Spółdzielnia socjalna – dofinansowania i wsparcie

Osoby bezrobotne mogą skorzystać z różnych form pomocy i aktywizacji, udzielanych przez państwo. Jednym z nich jest spółdzielnia socjalna, będąca podmiotem łączącym cechy przedsiębiorcy (możliwość prowadzenia działalności gospodarczej) oraz organizacji pozarządowej (realizowanie celów społecznych).

15 grudnia 2017 roku, Prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych oraz niektórych innych ustaw. Ustawa wchodzi w życie trzy miesiące po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw (czyli przewidywaną datą obowiązywania ustawy jest marzec/kwiecień). Czym jest spółdzielnia socjalna, kto może ją założyć i skąd można uzyskać dofinansowanie na prowadzenie tej działalności.

Czym charakteryzuje się spółdzielnia socjalna?

Spółdzielnia socjalna zostanie powołana tylko wtedy, gdy przynajmniej 50% jej członków będą stanowiły osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Powstanie takiej formy prawnej daje możliwość zarobkowania tym, którzy nie mogą podjąć pracy na etacie, bądź nie są w stanie samodzielnie otworzyć firmy. Zachętą do tworzenia spółdzielni socjalnej jest także system wsparcia finansowego, prowadzony przez państwo. 

Przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków oraz pracowników spółdzielni socjalnej.

Spółdzielnia socjalna działa na rzecz:

1. społecznej reintegracji jej członków oraz pracowników spółdzielni socjalnej,  przez co należy rozumieć działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu.
2. zawodowej reintegracji jej członków oraz pracowników spółdzielni socjalnej przez co należy rozumieć działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy – a działania te nie są wykonywane w ramach prowadzonej przez spółdzielnię socjalną działalności gospodarczej.

Spółdzielnia ma na celu wejście w świat lub w życie, powrót do normalnego funkcjonowania osób odizolowanych od świata (więźniów, przebywających w zakładach psychiatrycznych itd.).

Spółdzielnia socjalna może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków, pracowników oraz ich środowiska lokalnego, a także działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.).

Spółdzielnia socjalna – jak założyć?

Spółdzielnia socjalna  z chwilą wpisania do rejestru KRS otrzymuje osobowość prawną. Z tego względu konieczne jest spełnienie wielu wymogów formalnych, aby możliwe było powołanie tego podmiotu do życia. Przede wszystkim należy pamiętać, aby współzałożycielami spółdzielni socjalnej były osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, posiadające jednak pełną zdolność do czynności prawnych, np.:

• osoby bezrobotne, bezdomne,

• uzależnione od alkoholu, narkotyków,  

• chore psychicznie,

• zwalniane z zakładów karnych,

• uchodźcy,

• osoby niepełnosprawne,

• osoby do 30. roku życia oraz po ukończeniu 50. roku życia, posiadające status osoby poszukującej pracy, bez zatrudnienia, 
• osoby poszukujące pracy niepozostające w zatrudnieniu lub niewykonujące innej pracy zarobkowej,
• tzw. osoby usamodzielniane - osoby, które po uzyskaniu pełnoletności opuszczają placówkę wychowawczą.

Spółdzielnię socjalną mogą założyć także inne osoby niż powyżej wymienione, jeśli liczba osób pozostałych (niewykluczonych społecznie) nie przekracza:

a) 50% ogólnej liczby założycieli,

b) 70% ogólnej liczby założycieli, w przypadku gdy spółdzielnię socjalną zakładają osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności albo gdy spółdzielnia socjalna prowadzi działalność w zakresie:

• zadań i usług pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej,
• rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
• opieki nad dziećmi do lat trzech, o której mowa w przepisach o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3,
• prowadzenia niepublicznych przedszkoli lub innych form wychowania przedszkolnego, o których mowa w ustawie z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59, 949 i 2203),
• wspierania rodziny i pieczy zastępczej w rozumieniu przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;”;

Kolejnym wymogiem formalnym jest minimalna liczba członków, tworzących spółdzielnię socjalną, wynosząca co najmniej 3 osoby fizyczne lub co najmniej dwie osoby prawne. Maksymalna liczba członków spółdzielni, to 50 osób. Konieczne jest także opracowanie statutu, określenie nazwy, dokonanie wyboru rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, ustaleniu wysokości wnoszonego wkładu, funduszu zasobowego oraz udziałowego. Należy także rozwikłać wiele kwestii związanych z podziałem obowiązków, sposobem i trybem wypłacania wygenerowanej nadwyżki przychodów, zakresem reprezentacji, prowadzenia spraw spółdzielni. Statut oraz inne dokumenty rejestrowe należy przedłożyć do KRS-u.

Spółdzielnia socjalna jest bytem prawnym, który ma wspierać osoby wykluczone społecznie. Członkowie spółdzielni nie mogą więc być nastawieni wyłącznie na generowanie zysków, jak jest to w przypadku spółek prawa handlowego. Wkład pracy, wnoszony przez osoby bezrobotne, umożliwia realizację celu gospodarczego.

Działalność spółdzielni socjalnej może zostać wsparta ze środków budżetu państwa lub środków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w szczególności poprzez:

• dotacje;
• pożyczki;
• poręczenia,
• usługi lub doradztwo w zakresie finansowym, księgowym, ekonomicznym, prawnym i marketingowym.

Powyższe wsparcie stanowi pomoc de minimis.

Brak opłat przy zakładaniu spółdzielni socjalnej

Osoby, które chcą zarejestrować nowy podmiot, muszą liczyć się z opłatą rejestrową, uiszczaną na rzecz KRS-u. Dokonanie wpisu do Rejestru Przedsiębiorców kosztuje obecnie 500 zł. Spółdzielnie socjalne są zwolnione z ponoszenia opłat sądowych. Mogą one liczyć także na darmowe konsultacje w zakresie prawa, doradztwa, działalności księgowej.

Spółdzielnia socjalna - dotacje z Urzędu Pracy

Fundusz Pracy, którym dysponują powiatowe Urzędy Pracy, daje możliwość pozyskania dofinansowania na założenie spółdzielni socjalnej, a także uzyskania wkładu dla członka, przystępującego do istniejącej już organizacji. Warunki, jakie należy spełnić, aby móc wystąpić o dofinansowanie z Urzędu Pracy, to:

• status osoby bezrobotnej,
• brak skorzystania z bezzwrotnych środków Funduszu Pracy lub innych środków publicznych na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej, założenie spółdzielni socjalnej lub przystąpienie do niej;
• brak działalności gospodarczej w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień złożenia wniosku;
• brak wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego jako założyciel spółdzielni socjalnej w okresie 6 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień złożenia wniosku;
• niekaralności w okresie 2 lat przed dniem złożenia wniosku.

Refundacja składek i kosztów pracodawcy

Istnieje możliwość refundacji składek na ubezpieczenia społeczne oraz części kosztów pracodawcy opłacanych za pracowników spółdzielni socjalnej niebędących jej członkami, ale jednocześnie będących osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym.

Dotacje z PFRON dla spółdzielni socjalnych

PFRON może przyznać fundusze:

• na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej,
• na podjęcie działalności gospodarczej w ramach spółdzielni socjalnej,
• na utworzenie miejsca pracy w spółdzielni socjalnej dla skierowanych osób niepełnosprawnych, które są bezrobotnymi,
• na finansowanie kosztów wynagrodzenia dla zatrudnionego skierowanego bezrobotnego lub skierowanego poszukującego pracy będącego jednocześnie osobą niepełnosprawną.