Sprzedaż produktów pochodzących z własnej uprawy – jaki podatek?

Działalność rolnicza nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Tę regułę ogólną trzeba jednak rozpatrywać w kontekście działalności rolniczej definiowanej na gruncie ustawy PIT. Co ciekawe, w pewnych przypadkach sprzedaż produktów pochodzących z własnej uprawy może podlegać pod regulacje podatku dochodowego.

Działalność rolnicza w świetle ustawy PIT

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy PIT podatku dochodowego nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej. Warto zauważyć, że ustawa PIT zawiera własną definicję działalności gospodarczej. Jak wskazuje art. 2 ust. 2 tejże ustawy, działalnością rolniczą jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w których trakcie następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:

1. miesiąc – w przypadku roślin,
2. 16 dni – w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek,
3. 6 tygodni – w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,
4. 2 miesiące – w przypadku pozostałych zwierząt,

licząc od dnia nabycia.

W świetle przedstawionej definicji wskazać należy, że działalność rolnicza obejmuje wytwarzanie produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym z własnych upraw i hodowli. Jeżeli jednak dochodzi do sprzedaży produktów w stanie przetworzonym, to taka działalność nie może już zostać zakwalifikowana jako rolnicza, co powoduje, że podlega ona opodatkowaniu podatkiem PIT.

Sprzedaż produktów pochodzących z własnej uprawy a przetworzenie ich w sposób inny niż przemysłowy

Jeżeli dochodzi do sprzedaży produktów pochodzących z własnych upraw, chowu lub hodowli i zostały one przetworzone w sposób inny niż przemysłowy, to u podatnika powstaje przychód z tzw. innych źródeł. Jak bowiem możemy przeczytać w art. 20 ust. 1c ustawy PIT, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się również przychody ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym na podstawie odrębnych przepisów, jeżeli:

• przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie odbywa się przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze, z wyłączeniem uboju zwierząt rzeźnych i obróbki poubojowej tych zwierząt, w tym również rozbioru, podziału i klasyfikacji mięsa, przemiału zbóż, wytłoczenia oleju lub soku oraz sprzedaży podczas wystaw, festynów, targów i kiermaszów;
• jest prowadzona ewidencja sprzedaży, o której mowa w ust. 1e;
• ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu, z wyłączeniem wody.

Jak stanowi art. 20 ust. 1d ustawy PIT, za produkt roślinny pochodzący z własnej uprawy uważa się również mąkę, kaszę, płatki, otręby, oleje i soki wytworzone z surowców pochodzących z własnej uprawy.

Przechodząc natomiast do kwestii rozliczenia podatku dochodowego z tego typu sprzedaży, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na treść art. 21 ust. 1 pkt 71a ustawy PIT. Otóż przepis ten wskazuje, że wolne od podatku są przychody, o których mowa w art. 20 ust. 1c, do kwoty 40 000 zł rocznie. Oznacza to, że dopiero nadwyżka ze sprzedaży uzyskana w danym roku ponad wskazaną kwotę będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem PIT.

Jeżeli przychód uzyskany ze sprzedaży przekroczy 40 000 zł, może on zostać opodatkowanym podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych według skali podatkowej. W takiej sytuacji opodatkowaniu podlega dochód będący różnicą pomiędzy przychodem a kosztem podatkowym. Wypracowany w ten sposób dochód łączy się z innymi dochodami podatnika i podlega wykazaniu jako przychód z innych źródeł na formularzu PIT-36. W tym przypadku obowiązują stawki podatku wynikające ze skali podatkowej, tj. 17%, a po przekroczeniu progu podatkowego – 32%. Dodatkowo należy pamiętać, że zgodnie z art. 20 ust. 1e–1f ustawy PIT podatnicy są obowiązani prowadzić odrębnie za każdy rok podatkowy ewidencję sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych zawierającą co najmniej: numer kolejnego wpisu, datę uzyskania przychodu, kwotę przychodu, przychód narastająco od początku roku oraz ilość i rodzaj przetworzonych produktów. Dzienne przychody są ewidencjonowane w dniu sprzedaży. Ewidencję sprzedaży należy posiadać w miejscu sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych.

Co ciekawe, do tego rodzaju przychodu podatnik może zastosować również formę ryczałtową. Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 1d ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają również przychody, o których mowa w art. 20 ust. 1c ustawy o podatku dochodowym. W celu skorzystania z tej formy opodatkowania podatnik jest zobowiązany do złożenia pisemnego oświadczenia do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnął pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód osiągnął w grudniu roku podatkowego. Podatek jest płatny od przychodu, a więc bez możliwości pomniejszenia o koszty podatkowe, jednakże sama stawka podatku wynosi jedynie 2%. Rozliczenia podatku dokonuje się na formularzu PIT-28 składanym do końca lutego roku następującego po roku podatkowym. Również w tym przypadku ustawa nakłada na podatnik pewne obowiązki ewidencyjne. W myśl art. 15 ust. 8–9 ustawy o zryczałtowanym podatku podatnicy osiągający opisane przychody są obowiązani prowadzić odrębnie za każdy rok podatkowy ewidencję sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych zawierającą co najmniej: numer kolejnego wpisu, datę uzyskania przychodu, kwotę przychodu, przychód narastająco od początku roku oraz ilość i rodzaj przetworzonych produktów. Dzienne przychody są ewidencjonowane w dniu sprzedaży. Ewidencję sprzedaży należy posiadać w miejscu sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych.

Przetworzenie sposobem przemysłowym

Wszystkie nasze powyższe rozważania dotyczyły sytuacji, gdy przetworzenie produktów odbyło się sposobem innym niż przemysłowy. W związku z tym pojawia się pytanie, co oznacza przetwórstwo przemysłowe. Niestety w ustawie PIT nie odnajdziemy definicji tego pojęcia, co oznacza, że możemy jedynie sięgnąć do wykładni językowej. W rezultacie przetwórstwo przemysłowe to przerabianie danego produktu z użyciem technik oraz metod mających zastosowanie w przemyśle.

Mając to na uwadze, trzeba podkreślić, że jeżeli sprzedaż dotyczy produktów pochodzących z własnej uprawy lub hodowli i zostały one przetworzone w sposób przemysłowy, to wygenerowany przychód nie stanowi ani działalności rolniczej, ani też nie może zostać opodatkowany jako przychód z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT). W takiej sytuacji będziemy mieli do czynienia z pozarolniczą działalnością gospodarczą (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT).

Na marginesie warto jeszcze wspomnieć o zwolnieniu od podatku, które zostało opisane w art. 21 ust. 1 pkt 71 ustawy PIT. W świetle tego przepisu wolne od podatku są dochody ze sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy lub hodowli, niestanowiących działów specjalnych produkcji rolnej, przerobionych sposobem przemysłowym, jeżeli przerób polega na kiszeniu produktów roślinnych lub przetwórstwie mleka albo na uboju zwierząt rzeźnych i obróbce poubojowej tych zwierząt, w tym również na rozbiorze, podziale i klasyfikacji mięsa.

Przechodząc do podsumowania, warto wskazać na pewne ogólne zasady, które wiążą się z rozliczeniem podatku od sprzedaży produktów pochodzących z własnej uprawy. Otóż jeżeli sprzedaż dotyczy produktów nieprzetworzonych w żaden sposób, to mamy do czynienia z działalnością rolniczą, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem PIT. Jeżeli natomiast odpłatnie zbycie obejmuje produkty przetworzone, to takie działanie znajduje się w sferze zainteresowaniu podatku dochodowego. Sposób rozliczenia oraz skutki podatkowe zależne są od okoliczności, czy przerób miał charakter przemysłowy, czy też nie.