W przypadku współwłasności nieruchomości zobowiązanie podatkowe solidarnie spoczywa na wszystkich współwłaścicielach. Niejasności prawne budzi jednak umorzenie podatku od nieruchomości w stosunku do jednego współwłaściciela i jego wpływ na pozostałych dłużników. W tym zakresie przeanalizujemy orzecznictwo sądowe.
Solidarna odpowiedzialność współwłaścicieli nieruchomości
Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach.
W myśl art. 91 Ordynacji podatkowej do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania podatkowe stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego (kc) dla zobowiązań cywilnoprawnych. W świetle art. 366 kc kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników). Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.
Podatnikami podatku od nieruchomości są wszystkie osoby będące współwłaścicielami. Organ podatkowy powinien przeprowadzić postępowanie i wydać jedną decyzję skierowaną do współwłaścicieli, ustalając im zobowiązanie podatkowe w podatku od nieruchomości, a następnie każdemu z nich decyzję tę doręczyć. W konsekwencji wszyscy współwłaściciele powinni zostać objęci jednym postępowaniem podatkowym, które kończy się wydaniem jednej decyzji.
Nakaz stosowania przepisów regulujących solidarność jedynie w zakresie odpowiedzialności podatkowej oznacza, że organ podatkowy musi doprowadzić do powstania zobowiązania podatkowego w pełnej wysokości w odniesieniu do każdego ze współpodatników. Natomiast w fazie postępowania egzekucyjnego przysługuje mu prawo wyboru i wówczas organ może wybrać podatnika lub podatników, w stosunku do których będzie prowadził postępowanie egzekucyjne.
Jeżeli nieruchomość stanowi współwłasność, to postępowanie powinno toczyć się z udziałem wszystkich współwłaścicieli i zakończyć się decyzją stwierdzającą solidarny obowiązek podatkowy wobec wszystkich współwłaścicieli. Nie można w jednej decyzji adresowanej do konkretnej osoby opodatkować udziału we własności nieruchomości.
Umorzenie podatku od nieruchomości - zasady
Zgodnie z art. 59 par. 1 pkt 8 Ordynacji podatkowej jednym ze sposobów wygaśnięcia zobowiązania podatkowego jest umorzenie. Zgodnie natomiast z art. 67a par. 1 pkt 3 ustawy organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
Umorzenie następuje na wniosek podatnika i musi być uzasadnione jego ważnym interesem. Jak wskazał WSA we Wrocławiu w wyroku z 10 kwietnia 2025 roku (I SA/Wr 613/23), pojęcia ważnego interesu podatnika nie można ograniczać wyłącznie do sytuacji nadzwyczajnych czy też zdarzeń losowych uniemożliwiających uregulowanie zaległości podatkowych, pojęcie to funkcjonuje bowiem w zdecydowanie szerszym znaczeniu, uwzględniającym nie tylko sytuacje nadzwyczajne, ale również normalną sytuację ekonomiczną podatnika, wysokość uzyskiwanych przez niego dochodów oraz wydatków.
Co istotne, w kontekście rozpatrywanego problemu żaden przepis nie wskazuje, co w sytuacji, gdy z wnioskiem o umorzenie występuje tylko jeden ze współwłaścicieli. Nad problemem tym pochylił się NSA w wyroku z 24 stycznia 2018 roku (II FSK 37/16), wskazując, że postępowanie w sprawie umorzenia zaległości w podatku od nieruchomości ciążącym na współwłaścicielach mogło się więc toczyć na podstawie wniosku złożonego przez jednego współwłaściciela i w stosunku do tego właściciela.
Skutki przyznania ulgi w postaci umorzenia zaległości jednemu ze współwłaścicieli
Zakładając, że wniosek jednego ze współwłaścicieli o umorzenie zaległości podatkowej zostanie pozytywnie rozpatrzony przez organ podatkowy, pojawia się pytanie, w jaki sposób – w świetle zasady solidarnej odpowiedzialności – kształtuje się sytuacja pozostałych podatników.
Ponownie należy odnieść się do orzecznictwa sądowego i w pierwszej kolejności przywołać wyrok WSA w Gliwicach z 24 kwietnia 2008 roku (I SA/Gl 74/08). W wyroku tym czytamy, że decyzja umarzająca taką zaległość wydana wobec jednej z osób odpowiadających solidarnie za zobowiązanie podatkowe nie powoduje jej wygaśnięcia, o ile zaległość innych spadkobierców wynikająca z tego zobowiązania nadal istnieje. W przypadku solidarnej odpowiedzialności zobowiązanie podatkowe wygasa wskutek umorzenia zaległości tylko wówczas, gdy umorzenie to dotyczy wszystkich podmiotów, u których powstała zaległość podatkowa wynikająca z tego zobowiązania.
Po drugie można też sięgnąć do treści wyroku WSA w Szczecinie z 11 lutego 2010 roku (I SA/Sz 795/09), gdzie czytamy, że umorzenie zaległości podatkowej wobec jednego z dłużników odpowiedzialnych solidarnie nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania innego współodpowiedzialnego solidarnie dłużnika, a zatem w takiej sytuacji organ podatkowy (wierzyciel) będzie mógł nadal – zgodnie z art. 366 § 1 kc – żądać od niego „całości świadczenia”.
Przykład 1.
Dwóch współwłaścicieli nieruchomości A oraz B odpowiada solidarnie za podatek od nieruchomości w kwocie 5000 zł. Podatnik A z uwagi na ciężką chorobę złożył wniosek o umorzenie zaległości podatkowej. Organ podatkowy, biorąc pod uwagę jego ważny interes, umorzył zaległość na podstawie art. 67a Ordynacji podatkowej. W jaki sposób kształtuje się sytuacja podatnika B?
Umorzenie zaległości wobec podatnika A w żaden sposób nie wpływa na sytuację podatkową podatnika B. Podatnik B nadal ponosi odpowiedzialność za całe zobowiązanie, tj. kwotę 5000 zł podatku.
Końcowo możemy wskazać, że powyższe stanowisko nie jest w sposób jednolity akceptowane w doktrynie. Można bowiem spotkać się z poglądem, że z uwagi na solidarną odpowiedzialność umorzenie zaległości wobec jednego ze współwłaścicieli powoduje wygaśnięcie zobowiązania wobec wszystkich pozostałych. Z uwagi na brak jednoznacznych przepisów zagadnienie to wciąż pozostaje dyskusyjne.
Polecamy:
