Różnice kursowe w działalności gospodarczej mogą wystąpić zarówno po stronie sprzedaży, jak i po stronie kosztów. Skutek ich powstania to zwiększenie przychodów albo kosztów. Nie zawsze jednak te różnice wystąpią, pomimo że operacja następuje w walucie. Jaka sytuacja będzie mieć miejsce w przypadku poboru gotówki z firmowego konta walutowego do kasy walutowej?
Czym są różnice kursowe?
Zarówno Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak i Ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych nie podają wyjaśnienia istoty różnic kursowych. Zanim podatnik dokona księgowania faktury i zapłaty, musi przeliczyć je po odpowiednim kursie na PLN. Jeżeli kurs waluty obcej, według którego przeliczono fakturę, będzie inny niż kurs waluty obcej, według której przeliczono zapłatę, powstanie różnica kursowa. Różnice kursowe to po prostu różnica pomiędzy kursami danej waluty obcej wynikająca z faktury i zapłaty za tę fakturę. Te różnice wystąpią tylko wtedy, kiedy faktura będzie wyrażona w walucie obcej oraz zapłata będzie dokonana w walucie obcej.
Skutek wystąpienia różnicy kursowej
Występują 2 typy różnic kursowych:
- dodatnie,
- ujemne.
Patrząc na dodanie lub ujemne różnice kursowe, należałoby rozgraniczyć, kiedy stanowią one przychód, a kiedy koszt podatkowy.
Dodatnie różnice zwiększają przychody podatkowe podatnika z działalności gospodarczej. Natomiast ujemne różnice kursowe zwiększają koszty uzyskania przychodów. W tabeli zaprezentowano moment powstania różnic kursowych.
Kiedy powstają dodatnie różnice kursowe?
Dodatnia różnica kursowa w przypadku faktur sprzedaży wystąpi, gdy przeliczona na PLN wartość faktury jest niższa niż przeliczona na PLN zapłata za tę fakturę. Natomiast dodatnia różnica wobec otrzymanej faktury kosztowej wystąpi, gdy przeliczona na PLN wartość faktury jest wyższa niż przeliczona na PLN zapłata za tę fakturę.
W tabeli poniżej zaprezentowano moment powstania dodatnich różnic kursowych.
Kiedy powstają dodatnie różnice kursowe? | ||
Przychód/koszt | Wyższy lub niższy | Od wartości zapłaty |
Przychód należny przeliczony z waluty obcej na PLN według średniego kursu NBP | Niższy | od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według kursu waluty faktycznie zastosowanego z tego dnia |
Poniesiony koszt przeliczony z waluty obcej na PLN według średniego kursu NBP | Wyższy | od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według kursu waluty faktycznie zastosowanego z tego dnia |
Otrzymane lub nabyte środki lub wartości pieniężne w walucie obcej w dniu ich wpływu | Niższe | od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty, przeliczonej według kursu waluty faktycznie zastosowanego z tego dnia |
Kredyt, pożyczka w walucie obcej w dniu jego udzielenia | Niższa | od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według kursu waluty faktycznie zastosowanego z tego dnia |
Kredyt, pożyczka w walucie obcej w dniu jego otrzymania | Wyższa | od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według kursu waluty faktycznie zastosowanego z tego dnia |
Kiedy powstają ujemne różnice kursowe?
Ujemna różnica kursowa w przypadku faktur sprzedaży wystąpi, gdy przeliczona na PLN wartość faktury jest wyższa niż przeliczona na PLN zapłata za tę fakturę. Natomiast ujemna różnica wobec otrzymanej faktury kosztowej wystąpi, gdy przeliczona na PLN wartość faktury jest niższa niż przeliczona na PLN zapłata za tę fakturę.
W tabeli poniżej zaprezentowano moment powstania ujemnych różnic kursowych.
Kiedy powstają ujemne różnice kursowe? | ||
Przychód/koszt | Wyższy lub niższy | Od wartości zapłaty |
Przychód należny przeliczony z waluty obcej na PLN według średniego kursu NBP | Wyższy | od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według kursu waluty faktycznie zastosowanego z tego dnia |
Poniesiony koszt przeliczony z waluty obcej na PLN według średniego kursu NBP | Niższy | od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według kursu waluty faktycznie zastosowanego z tego dnia |
Otrzymane lub nabyte środki lub wartości pieniężne w walucie obcej w dniu ich wpływu | Wyższe | od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty, przeliczonej według kursu waluty faktycznie zastosowanego z tego dnia |
Kredyt, pożyczka w walucie obcej w dniu jego udzielenia | Niższa | od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według kursu waluty faktycznie zastosowanego z tego dnia |
Kredyt, pożyczka w walucie obcej w dniu jego otrzymania | Niższa | od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według kursu waluty faktycznie zastosowanego z tego dnia |
Wypłata gotówki z konta walutowego do kasy
W praktyce występują sytuacje, kiedy podatnik musi posiłkować się firmowym kontem walutowym w celu pobrania gotówki. Czy w takim wypadku wystąpią różnice kursowe?
Podatnik, dokonując wypłaty gotówki z konta walutowego z firmowego rachunku bankowego do firmowej kasy walutowej, nie reguluje żadnych zobowiązań firmowych. Nie można więc określić poboru gotówki z konta walutowego do kasy walutowej jako czynności, w których pieniądz wychodzi poza firmę. Podatnik dokonuje jedynie zamiany określonej ilości środków pieniężnych na gotówkę. Dokonując poboru gotówki w walucie z firmowego konta walutowego, podatnik zmienia tylko miejsce, w którym środki te się znajdują. Wcześniej występowały na firmowym koncie walutowym, a po wypłacie znajdują się w kasie walutowej. W takiej sytuacji podatnik dokonuje przeliczenia wybranej gotówki w walucie po kursie historycznym, a więc po kursie, według którego został przeliczony wpływ na konto tych środków pieniężnych. Powstaje jednak pytanie, jak ująć w księgach rachunkowych i po jakim kursie wycenić rozchód – pobór gotówki z firmowego konta walutowego do firmowej kasy walutowej.
Ewidencja przekazania waluty obcej z banku do kasy
Podatnik prowadzący pełne księgi rachunkowe jest zobligowany do wyboru jednej z trzech metod przeliczania rozchodu (wyceny zapłaty walutą z konta walutowego) różnic kursowych. Wybraną metodę rozchodu jest zobowiązany stosować przez cały rok obrotowy.
Dostępne metody rozliczania rozchodu środków pieniężnych z konta walutowego to:
- metoda rozliczania według cen przeciętnych, tj. ustalonych w wysokości średniej ważonej cen (kosztów) danego składnika aktywów,
- FIFO – rozchód składnika aktywów wycenia się kolejno po cenach (kosztach) tych składników aktywów nabytych lub wytworzonych najwcześniej,
- LIFO – rozchód składników aktywów wycenia się kolejno po cenach (kosztach) tych składników aktywów nabytych lub wytworzonych najpóźniej.
Przykład 1.
Osoba fizyczna prowadzi pełne księgi rachunkowe. Do wyceny rozchodu środków pieniężnych wyrażonych w walutach obcych stosuje metodę wyceny – FIFO. Do ewidencji przelewów środków pomiędzy kontami firmowymi stosuje konto 149 – środki pieniężne w drodze. Do ewidencji operacji na koncie walutowym używa konta 138-1. Posiada ona na koncie walutowym 2500 euro. Wartość ta została przeliczona po kursie faktycznym zastosowanym w danym dniu i wynosi:
- 4711,50 zł – 1000 euro po kursie 4,7115 zł,
- 7335 zł – 1500 euro po kursie 4,8900 zł.
28 kwietnia 2023 roku osoba fizyczna wybrała gotówkę z konta walutowego w kwocie 1100 euro. Do rozchodu środków pieniężnych z konta walutowego przyjęła ona kurs historyczny, a więc kurs, według którego przeliczono wpływ środków pieniężnych na konto walutowe:
- 4711,50 zł – 1000 euro po kursie 4,7115 zł,
- 489 zł – 100 euro po kursie 4,8900 zł.
Według jakiego kursu osoba fizyczna powinna ująć powyższą operację gospodarczą?
Nr konta księgowego | Kwota EUR | Kwota PLN | Operacja gospodarcza | |
Wn | Ma | |||
149 | 138-1 | 1100,00 euro | 5200,50 zł | Pobór gotówki z konta walutowego – wycena według kursu historycznego |
102-1 | 149 | 1100,00 euro | 5200,50 zł | Wpłata gotówki do kasy walutowej |
Na koniec warto zwrócić uwagę, że w przypadku stosowania kursów historycznych do wyceny rozchodu środków pieniężnych różnice kursowe nie wystąpią.
Zupełnie inna sytuacja miałaby miejsce, gdyby podatnik pobrał gotówkę z firmowego konta walutowego i dokonał przy jej pomocy zapłaty zobowiązań.
