Księgi rachunkowe prowadzi się w języku polskim i w walucie polskiej. Oznacza to, że wszelkie operacje gospodarcze wyrażone w walucie obcej w celu odpowiedniego ujęcia ich w księgach rachunkowych podlegają przeliczeniu na złote. W konsekwencji operacje na rachunku walutowym jednostki wyrażone w walucie obcej wymagają stosownego przeliczenia, a następnie ewidencjonowane są w księgach rachunkowych. Wyjaśniamy, w jaki sposób przedstawić właściwe ujęcie w księgach kosztów obsługi rachunku walutowego.
Wycena operacji gospodarczych w walutach obcych
Zasady wyceny obcych operacji gospodarczych wyrażonych w walutach obcych ewidencjonowanych w księgach rachunkowych w trakcie roku obrotowego zawarte zostały w art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia – o ile odrębne przepisy dotyczące środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej i innych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz środków niepodlegających zwrotowi, pochodzących ze źródeł zagranicznych nie stanowią inaczej – odpowiednio po kursie:
- faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań;
- średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień – w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu faktycznie zastosowanego oraz w przypadku pozostałych operacji.
Przy wycenie bieżących transakcji w walutach obcych co do zasady stosujemy zatem albo kurs faktycznie zastosowany, albo kurs średni ogłoszony dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień operacji. Zastosowanie jednego z tych kursów uzależnione jest od rodzaju transakcji. W przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań stosujemy kurs faktycznie zastosowany, a w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu faktycznie zastosowanego, a także w przypadku pozostałych operacji stosujemy kurs średni ogłoszony dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego dzień operacji.
Ujęcie w księgach kosztów obsługi rachunku walutowego a wycena opłat pobranych przez bank z tytułu obsługi rachunku walutowego
Opłaty pobrane przez bank z tytułu obsługi rachunku walutowego takie jak np. opłata za wykonanie przelewu czy opłata za prowadzenie rachunku walutowego należy przeliczyć na złote po kursie średnim NBP z dnia poprzedzającego dzień pobrania tych opłat. Opłaty pobierane przez bank w związku z obsługą rachunku walutowego nie zostały bowiem wymienione w art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy o rachunkowości, dla których w celu przeliczenia na złote stosujemy kurs faktycznie zastosowany przez bank. W związku z tym w przypadku pobieranych opłat bankowych z tytułu obsługi rachunku walutowego przy wycenie tych operacji zasadne jest zastosowanie kursu średniego ogłoszonego dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień pobrania opłaty przez bank.
Przy wycenie kosztu wyrażonego w walucie obcej dla celów podatku dochodowego stosowany jest analogiczny kurs jak dla celów bilansowych. Na mocy bowiem art. 11a ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych/art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
Przykład 1.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w prowadzonej działalności gospodarczej wykorzystuje rachunek walutowy w euro. Spółka z rachunku walutowego dokonuje płatności za zobowiązania w tej walucie, a także przyjmuje należności z tytułu faktur wystawionych w euro. 13 lutego 2024 roku została pobrana opłata w wysokości 2 euro za wykonanie przelewu, natomiast 23 lutego 2024 roku została pobrana opłata za prowadzenie rachunku bankowego w kwocie 10 euro. W jaki sposób należy wycenić opłaty pobrane przez bank za wykonanie przelewu i prowadzenie rachunku walutowego?
Opłata za wykonanie przelewu w kwocie 2 euro pobrana 13 lutego 2024 roku i opłata za prowadzenie rachunku walutowego w kwocie 10 euro pobrana 23 lutego 2024 roku powinna zostać przeliczona na złote według kursu średniego ogłoszonego dla euro przez NBP z dnia poprzedzającego dzień pobrania tych opłat przez bank. Przeliczenie wygląda następująco:
Opłata za wykonanie przelewu w kwocie 2 euro pobrana 13 lutego 2024 roku:
Średni kurs NBP z 12 lutego 2324 roku (Tabela kursów nr 030/A/NBP/2024 z dnia 12 lutego 2024 roku) wynosi 4,3280 PLN/EUR.
2 EUR × 4,3280 PLN/EUR = 8,6560 PLN
Opłata za prowadzenie rachunku walutowego w kwocie 10 euro pobrana 23 lutego 2024 roku:
Średni kurs NBP z 22 lutego 2324 roku (Tabela kursów nr 038/A/NBP/2024 z dnia 22 lutego 2024 roku) wynosi 4,3199 PLN/EUR.
10 EUR × 4,3199 PLN/EUR = 43,1990 PLN
Ujęcie w księgach kosztów obsługi rachunku walutowego
Opłaty bankowe pobrane z tytułu obsługi rachunku walutowego, a więc w szczególności opłaty za wykonanie przelewu lub opłaty za prowadzenie rachunku walutowego, mogą być ewidencjonowane w księgach rachunkowych na podstawie wyciągu bankowego w następujący sposób:
- Wn konto 402 „Usługi obce”,
- Ma konto 131 „Rachunek walutowy”.
Różnice kursowe od własnych środków pieniężnych powstają wówczas, gdy do wyceny waluty w momencie jej wpływu na rachunek walutowy oraz do wyceny wypływu tej waluty z rachunku walutowego stosowane są różne kursy waluty. Różnice kursowe mogą być dodatnie lub ujemne.
„Wynik operacji finansowych stanowi różnicę między przychodami finansowymi, w szczególności z tytułu dywidend (udziałów w zyskach), odsetek, zysków ze zbycia oraz aktualizacji wartości inwestycji innych niż wymienione w art. 28 ust. 1 pkt 1a, nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi a kosztami finansowymi, w szczególności z tytułu odsetek, strat ze zbycia oraz aktualizacji wartości inwestycji innych niż wymienione w art. 28 ust. 1 pkt 1a, nadwyżki ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi, z wyjątkiem odsetek, prowizji, dodatnich i ujemnych różnic kursowych, o których mowa w art. 28 ust. 4 i ust. 8 pkt 2”
Na mocy przytoczonego powyżej przepisu dodatnie różnice kursowe w księgach rachunkowych zaliczane są do przychodów finansowych, natomiast ujemne różnice kursowe do kosztów finansowych.
Przykład 2.
W jaki sposób dokonać ewidencji w księgach rachunkowych pobrania przez bank opłat oraz w jaki sposób rozliczyć i zaksięgować różnice kursowe od własnych środków pieniężnych na rachunku walutowym przy założeniu, że zgodnie z przyjętą polityką rachunkowości w jednostce do wyceny rozchodu waluty z rachunku walutowego stosowana jest metoda FIFO (First-In, First-Out, czyli pierwsze weszło, pierwsze wyszło) oraz że na 1 lutego 2024 roku spółka z o.o. posiadała na koncie walutowym 1500 EUR pochodzące z wpływu należności wycenionej po kursie 4,2120 PLN/EUR, czyli 6318 PLN i w tym miesiącu poza opłatami bankowymi nie było żadnych innych operacji na koncie walutowym?
1. Pobranie opłaty za wykonanie przelewu w kwocie 2 euro pobranej 13 lutego 2024 roku, wycenionej według kursu 4,3280 PLN/EUR, czyli 8,6560 PLN ewidencjonujemy w następujący sposób:
- Wn konto 402 „Usługi obce”,
- Ma konto 131 „Rachunek walutowy”.
2. Różnicę kursową od własnych środków pieniężnych na rachunku walutowym ustalamy w następujący sposób:
Kurs waluty przyjęty dla wpływu środków: 4,2120 PLN/EUR
Kurs waluty przyjęty dla wypływu środków: 4,3280 PLN/EUR
2 EUR × (4,3280 PLN/EUR − 4,2120 PLN/EUR) = 0,23 PLN
Ewidencja w księgach rachunkowych różnicy kursowej w kwocie 0,23 PLN:
- Wn konto 131 „Rachunek walutowy”,
- Ma konto 750 „Przychody finansowe”.
3. Pobranie opłaty za prowadzenie rachunku walutowego w kwocie 10 euro 23 lutego 2024 roku, wycenionej według kursu 4,3199 PLN/EUR, czyli 43,1990 PLN ewidencjonujemy w księgach rachunkowych następująco:
- Wn konto 402 „Usługi obce”,
- Ma konto 131 „Rachunek walutowy”.
4. Różnicę kursową od własnych środków pieniężnych na rachunku walutowym ustalamy:
Kurs waluty przyjęty dla wpływu środków: 4,2120 PLN/EUR
Kurs waluty przyjęty dla wypływu środków: 4,3199 PLN/EUR
10 EUR × (4,3199 − 4,2120 PLN/EUR) = 1,08 PLN
Ewidencja w księgach rachunkowych różnicy kursowej w kwocie 1,08 PLN:
- Wn konto 131 „Rachunek walutowy”,
- Ma konto 750 „Przychody finansowe”.
