Ryczałt od dochodów spółek określany także jako estoński CIT to forma opodatkowania przeznaczona dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych. Stosowanie estońskiego CIT wymaga stosowania szczególnych rozwiązań w księgach rachunkowych, m.in. w zakresie różnic kursowych. Wyjaśniamy, w jaki sposób ustalamy i ewidencjonujemy różnice kursowe w estońskim CIT.
Jaką metodą można ustalać różnice kursowe w estońskim CIT?
W przepisach regulujących zasady rozliczenia dla podatników stosujących jako formę opodatkowania ryczałt od dochodów spółek, czyli tzw. estoński CIT, nie ma przepisu odnoszącego się do różnic kursowych. Nie ulega jednak wątpliwości, że podatnicy estońskiego CIT naliczają je wyłącznie według metody rachunkowej (bilansowej) ustalania różnic kursowych.
Zgodnie bowiem z art. 28d ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych podatnik opodatkowany ryczałtem od dochodów spółek, zwanym dalej ryczałtem, jest obowiązany do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sporządzania sprawozdań finansowych na podstawie przepisów o rachunkowości w sposób zapewniający prawidłowe określenie:
- wysokości zysku (straty) netto, podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku oraz
- w kapitale własnym:
- kwoty zysków niepodzielonych i zysków podzielonych odniesionych na kapitały, wypracowanych w latach opodatkowania ryczałtem, oraz
- kwoty niepokrytych strat poniesionych w latach opodatkowania ryczałtem.
Jak wskazano w przewodniku do ryczałtu od dochodów spółek z 23 grudnia 2021 roku, księgi rachunkowe powinny być prowadzone rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i na bieżąco, zatem informacje z nich pochodzące powinny zapewnić prawidłowy odczyt każdej podstawy opodatkowania, tj. oprócz zysku (straty) netto również transakcje np. z podmiotami powiązanymi, wydatki podatnika, przejmowane składniki majątku, przychody i koszty ponoszone przez oddziały spółki, w tym oddziały zagraniczne.
Podatnicy, którzy jako formę opodatkowania stosują ryczałt od dochodów spółek, mają obowiązek stosowania przepisów o rachunkowości, co odnosi się w szczególności do sposobu ustalania różnic kursowych na potrzeby estońskiego CIT. W konsekwencji podatnicy ryczałtu od dochodów spółek podczas stosowania tej formy opodatkowania ustalają różnice kursowe, stosując wyłącznie przepisy ustawy o rachunkowości.
Przykład 1.
Spółka TechExport sp. z o.o. zajmująca się produkcją i eksportem zaawansowanych systemów IT od początku 2025 roku planuje zmienić formę opodatkowania na ryczałt od dochodów spółek (tzw. estoński CIT). Dotychczas różnice kursowe były rozliczane metodą podatkową wynikającą z art. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przygotowując się do zmiany formy opodatkowania, spółka zastanawia się, w jaki sposób ustalać różnice kursowe po przejściu na ryczałt od dochodów spółek, biorąc pod uwagę specyfikę tej formy opodatkowania. Czy po zmianie formy opodatkowania na estoński CIT spółka TechExport będzie zobligowana także do zmiany metody ustalania różnic kursowych?
Tak, po zmianie formy opodatkowania na estoński CIT spółka TechExport będzie zobligowana ustalać różnice kursowe wyłącznie na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości, czyli stosować metodę rachunkową (bilansową).
Różnice kursowe w estońskim CIT
Podatnicy estońskiego CIT ustalają różnice kursowe na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości, stosując przy tym bilansowe zasady wyceny aktywów i pasywów (przychodów i kosztów).
Zgodnie z art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się co do zasady w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:
- faktycznie zastosowanym w tym dniu wynikającym z charakteru operacji – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań;
- średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień – w przypadku zapłaty – należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu, o którym mowa w pkt 1, a także w przypadku pozostałych operacji.
Natomiast zasady przyjęte przez jednostkę do wyceny rozchodu środków pieniężnych z rachunku walutowego jednostka opisuje w polityce rachunkowości, przy czym rozchód środków pieniężnych z rachunku walutowego jednostki tytułem zapłaty należności lub zobowiązań może być wyceniany na podstawie przepisów art. 34 ust. 4 pkt 1–3 ustawy o rachunkowości, czyli po kursie historycznym ustalonym zgodnie z art. 34 ust. 4 pkt 1–3 UoR według kursów przeciętnych (średnioważonych), metody FIFO lub LIFO.
Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości nie rzadziej niż na dzień bilansowy wycenia się wyrażone w walutach obcych składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów – po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski. Aktywa i pasywa wycenia się zatem na dzień bilansowy według kursu średniego NBP obowiązującego na ten dzień.
Podatnicy stosujący jako formę opodatkowania ryczałt od dochodów spółek rozliczają odpowiednio w kosztach lub przychodach w szczególności następujące różnice kursowe:
- różnice kursowe w sytuacji, gdy faktura dokumentująca transakcję jest wystawiona w złotych, a zapłata za nią następuje w walucie obcej lub odwrotnie;
- różnice kursowe dotyczące kwoty podatku VAT w sytuacji, gdy zakupu dokonano od krajowego kontrahenta w walucie obcej, kwota podatku VAT wykazana na fakturze jest wyrażona w złotych, a płatności dokonano w walucie obcej;
- różnice kursowe niezrealizowane – z wyceny bilansowej.
Zawiadomienie o wyborze ustalania różnic kursowych metodą bilansową
Zwróćmy uwagę, że podatnicy stosujący jako formę opodatkowania ryczałt od dochodów spółek nie mają możliwości wyboru metody ustalania różnic kursowych. Obowiązujące przepisy w zakresie rozliczenia podatku dochodowego dla podatników estońskiego CIT obligują do stosowania metody bilansowej, czyli ustalania różnic kursowych wyłącznie na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości. Analogicznie przy zmianie formy opodatkowania na ryczałt od dochodów spółek podatnicy automatycznie przyjmują metodę bilansową ustalania różnic kursowych, czyli stosują zasady ustalania różnic kursowych wynikające z ustawy o rachunkowości.
Różnice kursowe w estońskim CIT - podsumowanie
Oznacza to, że podatnicy estońskiego CIT nie muszą informować urzędu skarbowego o wyborze metody rachunkowej, ponieważ obowiązek jej stosowania jest narzucony przepisami. Podkreślić należy, że podatników ryczałtu od dochodów spółek w związku z ustaleniem różnic kursowych metodą rachunkową nie dotyczy także obowiązek badania sprawozdań finansowych przez firmy audytorskie, jest to wymagane wyłącznie w przypadku podatników opodatkowanych klasycznym CIT. Przepisy art. 9b ustawy o CIT odnoszą się bowiem jedynie do podatników stosujących jako formę opodatkowania klasyczny CIT. Oczywiście obowiązek badania sprawozdań finansowych może dotyczyć także podatników ryczałtu od dochodów spółek, gdy wynika z art. 64 ustawy o rachunkowości.
Polecamy:
