Zatrudnianie pracownika na podstawie umowy o pracę wiąże się z szeregiem różnych obowiązków po stronie przełożonego. Jednym z nich jest konieczność opłacania składek na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Czy obowiązek opłacania powyższych składek istnieje także wtedy, gdy pracownik przebywa na urlopie związanym z rodzicielstwem? Jakie opłaca się składki ZUS za pracownika po macierzyńskim lub urlopie wychowawczym?
Urlopy związane z rodzicielstwem
Obecnie funkcjonują 4 rodzaje urlopów związanych z rodzicielstwem:
- urlop macierzyński,
- urlop ojcowski,
- urlop rodzicielski,
- urlop wychowawczy.
Każdy z nich chroni pracownika przed zwolnieniem, chyba że pracodawca zamierza zlikwidować swoją działalność lub jest postawiony w stan upadłości.
Pracownik, który nabywa prawo do jednego z ww. urlopów, może skorzystać z niego w pełnym wymiarze gwarantowanym przez przepisy prawa pracy lub krótszym, wybranym przez siebie czasie.
Urlopy związane z macierzyństwem są wliczane do stażu pracy, podobnie jak urlopy wypoczynkowe. Czy w przypadku ich wykorzystywania pracodawca musi odkładać składki na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych? Jakie ostatecznie płaci się składki ZUS za pracownika po macierzyńskim lub urlopie wychowawczym?
Opłacanie składek na FP, FS oraz FGŚP
Jednym z podstawowych obowiązków każdego pracodawcy jest opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne zatrudnianych pracowników. Dotyczy to także konieczności opłacania składek na:
- Fundusz Pracy – jego celem jest łagodzenie skutków bezrobocia. Obowiązkowe składki dotyczą tylko tych pracowników, którzy otrzymują co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę;
- Fundusz Solidarnościowy – jego celem jest wsparcie finansowe osób niepełnosprawnych, emerytów i rencistów. Znaczna część składek w tym zakresie jest pokrywana z Funduszu Pracy;
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – jego celem jest ochrona roszczeń pracowniczych, które mogą powstać w przypadku pojawienia się niewypłacalności ich pracodawcy, służy zabezpieczeniu finansowemu zatrudnianych osób.
Jak się okazuje, opłacanie składek na FP, FS oraz FGŚP nie jest obowiązkowe w każdej sytuacji. Wpływ na zawieszenie takiego zobowiązania ma chociażby korzystanie przez pracownika z urlopu związanego z rodzicielstwem.
Składki ZUS za pracownika po macierzyńskim lub w okresie urlopu wychowawczego
Powrót z urlopu związanego z rodzicielstwem ma istotny wpływ na obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracodawca jest zwolniony z obowiązku opłacania składek na FP, FS oraz FGŚP za pracownika powracającego z urlopu związanego z rodzicielstwem. Prawo to przysługuje mu przez okres 36 miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie urlopu związanego z rodzicielstwem.
Powyższe zwolnienie podlega pewnym ograniczeniom. Jeśli pracodawca wykorzysta cały wspomniany wcześniej 36-miesięczny okres na nieopłacanie składek, a następnie udzieli kolejnej części urlopu wychowawczego danemu pracownikowi na to samo dziecko, będzie musiał obowiązkowo opłacać przedmiotowe składki.
Przykład 1.
Pracownica przebywała na urlopie wychowawczym przez okres 6 miesięcy, po tym czasie zdecydowała się wrócić do pracy. Pracodawca jest zwolniony od opłacania wobec niej składek na FP, FS oraz FGŚP przez okres 36 miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pracownica wróciła do pracy. Po przepracowaniu 36 miesięcy pracownica podjęła jednak decyzję o powrocie na urlop wychowawczy (ma ona tylko jedno dziecko). W takim przypadku pracodawca nie będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z opłacania składek na FP, FS oraz FGŚP w chwili ponownego powrotu takiej pracownicy z urlopu wychowawczego.
Przerwy w urlopach związanych z rodzicielstwem a składki na FP, FS oraz FGŚP
Czasami zdarza się, że pracownik, któremu przysługuje prawo do urlopu związanego z rodzicielstwem, decyduje się wykorzystać go w dzielony sposób. Taka sytuacja dotyczy najczęściej urlopów wychowawczych.
Takie przerwy w istotny sposób wpływają na płacone składki ZUS za pracownika po macierzyńskim ale najczęściej odnoszą się do okresów związanych z urlopem wychowawczym.
Zgodnie z poradnikiem ZUS „Zasady opłacania składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (…)” – „Jeśli pracownik wykorzystuje urlop związany z rodzicielstwem z tzw. przerwami, pracodawca ustala okres zwolnienia z konieczności opłacania składek na FP, FS oraz FGŚP w oparciu o następujące zasady:
- po powrocie z urlopu macierzyńskiego (na warunkach urlopu macierzyńskiego) lub urlopu rodzicielskiego (albo jego części) – zwolnienie z obowiązku opłacania składek liczy się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie tego urlopu (jego części) - do miesiąca, w którym następuje rozpoczęcie kolejnej części urlopu rodzicielskiego albo urlopu wychowawczego lub jego części, a także
- po powrocie z każdej części wykorzystanego ww. urlopu – zwolnienie z obowiązku opłacania składek liczy się od pierwszego dnia miesiąca następującego po powrocie do pracy po jego zakończeniu, do miesiąca rozpoczęcia kolejnej części urlopu
łącznie do wyczerpania (w wyniku sumowania) 36-miesięcznego okresu zwolnienia z opłacania tych składek”.
Przykład 2.
Pracownica urodziła dziecko 15 stycznia 2021 roku i przebywała na urlopie macierzyńskim do 18 czerwca 2021 roku. Od 19 czerwca 2021 roku do 9 października 2021 roku przebywała na urlopie rodzicielskim (przez okres 16 tygodni). Z pozostałej części urlopu rodzicielskiego pracownica korzystała w okresie od 20 lipca do 20 października 2022 roku. W okresie od 1 lutego do 30 czerwca 2023 roku przebywała na urlopie wychowawczym.
Pracodawca był zwolniony z obowiązku opłacania składek na FB, FS oraz FGŚP w okresach od 1 listopada 2021 roku do 30 czerwca 2022 roku (8 miesięcy), od 1 listopada 2022 roku do 31 stycznia 2023 roku (3 miesiące) oraz od 1 lipca 2023 roku do 31 lipca 2025 roku (25 miesięcy) – łącznie 36 miesięcy
Zwolnienie z opłacania składek na FP, FS i FGŚP
Zgodnie z treścią art. 104a Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, art. 4 ust. 1 Ustaw o Funduszu Solidarnościowym oraz art. 9a Ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, pracodawcy są zwolnieni z obowiązku opłacania składek na FP, FS oraz FGŚP wobec pracowników powracających z urlopów związanych z rodzicielstwem.
Powyższe zwolnienie trwa przez okres 36 miesięcy, licząc od pierwszego miesiąca po powrocie z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego.
Jeśli pracownik korzysta z urlopu związanego z rodzicielstwem w sposób dzielony, pracodawca musi odpowiednio zliczyć (zsumować) okresy pozwalające na skorzystanie ze zwolnienia od opłacania przedmiotowych składek. Pamiętajmy jednak, że składki ZUS za pracownika po macierzyńskim lub urlopie wychowawczym zostaje objęte w.w. zwolnieniem ale łączny okres takiego zwolnienia nie może przekroczyć wspomnianych 36 miesięcy.
