Jednym z przepisów Tarczy antykryzysowej, który obowiązuje od 1 stycznia 2021 roku, jest obowiązek informowania ZUS-u o zawartych umowach o dzieło. ZUS prowadzi ewidencję takich umów i może przeprowadzać kontrole w tym zakresie. Czy informowanie ZUS o zawarciu umowy o dzieło zawsze jest obligatoryjne? Sprawdź w naszym artykule.
Czym jest umowa o dzieło?
Definicji umowy o dzieło możemy szukać w art.627 Kodeksu cywilnego, który mówi, że „przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia”.
Umowa o dzieło nazywana jest umową rezultatu, która jak wskazuje w swoim wyroku z 27 marca 2013 roku Sąd Najwyższy (I CSK 403/12):„różni się od umów starannego działania koniecznością osiągnięcia oznaczonego rezultatu ludzkiej pracy, który musi mieć charakter samoistny i musi być ucieleśniony, a więc przybrać określoną postać w świecie zjawisk zewnętrznych. Rezultat ten musi być przy tym sprawdzalny, czyli zdatny do poddania sprawdzianowi wad fizycznych”.
Umowa o dzieło różni się od umowy zlecenia czy umowy o pracę tym, że osoba wykonująca dzieło nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom z ZUS-u.
Umowa ta stanowi więc atrakcyjną alternatywę dla innych form zatrudnienia. Z tego też powodu zawieranie tych umów podlega częstym kontrolom ZUS-u, który sprawdza, czy rzeczywiście istniały podstawy prawne do zawarcia takiej umowy, a nie jest to jedynie próba ominięcia obowiązku opłacania składek ZUS.
Od 1 stycznia 2021 roku Zakład ma ułatwione zadanie, gdyż wszystkie umowy o dzieło muszą być obowiązkowo zgłaszane do ZUS-u w ciągu 7 dni od dnia zawarcia takiej umowy.
Kto nie musi informować ZUS-u o umowach o dzieło?
Obowiązek zgłaszania umów do ZUS-u nie dotyczy umowy o dzieło:
- zawartej z własnym pracownikiem;
- wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy, ale zawartej z innym podmiotem;
- zawartej z osobą prowadzącą działalność gospodarczą na wykonanie usług, które wchodzą w zakres ich działalności.
Obowiązek ten nie obejmuje także takich podmiotów jak stowarzyszenia, fundacje, spółki prawa handlowego, które nie są płatnikami składek, a więc nie mają obowiązku rejestrowania się w ZUS-ie jako płatnicy składek – nie zgłaszają nikogo, także siebie do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego.
Przykład 1.
Spółka cywilna nie jest płatnikiem składek i zawarła umowę o dzieło z panem Jackiem na stworzenie opisów produktów w języku polskim i angielskim. Spółka nie zgłasza do ubezpieczeń żadnych osób i w związku z tym nie ma obowiązku informowania ZUS-u o zawartej umowie o dzieło. Spółka nie nawiązała stosunku prawnego skutkującego powstaniem obowiązku ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego.
Informowanie ZUS o zawarciu umowy o dzieło – kiedy tego dokonać?
Do informowania ZUS-u o zawartych umowach o dzieło są zobowiązani wszyscy płatnicy składek, którzy zlecają wykonanie dzieła po 1 stycznia 2021 roku osobom:
- z którymi nie pozostają w stosunku pracy;
- które nie prowadzą działalności gospodarczej, w której zakres wchodzi usługa będąca przedmiotem umowy;
- które, mimo że wykonują dzieło na rzecz płatnika składek, to umowę mają zawartą z innym podmiotem.
Przykład 2.
Pan Piotr prowadzi wydawnictwo i zawarł umowę o dzieło z panią Karoliną na wykonanie serii ilustracji do książek dla dzieci. Pani Karolina nie jest jego pracownikiem, a także nie prowadzi własnej działalności gospodarczej w zakresie wykonywania ilustracji. Pan Piotr w ciągu 7 dni musi zgłosić do ZUS-u umowę o dzieło zawartą z panią Karoliną.
Przykład 3.
Pani Ewa prowadzi firmę handlowo-usługową i zawarła z firmą pana Marka umowę o dzieło na napisanie tekstów reklamowych z przeznaczeniem na jej stronę www. Mężczyzna prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie tworzenia oprogramowania i pisanie tekstów reklamowych nie wchodzi w zakres jego działalności. Pan Marek złożył pani Ewie stosowne oświadczenie. Kobieta musi zgłosić umowę o dzieło zawartą z panem Markiem do ZUS-u.
Przykład 4.
Spółka cywilna zgłosiła do ZUS-u jednego ubezpieczonego z tytułu zawartej umowy zlecenia. W tej sytuacji stała się płatnikiem składek i w razie zawarcia umowy o dzieło będzie musiała zgłosić ją do ZUS-u.
W jaki sposób zgłosić do ZUS-u umowę o dzieło?
Umowę o dzieło trzeba zgłosić do ZUS-u za pomocą formularza RUD. Można go złożyć na kilka sposobów:
- wydrukować, wypełnić i złożyć w jednostce ZUS-u osobiście lub przez pełnomocnika;
- elektronicznie za pomocą platformy PUE ZUS;
- listownie na adres właściwej jednostki ZUS-u.
Można złożyć dokument ZUS RUD za pomocą platformy PUE ZUS. W tym celu należy:
- zalogować się do swojego konta PUE;
- utworzyć dokument z zakładki Ogólny, Ubezpieczony lub Płatnik;
- z bocznego menu wybrać Dokumenty i Wiadomości, a następnie Dokumenty robocze;
- kliknąć przycisk Utwórz nowy;
- wybrać dokument RUD z listy dokumentów;
- podpisać dokument za pomocą kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub profilu zaufanego, lub e-dowodu.
Najszybciej można założyć profil zaufany. Wystarczy wejść na stronę www.pz.gov.pl i potwierdzić swoją tożsamość za pomocą bankowości elektronicznej.
Termin przekazania dokumentu RUD do ZUS-u
Przepisy mówią o 7- dniowym terminie poinformowania ZUS-u o zawartej umowie o dzieło. Termin ten należy stosować zgodnie z art. 57 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, który wskazuje, że „jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu”. Natomiast zgodnie z 57 § 4 k.p.a „jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień ustawowo wolny od pracy lub sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym ani sobotą”.
Przykład 5.
Firma zawarła umowę o dzieło 8 sierpnia 2023 roku. Termin 7 dni upływa 15 sierpnia 2023 roku. Jest to dzień ustawowo wolny od pracy, więc ostateczny termin na poinformowanie ZUS to 16 sierpnia 2023 roku.
Reasumując, obowiązek nałożony na płatników składek 1 stycznia 2021 roku służy przede wszystkim zwiększeniu możliwości kontrolowania przez ZUS zawieranych umów o dzieło. Dlatego tak ważne jest odpowiednie opisanie przedmiotu zawieranej umowy w formularzu RUD. Natomiast brak zgłoszenia do ZUS-u umowy o dzieło naraża zamawiającego na karę grzywny do 5000 zł.
