub świadczenie pracy w gospodarstwie prowadzonym przez współmałżonka,
-
przypadający przed 1 stycznia 1983 r. okres pracy po ukończeniu 16. roku życia w gospodarstwie prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzający objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub ze współmałżonkiem,
-
przypadający po 31 grudnia 1982 r. okres pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.
| Ważne! Okresów pracy przypadających w gospodarstwie rolnym nie wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego jest zależne nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego lub innego świadczenia przysługującego z upływem roku pracy lub okresu krótszego niż jeden rok. |
Pracowniczy staż pracy przy prowadzeniu indywidualnego gospodarstwa rolnego
Z obecnego orzecznictwa wynika, że prowadzenie gospodarstwa rolnego charakteryzuje się faktyczną pracę w gospodarstwie rolnym wykonywaną na własny rachunek w charakterze właściciela bądź posiadacza w rozumieniu art. 336 kodeksu cywilnego.
Pracownik chcący udowodnić, że w określonym czasie prowadził gospodarstwo rolne, powinien uczynić to na podstawie np.:
-
umowy dzierżawy,
-
umowy kupna-sprzedaży
-
decyzji administracyjnej,
-
poświadczenia, że pracownik pracował w gospodarstwie współmałżonka.
Staż pracy w gospodarstwie rolnym osoby, która ukończyła 16 rok życia
Zasadniczo zostało przyjęte, że praca na roli bez objęcia gospodarstwa i rozpoczęcia jego prowadzenia nie podlega wliczeniu do stażu pracy. Aczkolwiek objęcie i zajęcie się gospodarstwem rolnym nie musi być natychmiastowe po zakończeniu pracy w tym gospodarstwie. Objęcie gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia, może nastąpić w późniejszym okresie, gdy pracownik pozostaje już w zatrudnieniu.
| Uwaga! Do stażu pracowniczego na podstawie omawianego przepisu nie zostaje wliczona praca w gospodarstwie rolnym u innych osób niż rodzice lub teściowie pracownika. |
W wielu przypadkach do pracowniczego stażu pracy zaliczany jest okres pracy, w którym dana osoba swego czasu łączyła pracę w gospodarstwie rolnym z nauką w szkole, z zastrzeżeniem, że praca była faktycznie wykonywana.
Praca w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika
Zaliczenie do stażu pracowniczego czasu pracy przypadającego po 31 grudnia 1982 r., należy rozróżnić definicję domownika przypadającą do 31 grudnia 1990 r., jak i po tym okresie.
Pod pojęciem domownika do 31 grudnia 1990 r. należy przyjąć:
-
członków rodziny rolnika i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeśli pozostawały we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem,
-
osoby, które nie podlegały obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów i wykonywana praca w gospodarstwie rolnym była dla nich głównym źródłem utrzymania.
| Uwaga! W przepisach obowiązujących w powyższym czasie, praca domownika w gospodarstwie rolnym nie stanowiła głównego źródła utrzymania, jeżeli domownik uczył się w szkole ponadpodstawowej lub wyższej. |
| Ważne! Jeżeli pracownik ubiega się o zaliczenie do stażu pracowniczego okresu pracy w gospodarstwie rolnym przypadającym w latach 1983–1990, to fakt chodzenia przez niego do szkoły ponadpodstawowej lub wyższej, mimo spełniania innych kryteriów z ówczesnej definicji domownika, pozbawi go tej możliwości. Pracodawca ma podstawy, aby takiego wniosku nie zaakceptować. |
Pod pojęciem domownika od 1 stycznia 1991 r. należy rozumieć domownika, który jest osobą bliską rolnikowi, przy jednoczesnym spełnieniu poniższych kryteriów:
-
pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa lub w jego bliskim sąsiedztwie,
-
ukończyła 16 lat,
-
osoba ta stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.
Zaliczeniu do stażu pracy nie podlegają okresy wykonywania doraźnych, dorywczych prac zwyczajowo wymaganych od dzieci jako członków rodziny rolnika, a także okazjonalnej pomocy dziecka rodzicom przy prowadzeniu gospodarstwa.
Dlatego osoby uczące się w trybie dziennym poza stałym miejscem zamieszkania powinny mieć na względzie, że istnieje możliwość wykluczenia tego okresu pracy do jego stażu pracowniczego.
| Ważne! Gdy jako pracodawcy zliczamy staż pracy takiej osobie, należy każdy przypadek wliczania okresów pracy na gospodarstwie rolnym ocenić indywidualnie z uwzględnieniem całokształtu okoliczności danej sprawy. |
