Umowa o dzieło należy do grupy cywilnych stosunków prawnych i w ogólnym założeniu nie generuje tylu obowiązków względem podmiotów publicznych, co na przykład umowa o pracę. Sytuacja ta ulega jednak pewnym zmianom, czego dowodem jest fakt, że w obecnym stanie prawnym umowę o dzieło należy zgłosić w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Czy przedterminowe zakończenie umowy o dzieło trzeba zgłaszać organu rentowemu? Więcej na ten temat poniżej w artykule.
Umowa o dzieło – podstawowe informacje
Na wstępie warto nieco miejsca poświęcić samej umowie o dzieło. Jak już wspomnieliśmy, jest to umowa cywilnoprawna, a zatem podejmowanie współpracy na podstawie tej umowy podlega rygorom przepisów zawartych w art. 627–646 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (kc).
W przypadku, gdy przyjmujący zamówienie:
- opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym – zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła;
- wykonuje dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową – zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.
Umowa o dzieło, którego wykonanie uzależnione jest od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie, rozwiązuje się wskutek jego śmierci lub niezdolności do pracy.
Obowiązek zgłoszenia umowy o dzieło do ZUS-u
Obowiązek zgłoszeniowy w zakresie umów o dzieło wynika wprost z przepisów Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej dalej sus.
Na koncie płatnika składek ewidencjonuje się informacje dotyczące zawartych umów o dzieło, o których mowa w art. 36 ust. 17 sus.
Przykład 1.
Przedsiębiorca zamierza zlecić wykonanie określonego zadania kilku osobom, przy czym podstawą realizacji tego zadania mają być umowy o dzieło. Wykonawcy dzieła nie są zatrudnieni przez przedsiębiorcę, w związku z czym powinien on zgłosić każdą z umów o dzieło do ZUS-u w terminie 7 dni od zawarcia umowy.
Gdyby wykonawca dzieła pozostawał w stosunku pracy z podmiotem zlecającym, to w rozumieniu sus uznawany byłby za pracownika, zgodnie bowiem z art. 8 ust. 2a za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli:
- umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub
- w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
Zgłoszenie umowy o dzieło – formularz ZUS RUD
Formularz zgłoszenia umowy o dzieło – oznaczony symbolem ZUS RUD – został określony w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie upoważnienia zawartego w sus.
Chodzi w tym przypadku o Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 20 grudnia 2020 roku w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów.
Wspomniany formularz stanowi załącznik nr 24 do wyżej wskazanego rozporządzenia.
W dokumencie zgłoszeniowym ZUS RUD należy zamieścić m.in. następujące informacje:
- dane zamawiającego wykonanie umowy o dzieło (NIP, REGON, PESEL, rodzaj, seria i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość, dane personalne);
- dane wykonawcy umowy o dzieło (PESEL, rodzaj, seria i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość, dane personalne, adres do korespondencji);
- informacje o zawartych umowach o dzieło, w tym data zawarcia umowy, data rozpoczęcia wykonywania dzieła, data zakończenia wykonywania dzieła oraz przedmiot umowy;
- oświadczenie o zgodności podanych danych ze stanem faktycznym.
Korekta formularza zgłoszenia umowy o dzieło ZUS RUD
Formularz ZUS RUD jest przede wszystkim dokumentem zgłoszeniowym, równolegle jednak umożliwia dokonanie korekty zgłoszenia. Istnieje także możliwość wycofania zgłoszenia w ogóle, np. jeżeli wystąpią przeszkody w rozpoczęciu realizacji dzieła.
Korekty dokonuje podmiot zamawiający dzieło, a więc płatnik lub osoba fizyczna w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości albo zmiany uprzednio podanych informacji.
Przyczyny korekty mogą mieć różnorodny charakter, do najczęściej spotykanych zalicza się:
- błędy popełnione podczas zgłoszenia umowy o dzieło;
- zmiana danych zamawiającego lub wykonawcy umowy o dzieło;
- zmiany w zakresie umowy o dzieło.
Jeśli chodzi o korekty w odniesieniu do informacji o zawartej umowie o dzieło, to mogą one dotyczyć wszystkich elementów określonych w formularzu ZUS RUD, czyli:
- daty zawarcia umowy,
- daty rozpoczęcia wykonywania dzieła,
- daty zakończenia wykonywania dzieła,
- przedmiotu umowy.
Korekty informacji zamieszczonych w formularzu ZUS RUD należy dokonać w ciągu 7 dni od zaistnienia zmian lub stwierdzenia nieprawidłowości.
Przykład 2.
Zamawiający wykonanie umowy o dzieło złożył formularz ZUS RUD w związku z zawarciem umowy o dzieło z wykonawcą. Podczas późniejszych ustaleń zmianie uległa data zakończenia umowy w stosunku do pierwotnie określonego terminu, wykonawca dzieła postanowił bowiem wcześniej zakończyć pracę, natomiast zamawiający zaaprobował taką propozycję. Zamawiający złożył korektę zgłoszenia ZUS RUD w zakresie daty zakończenia wykonywania dzieła, wskazując wcześniejszy termin niż poprzednio ustalony.
Reasumując, przedterminowe zakończenie umowy o dzieło, rozumiane w ten sposób, że strony postanowiły zmienić datę zakończenia wykonywania dzieła (został określony wcześniejszy termin realizacji dzieła, niż to poprzednio ustalono) wymaga korekty zgłoszenia na formularzu ZUS RUD.
Przedterminowe zakończenie umowy o dzieło – podsumowanie
W obecnym stanie prawnym umowę o dzieło należy zgłosić w ZUS-ie, obowiązki w tym zakresie spoczywają na płatniku składek lub osobie fizycznej zlecającej dzieło. Służący temu celowi odpowiedni formularz oznaczony symbolem ZUS RUD ma zastosowanie również w przypadku konieczności dokonania korekty danych. Skorygowanie informacji jest wymagane wówczas, gdy doszło do stwierdzenia nieprawidłowości lub nastąpiły zmiany poprzednio podanych informacji. Zmiana daty zakończenia wykonywania dzieła stanowi przesłankę do zgłoszenia korekty.
