Po śmierci członka rodziny jego bliscy często mają prawo do renty rodzinnej. Jednak warunki jej otrzymania są ściśle określone i niekiedy zdarza się, że wdowa lub wdowiec nie ma do niej prawa. Wówczas warto sprawdzić czy nie przysługuje okresowa renta rodzinna. Sprawdź, jakie warunki trzeba spełnić, aby z niej skorzystać.
Komu należy się renta rodzinna?
Zgodnie z art. 65 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych renta rodzinna przysługuje członkom rodziny osoby zmarłej, która w chwili śmieci:
- miała ustalone prawo do emerytury, w tym emerytury pomostowej albo spełniała warunki do jej uzyskania;
- miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniała warunki do jej uzyskania;
- pobierała zasiłek przedemerytalny;
- pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Przy ocenie prawa do renty ZUS przyjmuje, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.
Do renty rodzinnej mają prawo:
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;
- małżonek (wdowa i wdowiec), jeżeli w chwili śmierci pozostawał we wspólności małżeńskiej;
- rodzice;
- ojczym i macocha oraz osoby przysposabiające.
Kiedy wdowa ma prawo do renty rodzinnej?
Wdowa ma prawo do renty rodzinnej na ściśle określonych warunkach. W chwili śmierci męża:
- musi mieć ukończone 50 lat, albo
- być niezdolna do pracy, albo
- wychowuje co najmniej 1 dziecko, wnuka lub rodzeństwo uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie ukończyło 16 lat, a jeżeli się uczy w szkole, to 18 lat, albo
- sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.
Poza wymienionymi przypadkami wdowa uzyska prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu także w sytuacji, gdy osiągnęła 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża w okresie 5 lat od jego śmierci bądź od zaprzestania wychowywania dzieci, wnuków, rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej.
Co istotne, do renty rodzinnej ma prawo wdowa, która do dnia śmierci małżonka pozostawała z nim we wspólnocie majątkowej, a w sytuacji rozwodu lub rozdzielności majątkowej ma prawo do renty rodzinnej jedynie w wypadku, gdy miała prawo do alimentów ze strony zmarłego męża ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową.
Prawo do renty rodzinnej przysługuje również wdowie rozwiedzionej lub będącej w separacji, jeżeli przed śmiercią męża otrzymywała od niego alimenty na podstawie zawartego porozumienia między rozwiedzionymi lub będącymi w separacji małżonkami.
Czym jest okresowa renta rodzinna?
Okresowa renta rodzinna przysługuje wdowie, która nie spełnia warunków do uzyskania renty rodzinnej, a która nie ma niezbędnych źródeł utrzymania po śmierci męża. Jest wypłacana przez okres 1 roku po śmierci męża pod warunkiem, że wdowa uczestniczy w tym okresie w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej pozwalającej jej zapewnić utrzymanie.
Okresowa renta rodzinna może być wypłacana nie dłużej niż 2 lata po śmieci męża. Przysługuje ona na takich samych warunkach wdowcowi po śmierci żony.
Przykład 1.
Pani Jadwiga zajmowała się wychowywaniem dzieci i nigdy nie pracowała zawodowo. W wieku 41 lat została wdową, a jej dzieci były już pełnoletnie i się usamodzielniły. Po śmierci męża, który długo chorował i z tego tytułu miał prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, pani Jadwiga została bez środków do życia. Postanowiła zapisać się na roczny kurs przygotowujący do zawodu księgowej. Czy w tej sytuacji pani Jadwidze przysługuje okresowa renta rodzinna? W związku z tym, że pani Jadwiga ma mniej niż 50 lat, nie jest niezdolna do pracy oraz nie wychowuje niepełnoletnich dzieci, po śmierci męża nie przysługuje jej renta rodzinna. Jednak w związku z tym, że bierze ona udział w zorganizowanym szkoleniu mającym umożliwić jej zdobycie kwalifikacji do podjęcia pracy, przysługuje jej okresowa renta rodzinna przez okres 1 roku, a nie dłużej niż 2 lata od śmierci małżonka.
Ile wynosi okresowa renta rodzinna?
Okresowa renta rodzinna jest wypłacana na takich samych zasadach jak renta rodzinna i wynosi:
- 85% świadczenia zmarłego – jeżeli do okresowej renty rodzinnej uprawniona jest 1 osoba,
- 90% świadczenia zmarłego – jeżeli do okresowej renty rodzinnej uprawnione są 2 osoby,
- 95% świadczenia zmarłego – jeżeli do okresowej renty rodzinnej uprawnione są 3 osoby lub więcej.
ZUS bada uprawnienia zmarłego do wszystkich świadczeń emerytalno-rentowych, do jakich mógłby on mieć prawo w chwili śmierci i wybiera najkorzystniejszy wariant. Wszystkim uprawnionym członkom rodzin przysługuje 1 łączna renta rodzinna, która następnie jest równo dzielona pomiędzy osoby uprawnione.
Ile wynosi najniższa okresowa renta rodzinna?
Okresowa renta rodzinna nie może być niższa niż minimalna emerytura i renta, której wysokość jest co roku waloryzowana. Od 1 marca 2022 roku najniższa renta rodzinna wynosi 1338,44 zł.
Jak uzyskać okresową rentę rodzinną?
Aby otrzymać okresową rentę rodzinną, należy złożyć:
- wniosek o rentę rodzinną ERR dostępny na stronie ZUS-u lub w oddziale;
- dokument stwierdzający datę urodzenia wnioskodawcy;
- dokument stwierdzający datę urodzenia i datę zgonu osoby, po której ma być przyznana renta;
- dokument potwierdzający stopień pokrewieństwa (powinowactwa) ze zmarłym;
- odpis skrócony aktu małżeństwa;
- dokument potwierdzający prawo do alimentów w dniu śmierci osoby, po której ma być przyznana renta ustalonych wyrokiem sądu albo ugodą;
- dokument potwierdzający istnienie obowiązku alimentacyjnego z mocy prawa, jeżeli rozwiedziona lub pozostająca w separacji małżonka nie miała ustalonych alimentów wyrokiem i ugodą sądową.
Dokumenty należy złożyć po śmierci emeryta, rencisty lub ubezpieczonego najlepiej do końca miesiąca następującego po dniu zgonu, wówczas okresowa renta rodzinna będzie przysługiwać od dnia zgonu. Natomiast w sytuacji, gdy wniosek zostanie złożony w późniejszych miesiącach, świadczenie będzie przysługiwało od momentu złożenia wniosku.
Dokumenty trzeba złożyć osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnym oddziale ZUS-u, który ma 30 dni na rozpatrzenie wniosku.
