W 2004 roku wraz ze wstąpieniem do Unii Europejskiej, Polska otrzymała wiele korzyści i możliwości rozwoju gospodarczego. Jednym z nich niewątpliwie jest otwarcie granic państw członkowskich. Dla polskich przedsiębiorców oznacza to zwiększenie możliwość eksportu swoich towarów i usług. Przedsiębiorcy coraz liczniej decydują się na przeniesienie spółki w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Kraje Unii Europejskiej zachęcają polskich przedsiębiorców korzystnymi warunkami dotyczącymi podatków i opłat składek, a także uproszczonymi procedurami urzędniczymi. Dla dużej grupy przedsiębiorców niewątpliwym powodem przeniesienia firmy, jest chęć uniknięcia zainteresowania ze strony organów podatkowych. Jak w praktyce przeniesienie spółki w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego? Dowiesz się tego w niniejszym artykule.
Istota przeniesienia spółki w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego
Najistotniejszą kwestią dla polskich przedsiębiorców jest przeniesienie statutowej siedziby spółki prawa handlowego zarejestrowanej w Polsce do innego kraju UE przy jednoczesnym zachowaniu osobowości prawnej oraz wszystkich praw i obowiązków. Przy przeniesieniu spółki za granicę, firma zostaje wykreślona z Krajowego Rejestru Sądowego i zostaje zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców państwa docelowego. Spółka zachowuje przy tym swoje prawa i obowiązki. Takie przeniesienie spółki w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nazywamy przekształceniem transgranicznym.
przeniesienie spółki za granicę - jakie są przesłanki?
Według ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (dalej jako k.s.h.), przekształcenie transgraniczne mogą przeprowadzić zarówno spółki osobowe jak i kapitałowe. W przypadku spółek osobowych i spółki z o.o. przeniesienie spółki wymaga uchwały wspólników, natomiast w przypadku spółki akcyjnej wymagana jest uchwała walnego zgromadzenia. Uchwała o przeniesieniu siedziby spółki za granicę powinna być sporządzona przez notariusza. W wyniku przeniesienia transgranicznego, w państwie docelowym zostaje utworzona nowa spółka. Jest ona wyposażona w majątek spółki pierwotnej. Jednocześnie byt prawny spółki w Polsce ulega zakończeniu.
Przeniesienie transgraniczne w prawie Unii Europejskiej
Przeniesienie transgraniczne Polskich spółek w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jest możliwe dzięki Traktatowi o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej jako TFUE). Zgodnie z art. 49 i art. 54 TFUE wszystkie państwa członkowskie UE korzystają ze swobody przedsiębiorczości oraz swobody przepływu osób, kapitału i usług na całym terenie Unii. Natomiast na mocy art. 19 ustawy z dnia 4 lutego 2011 roku - Prawo prywatne międzynarodowe, każdy przedsiębiorca unijny ma prawo do przenoszenia swojej działalności w ramach całego terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Zgodnie z powyższym przepisem w chwili przeniesienia siedziby do innego państwa, spółka podlega prawu nowego państwa. Co więcej, jeżeli przewiduje to prawo obu państw, osobowość prawna spółki uzyskana w państwie pierwotnym po przeniesieniu zostaje zachowana.
Jak wygląda przeniesienie transgraniczne w praktyce?
W praktyce przeniesienie transgraniczne polskiej spółki do innego państwa Unii, było dotychczas problematyczne, głównie poprzez lakoniczne uregulowania prawne oraz nieprzyjazną przedsiębiorcom linie orzeczniczą polskich sądów. Podjęcie przez spółkę uchwały dotyczącej przeniesienia siedziby do innego państwa na mocy k.s.h., prowadziło do rozwiązania spółki z koniecznością przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Dla przedsiębiorcy oznaczało to całkowite zakończenie działalności w aktualnej formie, przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego i zaczynanie biznesu od nowa w innym państwie. Likwidacja spółki wiązała się dodatkowo z obowiązkiem zakończenia bieżących interesów spółki, wypełnieniem wszelkich zobowiązań, ściągnięciem wierzytelności oraz upłynnieniem majątku spółki. Co więcej sądy gospodarcze nie uwzględniały wniosków o wykreślenie spółki z KRS, na podstawie uchwały o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, jeżeli wnioskodawcy nie udowodnili przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego.
Dodatkowo przepisy Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w obecnym brzmieniu nakładają na wspólników obowiązek podatkowy w wysokości 19% od wartości uzyskanych dochodów z tytułu udziałów w zysku spółki. Przy przenoszeniu siedziby spółki, oznaczało to w rzeczywistości nakaz realizacji zysków spółki z prowadzonej działalności pomimo tego, że będzie ona kontynuowana za granicą. Należy więc uznać, że przepisy k.s.h. zobowiązujące do likwidacji działalności gospodarczej w przypadku transgranicznego przekształcenia spółki działają wyłącznie na korzyść organów podatkowych, które w momencie utraty kompetencji administracyjnych mają możliwość ustalenia i pobrania podatku w odpowiedniej wysokości. Powyższe pokazuje, że dotychczasowy proces przeniesienia spółki za granicę był czasochłonny, ale i co istotne bardzo drogi.
Orzecznictwo polskich sądów stopniowo zaczęło się zmieniać wraz z wydaniem przez Trybunał Sprawiedliwości UE wyroku z dnia 25 października 2017 roku. Trybunał uznał wówczas, że przepisy nakazujące likwidację spółki w procesie przenoszenia siedziby z Polski do innego państwa w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego, są niezgodne z unijną zasadą swobody przedsiębiorczości. TSUE podkreślił w orzeczeniu, że normy unijne mają pierwszeństwo przed krajowymi. Dlatego też mimo niezmienionych przepisów znajdujących się w polskim Kodeksie spółek handlowych, na mocy orzeczenie TSUE z dnia 25 października 2017 roku, polscy przedsiębiorcy mają prawo przenosić swoje siedziby na terenie całego obszaru UE, przy zachowaniu osobowości prawnej oraz wszystkich praw i obowiązków spółki.
Co więcej Trybunał uznał, że zgodnie z zasadą swobody przedsiębiorczości, spółki decydujące się na przeniesienie siedziby, powinny uniknąć nałożenia na jej wspólników obowiązków podatkowych, pod warunkiem, że spółka zostanie przeniesiona za granicę z wykorzystaniem instytucji transgranicznego przekształcenia. Determinuje to fakt, że w takiej sytuacji nie dochodzi do upłynnienia majątku i rozdzielenia go pomiędzy dotychczasowych wspólników spółki. A więc nie powstaje zysk, który podlegałby opodatkowaniu. Oznacza to więc, że proces transgranicznego przekształcenia spółki należy uznać za neutralny podatkowo.
Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości wobec przeniesień transgranicznych
Trybunał Sprawiedliwości UE w swoim orzeczeniu z dnia 25 października 2017 roku wyraźnie zaznaczył, że swoboda przedsiębiorczości na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego daje spółkom unijnym prawo do swobodnego przekształcania się w spółki prawa innego państwa. Jedyną przeszkodą jest obowiązek spełnienia przez te spółki wszystkich przesłanek określonych w systemie prawnym docelowego państwa członkowskiego.
TSUE zajmuje stanowisko, że swoboda przedsiębiorczości ma zastosowanie do każdego przeniesienia transgranicznego statutowej siedziby spółki, o ile spółka powstała zgodnie z prawem gospodarczym państwa członkowskiego UE. Powyższe ma zastosowanie także w sytuacji, kiedy przeniesieniu siedziby nie towarzyszy rzeczywiste przeniesienie spółki. Trybunał podkreślił, że przepisy art. 49 i art. 54 TFUE stoją na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, które uzależniają przeniesienie statutowej siedziby spółki od przeprowadzenia jej likwidacji.
TSUE uznało jednocześnie, że ograniczenia swobody przedsiębiorczości mogą występować wyłącznie, jeżeli są uzasadnione nadrzędnymi względami interesu publicznego danego państwa. Przy czym te ograniczenia powinny być odpowiednie w stosunku do potrzeb i celów polityki gospodarczej danego państwa i nie wykraczać poza to, co konieczne dla ich osiągnięcia.
TSUE odniósł się również do regulacji znajdującej się w polskim k.s.h. W ocenie Trybunału okoliczność, w których spółka przenosi swą siedzibę z jednego państwa członkowskiego do drugiego, nie może uzasadniać ogólnego domniemania nadużycia i usprawiedliwiać przeszkody w wykonywaniu jednej ze swobód podstawowych, zagwarantowanych przez traktat UE, czyli swobody przedsiębiorczości. TSUE zauważył, iż przepisy nakazujące przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego podczas przeniesienia transgranicznego spółki, należy uznać za zbyt restrykcyjne i uderzające w interesy polskich przedsiębiorców.
Znaczenie wyroku Trybunału Sprawiedliwości dla polskiego przedsiębiorcy
Wskazany wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE ma ogromne znaczenie dla polskich przedsiębiorców. Trybunał jednoznacznie stwierdził, że zasady ustanowione przez Unię Europejską mają nadrzędną moc nad polskimi aktami prawnymi.
Zasada swobody przedsiębiorczości w swojej istocie sprzeciwia się nakładaniu na spółki przenoszące swoją siedzibę do innego państwa UE obowiązków przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Na mocy przedmiotowego wyrok TSUE, w przypadku przeniesień transgranicznych, polskie sądy rejestrowe mają obecnie obowiązek wykreślać spółkę z rejestru KRS, nie wymagając przy tym przeprowadzenia likwidacji. Dzięki temu spółka zachowuje swój byt prawny i ma możliwość kontynuowania swojej dotychczasowej działalności.
Czy przeniesienie siedziby spółki za granicę nie wiąże się już z obowiązkiem likwidacji przedsiębiorstwa?
Zgodnie z przepisami obowiązującymi na terenie całego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, każdy przedsiębiorca unijny ma prawo do przenoszenia swojej działalności do innego państwa UE. Przeniesienia transgraniczne oznacza, iż w państwie docelowym zostaje utworzona nowa spółka, która zostaje wyposażona w majątek, prawa i obowiązki spółki pierwotnej. Mimo nieprzychylnych przepisów krajowych, zgodnie z najnowszymi orzeczeniami Trybunału Sprawiedliwości UE należy uznać, że aktualnie polscy przedsiębiorcy posiadają realną możliwość na transgraniczną zmianę siedziby swojej firmy, na terytorium innego państwa UE bez konieczności przeprowadzenia likwidacji i rozwiązania spółki.